Tắc tia sữa - Nỗi ám ảnh của các bà mẹ sau sinh

Theo bác sĩ Hồ Giang Nam - Khoa Phụ Bệnh viện Sản nhi Nghệ An: khi tìm hiểu vấn đề tắc tia sữa trước hết cần hiểu rõ cấu tạo của cơ quan sản xuất sữa.

Bầu vú (cơ quan sản xuất sữa) bao gồm các mô liên kết, trong đó có mô mỡ tạo hình dạng của bầu vú. Do đó, hình dạng và kích thước của bầu vú không quyết định khả năng tiết sữa của người phụ nữ. Hay nói cách khác, bất cứ hình dạng kích thước bầu vú như thế nào cũng đủ điều kiện nuôi con bằng sữa mẹ.

Ngay trong thai kỳ, khoảng từ tuần thai 16 đến 20, cấu trúc sản xuất (nang sữa) đã hoàn thiện để sản xuất những giọt sữa non đầu tiên nên ngay khi em bé chào đời, sữa đã có sẵn trong bầu ngực và chỉ cần em bé ngậm bú đúng sẽ nhận được sữa mẹ. Sữa mẹ sản xuất tại nang sữa được các sợi cơ trơn co thắt tống ra các đường uống dẫn sữa đổ vào xoang sữa và đi ra ngoài núm vú.

Nguyên nhân dẫn đến tắc tia sữa?

Dưới kích thích khi trẻ bú mút vú mẹ, sữa sản xuất từ các nang sữa, theo các ống dẫn về xoang chứa sữa ở quầng vú, chảy ra ngoài. Nếu xảy ra bất thường làm hẹp ống dẫn sữa, mẹ bất đắc dĩ phải đối mặt với chứng tắc tia sữa khó chịu. Tại chỗ tắc, hiện tượng sữa đông kết tạo cục, cản trở dòng chảy của lượng sữa khác, làm căng giãn ống dẫn trước chỗ tắc, gây chèn ép các ống dẫn sữa còn lại khiến tình trạng tắc sữa trầm trọng hơn.

Ngoài nguyên nhân mang tính lý thuyết cơ bản trên, đôi khi tình trạng không mong đợi này lại xảy ra do một nguyên nhân khác như:

- Sau khi sinh, mẹ không biết cách massage đều bầu vú để thông tia sữa.

- Sữa thừa ứ đọng do trẻ không bú hết, lâu ngày gây ôi, tắc và ung nhũ.

- Cảm hàn ảnh hưởng đến sự lưu thông của sữa.

- Tinh thần không thoải mái, buồn bã, căng thẳng cũng ảnh hưởng đến dòng chảy của sữa.

- Chế độ ăn uống không hợp lý, thất thường, gây sưng đau vú, làm trì trệ việc sản xuất sữa.

- Mẹ không vệ sinh bầu vú sạch sau khi cho con bú.

Bác sĩ Nam chia sẻ: Có rất nhiều trường hợp chị em bị tắc tia sữa không biết xử lý đúng, khi vào bệnh viện kiểm tra thì hậu quả dẫn đến áp xe vú phải phẫu thuật.

Áp xe vú diễn biến qua hai giai đoạn, giai đoạn viêm ban đầu và giai đoạn tạo thành ổ áp xe, biểu hiện của hai giai đoạn này ở từng bệnh nhân sẽ rất khác nhau chứ không phải lúc nào cũng bao gồm sốt cao, sưng tấy đỏ vùng viêm. Nhiều sản phụ sau khi có dấu hiện viêm tắc tia sữa lại tự tìm thông tin trên mạng, khi thấy trường hợp của mình không giống mà chỉ là tắc sữa đơn thuần nên vẫn tiếp tục xử trí sai và hậu quả là tổn thương vú nặng nề hơn rất nhiều.

Các bác sĩ khuyến cáo: Khi phát hiện tắc sữa cấp, các bà mẹ cần bình tĩnh xử trí theo các bước sau: chườm ấm (bằng khăn ấm, túi chườm hoặc tắm vòi sen) làm dãn, giảm co thắt cơ trơn nang sữa và ống dẫn sữa, làm lỏng tan sữa vón cục. Sau đó nhẹ nhàng massage dọc từ ổ sữa ứ hướng về quầng thâm, massage xoay tròn vùng ranh giới giữa đau và không đau (nút tắc), massage làm mềm quầng thâm vú (vùng xoang sữa) lau sạch núm vú và cho bé bú, hoặc vắt sữa bằng tay vùng quầng thâm tương đương với vị trí tắc.

Bên cạnh đó, các mẹ cần tích cực cho bé bú vú hướng xuống theo chiều trọng lực là tốt nhất. Trong khi trẻ bú vẫn tiếp tục hút vắt, matxa vùng nút tắc hướng xuống quầng thâm. Khi thấy vùng sữa ứ được giải phóng cần chườm mát vú - đắp khăn hoặc túi chườm mát lên da thấy mát rượi là được.

Đối với những chỗ có dấu hiệu bị tắc, các mẹ không được sợ mà phải cho bé bú hoặc hút lên tục rồi chườm mát là biện pháp điều trị tại nhà đúng đắn nhất để thông tắc sữa và hạn chế tổn thương vú thứ phát như viêm mủ áp xe vú. Nếu sau khi xử trí tại nhà mà bà mẹ thấy sốt nhiều hơn, đau và nổi cục nhiều hơn không đỡ thì nên đi khám cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Phòng tránh hạn chế tắc tia sữa

Để phòng tránh, hạn chế tắc tia sữa ở các sản phụ trong thời gian nuôi con bằng sữa các bà mẹ cần lưu ý:

- Cho bé bú ngay sau sinh, bú liên tục và theo nhu cầu của em bé.

- Thực hành có tư thế và khớp ngậm bú đúng.

- Trước khi cho bé bú hoặc hút sữa nên mát xa vú làm tăng phản xạ xuống sữa làm giảm nguy cơ tắc sữa.

- Không chờ đến khi bầu vú căng mới cho bú, khi bầu vú và quầng thâm căng cứng, cần mát xa làm mềm quầng thâm kỹ mới cho bú hoặc hút sữa.

- Nghỉ ngơi theo bé và đảm bảo giờ giấc cho bé bú hay hút sữa

- Uống nhiều nước, ăn đầy đủ và đa dạng các chất dinh dưỡng, hạn chế ăn chất béo bão hòa...

Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!