Đạo diễn Bảo Nguyễn: Tìm bản sắc giữa hai thế giới

LHP Tribeca là một trong những LHP độc lập lớn nhất của Mỹ diễn ra hằng năm. Đây là lần đầu tiên có phim của một đạo diễn Mỹ gốc Á được chọn chiếu khai mạc LHP này.

Cha mẹ đều là người Việt Nam nhưng được sinh ra và lớn lên trên đất Mỹ nên Bảo Nguyễn gần như là một công dân Mỹ điển hình. Anh tốt nghiệp ngành quan hệ quốc tế tại Trường đại học New York và sau đó học tiếp bằng thạc sĩ nghệ thuật chuyên ngành phim tài liệu tại The School of Visual Arts.

Năm 2008, lúc đang còn là sinh viên, Bảo từng làm tình nguyện viên và sau đó được chọn vào nhóm nhân viên (được trả lương) truyền thông trong chiến dịch vận động tranh cử của Tổng thống Barack Obama. Rồi một ngày Bảo quyết định trở về...

Tìm lại nguồn cội

Sau khi thực hiện một vài bộ phim tài liệu ngắn, năm 2011 Bảo về Việt Nam để làm đạo diễn hình ảnh cho bộ phim Saigon Yo! của đạo diễn Stephane Gauger (từng thành công với bộ phim đầu tay Cú và chim se sẻ) - một góc nhìn đầy tươi mới về cuộc sống của giới trẻ ở Sài Gòn.

Bộ phim giành được ba giải thưởng tại các LHP dành cho người châu Á tại Mỹ và giải Cánh diều bạc năm 2012 tại Việt Nam. Ðây chính là thời điểm Bảo chọn về sống và làm việc ở Việt Nam, nơi cha mẹ anh đã trở về từ 15 năm trước.

Mặc dù vậy, các bộ phim Bảo tham gia chủ yếu vẫn ở ngoài biên giới Việt, khi ở Mỹ (Once in a lullaby - 2012), khi ở một vùng núi lửa hẻo lánh ở Indonesia, nơi anh làm sản xuất và quay phim chính cho bộ phim tài liệu về cuộc sống khắc nghiệt của 500 công nhân mỏ sulfur trong bộ phim Where heaven meets hell - 2013.

Những bộ phim này tiếp tục được giới thiệu và giành được một vài giải thưởng tại các LHP tài liệu quốc tế và lần lượt được giới thiệu rộng rãi trên các phương tiện truyền thông lớn ở Mỹ (New York Times, Rolling Stone, MTV, Vogue, HBO...).

Bảo Nguyễn bên máy quay. Ảnh: iMDb

Bảo nói: “Phim tài liệu giúp tôi đến được những vùng đất xa lạ, hẻo lánh của thế giới, tiếp cận những nhân vật, những con người nghèo khổ mà nếu không phải làm công việc này tôi không có lý do gì để đến gặp họ cả”. Ðó cũng là lý do khiến anh luôn yêu thích công việc làm phim tài liệu.

Năm 2013, Bảo cộng tác với đạo diễn Nguyễn Võ Nghiêm Minh với vai trò kép, nhà sản xuất và quay phim cho bộ phim Nước 2030.

Bộ phim tâm lý pha viễn tưởng có bối cảnh miền Tây Nam bộ, dựa theo truyện ngắn Nước như nước mắt của Nguyễn Ngọc Tư giúp anh và đạo diễn Nghiêm Minh chu du gần chục LHP quốc tế, từ LHP Berlin (được chọn chiếu mở màn trong chương trình “Phim toàn cảnh”) đến LHP ở Nam Phi.

Cứ thế, cuộc sống của Bảo trong mấy năm qua là những chuyến đi liên tục giữa Việt Nam, Mỹ và nhiều nước khác trên thế giới để giới thiệu và tìm kiếm cơ hội cho các dự án điện ảnh.

Con đường của Bảo với điện ảnh có vẻ rất khác biệt với những đạo diễn Việt kiều khác - như Charlie Nguyễn, Victor Vũ, Hàm Trần... những người thành công với các bộ phim thương mại và gần như sau đó phát triển sự nghiệp hoàn toàn ở Việt Nam.

“Năm 2012 kinh tế Mỹ gặp khủng hoảng nên rất khó để làm phim độc lập. Công việc của tôi lúc đó khá ổn nhưng tôi quyết định về Việt Nam để tìm những câu chuyện mới và cơ hội để làm phim.

Tôi cũng gặp khá nhiều Việt kiều trở về để tìm lại nguồn cội của mình và tạo dựng được sự nghiệp thành công ở Việt Nam. Ðó là lý do gần đây tôi thực hiện loạt phim ngắn Employed identity với năm chân dung: đạo diễn Hàm Trần, nhạc sĩ Dương Khắc Linh, diễn viên Kathy Uyên, nhà thiết kế thời trang Linda Mai Phụng và nhà sản xuất phim Jenni Trang Lê” - Bảo Nguyễn chia sẻ về dự án mới hoàn thành ở Việt Nam của anh nhân sự kiện 40 năm kết thúc chiến tranh.

Bản thân Bảo cũng có nhiều điểm tương đồng với năm nghệ sĩ nói trên ở cả hai khía cạnh này. “Ðiểm chung của chúng tôi là đôi khi chúng tôi không hiểu mình thuộc về nền văn hóa nào. Nhưng mặt nào đó nó cũng tạo nên bản sắc của chúng tôi trong sáng tạo nghệ thuật” - Bảo nói.

Bảo Nguyễn, nhà sản xuất Live from New York JL Pomeroy và Tom Broecker tại LHP Tribeca 2015. Ảnh: Reuters.

Một người Mỹ nhưng không "Mỹ" hoàn toàn!

Trước khi đến với bộ phim tài liệu dài Live from New York!, Bảo đã có trong tay khoảng 10 bộ phim với các vị trí khác nhau, nhiều nhất là quay phim, sau đó đến sản xuất và cuối cùng là đạo diễn. Nhưng hầu hết các bộ phim do Bảo đạo diễn ở thời điểm đó đều là phim tài liệu ngắn.

Vì vậy việc Bảo được nhà sản xuất đồng thời sáng lập của chương trình Saturday Night Live - Lorne Michaels mời đạo diễn bộ phim tài liệu dài về show truyền hình danh tiếng này khiến anh rất tự hào.

“Saturday Night Live là một show truyền hình có sức ảnh hưởng rất lớn ở Mỹ trong suốt 40 năm qua và hầu như không một người Mỹ nào không biết. Bản thân tôi cũng rất ghiền chương trình này, nhưng tôi không nghĩ có một ngày tôi được làm bộ phim tài liệu về nó” - Bảo chia sẻ.

Hỏi lý do tại sao anh có thể chiến thắng ở dự án này, trong khi ở Mỹ có rất nhiều đạo diễn phim tài liệu nổi tiếng, Bảo nói: “Có lẽ nhà sản xuất nhìn thấy những góc tiếp cận khác của tôi, một người Mỹ nhưng không phải là người Mỹ hoàn toàn”.

Những góc nhìn khác mà Bảo tiếp cận với show truyền hình nổi tiếng này là vấn đề sắc tộc, màu da, sự đa dạng về văn hóa và cả những vấn đề về nữ quyền - những đề tài từng luôn được coi là các chủ đề lớn của truyền thông Mỹ nhưng ít khi được mổ xẻ trong một show truyền hình hài hước như Saturday Night Live.

 Cảnh trong phim Live from New York.

Những đề tài nhạy cảm khác như chiến tranh Việt Nam (Saturday Night Live ra đời cách đây 40 năm, đúng lúc chiến tranh Việt Nam kết thúc) hay nước Mỹ hậu 11-9 cũng được Bảo tiếp cận trong bộ phim tài liệu của mình để xem chương trình truyền hình hài hước và châm biếm này xử lý các vấn đề chính trị, những bi kịch của cuộc sống người Mỹ theo cách nào.

Chính cách tiếp cận theo các “chủ đề” này khiến bộ phim của Bảo không rơi vào tình trạng kể lể hay điểm lại các cột mốc lịch sử của Saturday Night Live.

Ðể hoàn thành bộ phim tài liệu dài 82 phút này, Bảo đã thực hiện hơn 50 cuộc phỏng vấn với những ngôi sao nổi tiếng từng xuất hiện trong chương trình và mất 11 tháng để hoàn thành.

Nhà sản xuất đầy quyền lực Lorne Michaels sau buổi công chiếu bộ phim tại LHP Tribeca cũng chia sẻ rằng bộ phim của Bảo Nguyễn sâu sắc và cảm động, giúp ông nhìn lại nhiều khía cạnh mới của show truyền hình này sau 40 năm.

Một tên tuổi lớn khác, ngôi sao Robert DeNiro, đồng sáng lập LHP Tribeca, cũng trân trọng giới thiệu Bảo tại buổi khai mạc LHP trước 3.000 khán giả có mặt. Bộ phim sau đó được trình chiếu và nhận được những phản hồi tích cực sau buổi chiếu cũng như các bài bình luận trên báo chí.

Bản thân Bảo lần đầu tiên đạo diễn một bộ phim tài liệu dài và được chọn chiếu mở màn trước hàng ngàn khán giả trong một LHP lớn là “những trải nghiệm choáng ngợp và hạnh phúc chưa từng có!”.

Bảo cho biết Live from New York! tiếp tục tham dự một vài LHP tài liệu khác ở Mỹ, Canada và sẽ được trình chiếu thương mại tại 14 thành phố trên nước Mỹ trong tháng 6 này.

Bảo Nguyễn vẫn đi về giữa Việt Nam và Mỹ cùng cô bạn gái Suboi, nữ rapper gần đây cũng được mời trình diễn tại một vài lễ hội âm nhạc lớn tại Mỹ. Họ đại diện cho một thế hệ nghệ sĩ trẻ độc lập, tự tin tiếp cận và mang tác phẩm của mình đến với khán giả quốc tế mà không gặp phải một trở ngại nào.

Bảo Nguyễn và bạn gái - nữ ca sĩ Suboi. Ảnh: arena.

Đạo diễn Bảo Nguyễn tại đêm khai mạc LHP Tribeca - Ảnh tác giả cung cấp.

Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam TV Online.