Công nghệ hóa trải nghiệm: Từ vé điện tử đến bản đồ số phân tán du khách

Việc khai thác giá trị của một di sản sống như phố cổ Hội An luôn là một bài toán khó giữa việc thu hút du khách để phát triển kinh tế và bảo vệ tính nguyên vẹn của di tích. Trong bối cảnh du lịch Việt Nam bùng nổ trở lại, Hội An đã lựa chọn chuyển đổi số (CĐS) như một giải pháp then chốt để giải quyết mâu thuẫn này, đưa phố cổ tiến vào kỷ nguyên du lịch thông minh 4.0.

Áp lực và cơ hội từ tăng trưởng kỷ lục

Áp lực lên phố cổ là rất lớn, được thể hiện rõ qua các con số tăng trưởng. Năm 2024, Hội An đã đón 4,4 triệu lượt khách. Đà tăng trưởng tiếp tục được duy trì với ước tính 2,8 triệu lượt trong 6 tháng đầu năm 2025, tăng 17,4% so với cùng kỳ. Lưu lượng này, nếu không được quản lý thông minh, sẽ gây quá tải nghiêm trọng lên cơ sở hạ tầng cũ kỹ và đe dọa các giá trị kiến trúc di sản.

Mục tiêu quản lý của chính quyền thành phố cũng đặt ra những thách thức cụ thể: chỉ tiêu năm 2025 là đón 4,97 triệu lượt khách, trong đó có hơn 4 triệu lượt mua vé tham quan. Điều này đòi hỏi một hệ thống quản lý minh bạch, hiệu quả, có khả năng phân tán du khách ra khỏi khu vực lõi để bảo đảm trải nghiệm tốt nhất cho tất cả mọi người.

Tuy nhiên, áp lực cũng đi đôi với cơ hội. Hội An tiếp tục khẳng định vị thế quốc tế khi lọt vào Top 6 thành phố đẹp nhất thế giới 2025 với 91,00 điểm (theo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công bố). Thương hiệu vững chắc này cần được hỗ trợ bằng công nghệ để nâng cao chất lượng dịch vụ và bảo tồn.

Giải pháp công nghệ: Minh bạch hóa và phân tán dòng khách

Để giải tỏa sức ép lên di sản, Hội An tập trung vào các giải pháp số hóa mang tính chiến lược. Việc triển khai vé điện tử và số hóa dữ liệu tham quan đã mang lại lợi ích kép cho Hội An. Thứ nhất, nó giúp minh bạch hóa doanh thu, tạo nguồn vốn ổn định để thành phố có kinh phí duy trì và tu bổ các di tích. Theo thống kê, doanh thu từ bán vé tham quan khu di sản đã đạt trên 1.901 tỷ đồng từ năm 2012 đến giữa năm 2025. Thứ hai, việc số hóa giúp chính quyền nắm được lượng khách thực tế, từ đó đưa ra các biện pháp điều tiết lưu lượng khách hợp lý.

Song song với việc quản lý di sản, Hội An cũng thúc đẩy chuyển đổi số trong khối doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt là các hộ kinh doanh. Việc đẩy mạnh tập huấn, chuyển đổi sang kê khai thuế mới đối với hộ kinh doanh từ năm 2025 là một bước đi đồng bộ, hướng tới môi trường kinh doanh minh bạch, phù hợp với mô hình thành phố thông minh hiện đại.

Đi kèm với công nghệ là chính sách mở rộng không gian du lịch vùng phụ cận, bao gồm phát triển các tour du lịch sông nước (Cửa Đại, Cù Lao Chàm) và du lịch sinh thái. Điều này giúp giảm tải cho khu vực phố cổ, đồng thời làm phong phú thêm trải nghiệm của du khách. Ông Alan Teo, Tổng Giám đốc điều hành Hoiana Resort & Golf nhận định về chiến lược này: "Du lịch xanh không chỉ là bảo vệ môi trường, mà còn là cách phân bổ hợp lý dòng khách, mở rộng không gian trải nghiệm và gìn giữ tài nguyên văn hóa. Đây là chiến lược tất yếu nếu Hội An muốn phát triển bền vững".

Chuyển đổi số đã thay đổi trực tiếp trải nghiệm của du khách. Một du khách chia sẻ: "Trước đây, tôi phải xếp hàng mua vé giấy, phố thì đông nghịt. Giờ đây, chỉ cần dùng ứng dụng để xem bản đồ, biết được khu nào đang vắng để đi, và mua vé cũng nhanh chóng hơn. Cảm giác thành phố chủ động hơn trong việc đón tiếp".

Chuyển đổi số và bài toán kinh tế: Lợi ích kép cho bảo tồn và tăng trưởng

Mô hình du lịch thông minh tại Hội An không chỉ dừng lại ở việc quản lý khách, mà còn tạo ra lợi ích kinh tế rõ rệt, thúc đẩy tăng trưởng và đóng góp ngược lại vào công tác bảo tồn di sản.

Đòn bẩy tăng trưởng và đón đầu thị trường cao cấp

Việc số hóa và phát triển du lịch bền vững là đòn bẩy trực tiếp cho tăng trưởng kinh tế địa phương. Tổng doanh thu toàn ngành du lịch năm 2024 ước đạt hơn 5.231 tỷ đồng, tăng 24,38% so với cùng kỳ. Sự phát triển này tạo ra động lực cho sự đa dạng hóa ngành nghề du lịch, từ homestay truyền thống đến các dịch vụ ẩm thực và trải nghiệm văn hóa cao cấp.

Chính sách của Hội An đang hướng tới việc đón đầu thị trường khách quốc tế có khả năng chi trả cao, những người tìm kiếm các chuyến nghỉ dưỡng dài ngày, sâu sắc hơn về văn hóa và thiên nhiên thay vì chỉ tham quan "cưỡi ngựa xem hoa". Công nghệ hỗ trợ việc cá nhân hóa dịch vụ, đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe của nhóm khách hàng này.

TP. Hội An xác định mục tiêu phát triển hạ tầng công nghệ thông tin truyền thông hiện đại, đồng bộ, và phát huy hiệu quả các nền tảng, ứng dụng dùng chung trong quản lý (tầm nhìn 2025 - 2034). Tầm nhìn xa hơn là xây dựng thành phố theo mô hình văn hóa - sinh thái - du lịch đến năm 2050.

Nhiều chuyên gia đều thống nhất rằng: "Điều Hội An cần là hình thái du lịch thông minh". Đây không chỉ là việc lắp đặt các thiết bị công nghệ mà là xây dựng một hệ thống vận hành trơn tru, lấy du khách làm trung tâm, nhằm tối ưu hóa chất lượng trải nghiệm và nâng cao giá trị điểm đến. Chuyển đổi số là phương tiện để Hội An vượt qua giới hạn không gian di sản, mở rộng ra các khu vực lân cận, tạo nên một hệ sinh thái du lịch hoàn chỉnh hơn.

Chuyển đổi số chỉ thành công khi có sự đồng lòng của người dân – chủ nhân thực sự của di sản. Đối với các hộ kinh doanh và người dân địa phương, sự minh bạch và bền vững là yếu tố then chốt.

Một hộ kinh doanh tại phố cổ Hội An cho biết: "Việc bán vé điện tử, kê khai thuế minh bạch hơn ban đầu có chút khó khăn, nhưng về lâu dài giúp chúng tôi làm ăn chuyên nghiệp hơn. Quan trọng là số tiền vé thu được sẽ được đầu tư ngược lại cho việc tu bổ di tích, giữ gìn nhà cửa, điều này khiến chúng tôi yên tâm để phát triển kinh doanh bền vững".

Thành công của Hội An trong việc CĐS là minh chứng cho thấy công nghệ không chỉ là công cụ kinh doanh mà còn là một phần của chiến lược bảo tồn di sản. Bằng cách số hóa, Hội An đã tìm ra điểm cân bằng giữa việc khai thác kinh tế di sản hiệu quả và duy trì tính chân xác, giúp di sản không chỉ "đẹp" mà còn "sống" một cách thông minh, bền vững trong kỷ nguyên số./.