Tại Việt Nam, từ năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 24 về cơ chế hỗ trợ phát triển các dự án điện sinh khối tại Việt Nam. Đến năm 2020, văn bản tiếp tục được sửa đổi, bổ sung một số điều bằng Quyết định số 08. Tuy nhiên, ngay trong cơ chế hỗ trợ này tồn tại rào cản là quy định phân các dự án điện sinh khối thành hai loại: sinh khối đồng phát nhiệt - điện (từ bã mía) và dự án sinh khối khác. Trong khi điện đồng phát từ bã mía là nguồn điện sinh khối chủ lực, chiếm hơn 90% sản lượng điện sinh khối. Đây chính là rào cản không thể khai thác hiệu quả điện sinh khối trong ngành mía đường hiện nay.

Có 2 nguyên nhân khiến các doanh nghiệp mía đường ngần ngại đầu tư điện sinh khối. Một là giá mua điện thấp, khiến các nhà máy đường không thể nâng giá mua mía, dẫn đến sản lượng mía giảm kéo theo sản lượng điện giảm trong vụ ép. Hai là cơ chế đồng phát nhiệt - điện khiến nhà máy không thể hoạt động như nhà máy điện sinh khối ngoài vụ ép. Hiện, mỗi kWh điện đồng phát nhiệt điện bã mía bán thấp hơn giá điện mua từ các nhà máy điện sinh khối 332 đồng. Đây là một bất cập lớn khi cả 10 nhà máy điện sinh khối của ngành đường hiện nay, đang phải chấp nhận ngừng hoạt động 7-8 tháng trong một năm và thực sự là lãng phí nguồn lực cơ sở hạ tầng.

Điện bã mía chiếm đến 90% điện sinh khối nhưng giá bán điện bã mía bị phân biệt, thấp hơn điện sinh khối. Đây là cơ chế phân biệt duy nhất trên thế giới và là nguyên nhân kìm hãm phát triển điện đồng phát bã mía việt Nam.

Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam tiềm năng lắp đặt điện sinh khối từ các nhà máy đường trên cả nước là khoảng 1.064 MW nhưng hiện mới có 10 nhà máy đầu tư các dự án điện sinh khối với tổng công suất lắp đặt 362 MW. Tháng 2 vừa qua, Hiệp hội này kiến nghị Bộ Công thương rà soát và bãi bỏ quy định phân loại các dự án điện sinh khối, nhằm giải quyết tình trạng lãng phí, đồng thời khai thác hết tiềm năng phát triển điện sinh khối của ngành đường.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!