Trong năm 2016, có 3 tỷ USD đã được chuyển từ Việt Nam sang Mỹ để mua nhà. Mỗi năm, người Việt chi 3 tỷ USD cho con cái du học nước ngoài, thậm chí học xong nếu có cơ hội thì định cư luôn ở nước ngoài. Có thể nói rằng nhiều gia đình Việt đều ôm ấp một "giấc mơ phương tây". Vậy giấc mơ phương Tây này đang được xây đắp như thế nào trong một xã hội phương Đông, nơi mà các giá trị văn hóa truyền thống đang phải chịu nhiều ảnh hưởng trước những làn sóng văn hóa mới?

Đó cũng là câu hỏi mà ekip của Trung tâm THVN tại TP. Đà Nẵng muốn tìm hiểu qua tọa đàm "Người Việt và giấc mơ phương Tây" trên kênh VTV8. Một chương trình đặc biệt trong những ngày Tết đến Xuân về, khi mà người Việt khắp nơi trên thế giới đều hướng về quê hương, hướng về cội nguồn.

Đạo diễn Phim tài liệu Đoàn Hồng Lê

Gặp gỡ, chia sẻ với tác giả, người nảy sinh ý tưởng và là chủ đề tài của chương trình đặc biệt - đạo diễn Phim Tài liệu Đoàn Hồng Lê. Chị cho biết trong một lần đọc được bài báo về những con số khổng lồ người Việt chi cho con cái học hành ở nước ngoài, chị đã nung nấu, ấp ủ thực hiện một chương trình nhằm giải mã giấc mơ phương Tây của không ít người Việt, về sự hội nhập văn hóa trong quá trình toàn cầu hóa sẽ đưa người Việt đi đến đâu, và tương lai nào cho một xã hội Đông Á mong muốn giàu mạnh như phương Tây nhưng vẫn giữ lại các giá trị truyền thống.

Tại sao trong xã hội Á Đông, ở thời điểm này lại xuất hiện một "giấc mơ phương Tây" mãnh liệt đến vậy? Các mạng xã hôi, các website quảng cáo những con đường du học, định cư ở nước ngoài xuất hiện ngày càng nhiều. Các hội thảo về tư vấn du học định cư liên tục được tổ chức ở các thành phố lớn. Vì sao nhiều người có thu nhập cao, công việc ổn định vẫn chấp nhận xuất cảnh đi làm lao động phổ thông để đổi lấy tương lai cho con cái? Họ tìm kiếm những giá trị gì ở phương Tây? Giấc mơ ấy có hình hài cụ thể ra sao? Hãy thử tưởng tượng xã hội Việt Nam 20 năm nữa sẽ như thế nào khi rất nhiều người thường trực trong mình "Giấc mơ phương Tây"? Một giấc mơ vẫn chỉ là giấc mơ và không ai bắt chúng ta không có quyền mơ ước, tuy nhiên làm gì để giấc mơ ấy thành hiện thực mà ít tạo ra những đứt gãy trong quan hệ gia đình, xã hội? Hàng loạt những câu hỏi đã được đặt ra cho những người thực hiện chương trình. 

Đạo diễn Đoàn Hồng Lê và các nhân vật là du học sinh và người định cư tại Đức.

Trong đợt công tác ở nước ngoài mới đây, đạo diễn Hồng Lê đã có cơ hội gặp được một số người Việt định cư ở nước ngoài còn rất trẻ. Mỗi người là một câu chuyện sống động về khao khát được thay đổi số phận, tìm kiếm một cơ hội mới, một con đường mới cho cuộc sống. Họ chính là chất liệu phong phú để có được những hình ảnh chân thực, những chia sẻ chạm tới cảm xúc và trái tim người xem. Về nước, ekip của VTV8 cũng đã tìm gặp những gia đình có con đi học nước ngoài, những gia đình chuẩn bị cho con đi học, cố gắng thuyết phục họ bày tỏ suy nghĩ của mình. Đã có nhiều cảm xúc với những trường đoạn về xung đột văn hóa xảy ra giữa các thế hệ, những chi tiết rất thật khiến khán giả có thể nhận thấy truyền thống Việt Nam đang thay đổi và tiếp biến như thế nào. Cũng có nhiều nhân vật phải mất khá nhiều thời gian mới thuyết phục được để họ có thể chia sẻ những câu chuyện riêng, những "giấc mơ phương Tây" của mình. Đây là những câu chuyện có thật không phải người Việt nào đang ấp ủ "giấc mơ phương Tây" cũng đều biết.

Tọa đàm đặc biệt "Người Việt và giấc mơ phương Tây"

Xen kẽ các phóng sự là cuộc trao đổi giữa các khách mời và người dẫn chương trình tại trường quay của Trung tâm THVN tại TP Đà Nẵng. Khách mời là những nhân vật đặc biệt. Tiến sĩ Đặng Hoàng Giang (Người áo gốc Việt) - Thạc sĩ công nghệ thông tin, Đại học Kỹ thuật llmenau (Đức) và có bằng tiến sĩ trong lĩnh vực kinh tế phát triển của Đại học Công nghệ Vienna, Áo. TS Trịnh Hòa Bình - chuyên gia Tâm lý học - Phó Tổng Thư ký Hội Xã hội học Việt Nam - Giám đốc Trung tâm điều tra dư luận xã hội và truyền thông đại chúng, chuyên gia tư vấn các vấn đề xã hội của Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Tiến sĩ Thái Kim Lan - giảng dạy triết học tại Trường Đại học Maximilian, CHLB Đức, từng được giải thưởng Đào Tấn với những đóng góp đưa văn hóa truyền thống Việt ra thế giới và nỗ lực thúc đẩy giao lưu văn hóa Đức - Việt. Đặc biệt TS Đặng Hoàng Giang và TS Thái Kim Lan đều từng đi du học châu Âu khi còn rất trẻ, và đều đã lựa chọn quay trở về. Ra đi rồi trở về, đều với cùng một lý do: tìm kiếm cái mình còn thiếu. Họ sẽ trao đổi với nhau câu chuyện văn hóa, về sự hòa nhập, về sự khác biệt giữa phương Tây và Việt Nam, về các nhân vật được đề cập trong các phóng sự.

TS Đặng Hoàng Giang và TS Thái Kim Lan, Đạo diễn PTL Đoàn Hồng Lê

Cuộc trao đổi của các vị khách mời đặc biệt này sẽ phần nào giải mã được "giấc mơ phương Tây" của người Việt. Với cái nhìn tôn trọng hiện thực, tôn trọng sự khác biệt, những người làm chương trình mong muốn mang đến cho khán giả những giây phút lắng lại và suy ngẫm.

Chương trình tọa đàm đặc biệt "Người Việt và giấc mơ phương tây" mang màu sắc chính luận nhưng không hoàn toàn khô cứng, những chi tiết khai thác nhân vật và các cảnh quay đặc tả, cảm xúc của khách mời khi nói về những trải nghiệm của chính họ trong những năm tháng tuổi trẻ nơi đất khách quê người được hứa hẹn sẽ là điểm nhấn chinh phục khán giả.