Thế nhưng, ở Nha Trang, trong ký ức của nhiều người, đặc biệt là những người lớn tuổi, vẫn còn vẹn nguyên hình ảnh bếp lò ấm áp và tục lệ thay bếp vào ngày 23 tháng Chạp, ngày ông Công ông Táo về trời. Đây là một phong tục đẹp, chứa đựng những giá trị văn hóa truyền thống sâu sắc, cần được lưu giữ và truyền bá.
Nha Trang nổi danh với làng nghề làm ông Táo Lư Cấm. Xưa kia, mỗi dịp Tết đến, làng nghề lại tất bật sản xuất hàng ngàn chiếc lò đất để phục vụ nhu cầu của người dân. Không chỉ riêng Lư Cấm, các làng gốm khác cũng tranh thủ thời vụ để làm lò đất, kịp cung ứng cho thị trường Tết. Điều này cho thấy bếp lò đất đóng vai trò quan trọng trong đời sống của người dân xưa, đặc biệt là ở vùng nông thôn.
Gắp than từ lò cũ qua lò mới.
Theo quan niệm dân gian, bếp lò không chỉ là nơi nấu nướng mà còn là nơi ngự trị của các vị Táo Quân. Vào ngày 23 tháng Chạp, các vị Táo Quân sẽ về trời tâu báo mọi việc với Ngọc Hoàng. Chính vì vậy, việc thay bếp lò vào ngày này mang ý nghĩa tiễn đưa các vị Táo Quân cũ và chuẩn bị đón các vị Táo Quân mới về cai quản gia đình trong năm mới.
"Vào đêm 23 tháng Chạp, chiếc bếp lò cũ lại được đem ra một gốc cây, bờ tường, bờ sông mà bỏ đi," đó là ký ức của nhiều người về phong tục này. Hành động này không chỉ đơn thuần là bỏ đi một vật dụng cũ mà còn mang ý nghĩa tượng trưng cho việc gạt bỏ những điều không may mắn của năm cũ, đón chào những điều tốt đẹp trong năm mới. Việc thay bếp mới cũng thể hiện mong ước về một năm mưa thuận gió hòa, làm ăn xuôi chèo mát mái.
Lau dọn bàn bếp sau khi thay bếp lò.
Dù ngày nay, bếp gas, bếp điện đã phổ biến ở thành thị, nhưng ở vùng nông thôn Nha Trang, hình ảnh bếp lò đất vẫn còn tồn tại. Và tục đưa ông Táo về trời, cùng với tục thay bếp (dù không còn phổ biến như xưa), vẫn là một nét chấm phá đặc trưng của ngày Tết Việt, là một phần của văn hóa dân gian cần được trân trọng và gìn giữ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!