Theo chia sẻ của PGS.TS Phạm Thị Bích Đào, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, ho được tạo thành do phản xạ kích thích của vùng họng - hạ họng - thanh quản, khí - phế quản phổi. Ho là một phản xạ thở ra một cách đột ngột, trong thời gian ngắn của dòng không khí. Người ta chia ho ra làm 2 loại: Ho cấp tính kéo dài dưới 8 tuần và ho mạn tính kéo dài trên 8 tuần.
Trên thị trường dược phẩm có vô vàn các loại thuốc được dùng để chữa ho, từ các loại thuốc ho long đờm, thuốc giảm ho, đến các loại thuốc ho thảo dược... khiến người bệnh nhiều khi hoang mang, lúng túng, không biết nên sử dụng như thế nào?
Thuốc long đờm
Các thuốc nhóm này thường dùng trong những trường hợp viêm nhiễm làm tăng độ quánh của dịch tiết trên bề mặt hệ thống biểu mô đường hô hấp. Biểu hiện thấy đờm đặc, có màu xanh, vàng, nâu hoặc gỉ sét... trong hệ thống hô hấp. Các thuốc thường dùng là:
Thuốc long đờm chứa các hoạt chất như guaifenisin, ipecacuanha, muối amoni, muối iod, natribenzoat, terpin... có tác dụng làm loãng đờm do làm tăng sự tiết dịch, do đó tăng thể tích, khối lượng đờm, làm cho đờm loãng ra, dễ tống ra ngoài nhờ phản xạ ho.
Thuốc tiêu chất nhầy với các hoạt chất như acetylcystein, ambroxol, brohexin, carbocystein... có tác dụng trực tiếp lên đờm, làm thay đổi cấu trúc đờm bằng cách bẻ gãy các cấu trúc hóa học liên kết trong đờm nhưng không làm tăng thể tích, khối lượng đờm, khiến cho đờm giảm độ nhớt, độ quách, dễ tống ra ngoài khi ho khạc.
Nhóm thuốc long đờm, tiêu chất nhầy làm giảm độ đặc quánh của đờm, chất nhầy để dễ ho khạc nhưng cũng có thể gây nhiều tác dụng không mong muốn như tràn dịch phổi và phá hỏng lớp chất nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày, dễ dẫn đến các bệnh lý dạ dày như viêm loét dạ dày... Vì vậy cần thận trọng dùng thuốc long đờm, tiêu chất nhầy với người có tiền sử loét dạ dày - tá tràng. Thuốc long đờm không phải là thuốc chống ho vì thuốc không có tác dụng vào cơ chế gây ho, nên thuốc không cắt được cơn ho.
Thuốc giảm ho
Chỉ dùng trong trường hợp ho không có đờm (như ho do cảm cúm, ho do kích ứng, dị ứng...), ho nhiều làm người bệnh mệt mỏi, mất ngủ, không dùng trong trường hợp ho có đờm (trong bệnh viêm phế quản mạn, giãn phế quản...). Không dùng cho người suy hô hấp, hen suyễn, trẻ em, phụ nữ có thai và cho con bú.
Thuốc có tác dụng giảm ho do ức chế trung tâm gây ho như codein, pholcodin, dextromethorphan... Trong đó codein và pholcodin có tác dụng gây nghiện, giảm đau và ức chế nhẹ trung tâm hô hấp. Dextromethorphan không gây nghiện, không có tác dụng giảm đau.
Những thuốc trị ho có chứa codein chỉ dành cho người lớn, không dùng cho trẻ em vì gây ức chế hô hấp. Đặc biệt những thuốc trị ho có chứa codein tuyệt đối không được dùng cho trẻ dưới 18 tuổi vừa được cắt và/hoặc nạo V.A (dùng để giảm đau).
Thuốc kháng histamin
Một số thuốc kháng histamin chống dị ứng (kháng histamin H1 thế hệ 1) đồng thời có tác dụng làm dịu, giảm ho và an thần như diphenylhydramin, chlopheniramin, alimemazine, promethazine... Nhược điểm chính của các thuốc này là gây buồn ngủ do tác động trên các thụ thể H1 ở não, vì vậy bất lợi khi dùng thuốc ban ngày nhưng thuận lợi cho dùng về đêm và không được dùng thuốc khi lái xe, lái máy bay, vận hành máy móc...
Loại thuốc này cũng có tác dụng làm khô quánh đặc dịch tiết, khó tống đờm, có thể gây ra cục đờm tắc nghẽn. Vì vậy, không nên dùng trong trường hợp ho có đờm, người hen suyễn.
Ngoài ra, thuốc trị ho còn có nhóm các thuốc tê do tác dụng gây tê các ngọn dây thần kinh gây phản xạ ho nên làm giảm ho như các hoạt chất benzonatat, menthol, lidocain… được dùng qua đường hít, ngậm. Các thuốc làm dịu ho do có tác dụng bảo vệ, bao phủ các receptor cảm giác ở hầu, họng như glycerol...
Thuốc ho thảo dược
Được sử dụng trong các bệnh viêm cấp hoặc mạn tính của đường hô hấp nhưng mức độ bệnh không nặng, hoặc ở phụ nữ có thai và cho con bú.
Thuốc sử dụng chủ yếu từ các vị thuốc như: tỳ bà diệp 12,5g; sa sâm 2,5g; phục linh 2,5g; trần bì 2,5g; cát cánh 10g; bán hạ 2,5g; ngũ vị tử 1,25g; qua lâu nhân 5g; viễn chí 2,5g; khổ hạnh nhân 5g; gừng 2,5g; ô mai 12,5g; cam thảo 2,5g. Thuốc tác động ngăn cản vào cơ chế viêm, cản trở giải phóng các yếu tố gây viêm nên có tác dụng chữa ho.
Lưu ý khi dùng thuốc trị ho
Thuốc giảm ho chỉ dùng cho trường hợp ho khan, không dùng cho người ho có đờm và có triệu chứng suy hô hấp. Nên dùng liều thấp nhất có tác dụng và trong thời gian càng ngắn càng tốt để hạn chế tác dụng phụ của thuốc.
Không dùng đồng thời kết hợp thuốc ho với thuốc long đờm vì đờm sẽ tiết nhiều hơn nhưng không ho khạc ra được.
Những thuốc trị ho phối hợp nhiều thành phần (như neocodion, codepect, atussin, arsiba...) ngoài tác dụng phụ còn có thể có những tương tác bất lợi với các thuốc khác khi dùng cùng lúc nên cần hết sức thận trọng khi dùng các thuốc này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!
VTV.vn - Mùa Thu là thời điểm dễ khiến những người bị hen suyễn trở nặng thêm. Do đó cần lưu ý cách chăm sóc sức khỏe kỹ lưỡng hơn.
VTV.vn - Bệnh nhân nữ, 44 tuổi, vào viện trong tình trạng mệt mỏi, khó thở sau khi tiêm thuốc tê để tiêm filler tại một cơ sở thẩm mỹ chui.
VTV.vn - Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) vừa có công văn gửi Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc tăng cường công tác quản lý mỹ phẩm.
VTV.vn - Bệnh viện Nhi Trung ương vừa ghép thận thành công cho bệnh nhi 8 tuổi, suy thận mạn giai đoạn cuối trên nền bệnh Von Willebrand gây rối loạn đông máu, kèm theo suy tim.
VTV.vn - Với sứ mệnh nâng cao tầm vóc trẻ em Việt và công thức dinh dưỡng tiên tiến, sữa non HIUP đang dần trở thành sự lựa chọn hàng đầu của nhiều bậc phụ huynh.
VTV.vn - Bệnh nhân nữ 38 tuổi, vừa được Bệnh viện Hữu nghị Lạc Việt phẫu thuật bóc tách thành công khối u xơ tử cung xoắn kích thước 11x12cm cùng hơn 10 khối u xơ nhỏ khác.
VTV.vn - Việc người dân lạm dụng và tự ý sử dụng thuốc nhỏ mắt, không có chỉ định của thầy thuốc khiến cho mắt có thể bị glôcôm do tra corticoid kéo dài.
VTV.vn - Bệnh viện Đa khoa khu vực Long Thành (Đồng Nai) vừa kịp thời cứu sống mẹ con sản phụ bị sản giật nặng.
VTV.vn - Bệnh viện chuyên khoa Sản Nhi Sóc Trăng vừa xử trí thành công trường hợp bé trai mắc dị vật gây thủng vách ngăn mũi được chuyển từ Trung tâm Y tế huyện Châu Thành.
VTV.vn - Trong 10 ngày trở lại đây, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lạng Sơn đã tiếp nhận 13 ca, trong đó 3 ca bị rắn lục cắn, 10 ca là do các loại rắn khác.
VTV.vn - Liên quan đến ca tử vong sau khi cắt bao quy đầu ngày 16/9, Trung tâm Y tế huyện Thanh Ba (Phú Thọ) đã có thông tin báo chí về quá trình tiếp nhận, điều trị cho bệnh nhân.
VTV.vn - Đồng Nai vừa được nhận 113.000 liều vaccine sởi - rubella, đây là nguồn vaccine do Tổ chức Y tế thế giới hỗ trợ.
VTV.vn - Ngày 19/9, thông tin từ Sở Y tế TP Hồ Chí Minh cho biết, tính đến hết ngày 17/9, chiến dịch tiêm vaccine sởi - rubella của TP Hồ Chí Minh đã đạt tổng số 76.993 mũi.
VTV.vn - Ngày 19/9, Bộ Y tế phát đi công điện số 1757/CĐ- BYT về việc chủ động triển khai công tác y tế ứng phó bão số 4.
VTV.vn - Quầng thâm mắt khiến bạn trông mệt mỏi và già hơn vài tuổi. Sau đây là cách các chuyên gia gợi ý để khắc phục tình trạng này.