Đột quỵ do thường xuyên hút shisha

Bệnh nhân (22 tuổi, quê Cà Mau), nhập viện trong vì đau đầu dữ dội. Chụp CT-scan cho thấy hình ảnh xuất huyết não. Khi khảo sát thêm bằng cộng hưởng từ bơm thuốc, ghi nhận huyết khối tại nhiều vị trí trong hệ thống tĩnh mạch não.

Tìm hiểu kỹ về bệnh sử, bệnh nhân có thói quen hút shisha thường xuyên và ngày càng tăng dần trong suốt một năm vừa qua.

Nhờ chẩn đoán kịp thời và điều trị đặc hiệu bằng thuốc kháng đông, người bệnh đã phục hồi hoàn toàn.

Theo thông tin chia sẻ của PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng - Trưởng Khoa Bệnh lý mạch máu não, huyết khối tĩnh mạch (venous thrombosis) xảy ra khi cục máu đông hình thành trong tĩnh mạch, thường ở chân hoặc có thể di chuyển đến phổi. Nếu xảy ra ở các tĩnh mạch khác, như tĩnh mạch não, nó được gọi là huyết khối tĩnh mạch não. Đây là một tình trạng nguy hiểm, có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như đột quỵ hoặc tử vong.

Shisha bao gồm bình nước, thân ống, đầu đốt chứa thuốc, than để đốt, và ống hút. Khi than đốt nóng thuốc shisha (thường là thuốc lá trộn mật ong, hương liệu và glycerin), khói được tạo ra sẽ đi qua nước trong bình để làm mát, rồi người dùng hít qua ống hút. Khói shisha thường có mùi thơm (như táo, bạc hà, dâu) và cảm giác nhẹ nhàng hơn thuốc lá thông thường.

Shisha thường được hút theo nhóm, dùng chung ống hút, phổ biến ở quán cà phê hoặc lounge. Dù có hương vị dễ chịu, shisha vẫn chứa nicotine, carbon monoxide, và chất độc hại, gây nguy cơ bệnh phổi, tim mạch, ung thư, và huyết khối. Điều nguy hiểm cần phải lưu ý, một giờ hút shisha tương đương hít lượng khói gấp 100-200 lần so với một điếu thuốc lá.

Hút shisha làm tăng nguy cơ tạo huyết khối thông qua nhiều cơ chế:

Tăng khả năng đông máu:

- Khói shisha chứa nicotine và carbon monoxide (CO). Nicotine kích thích giải phóng các yếu tố đông máu, làm máu dễ đông hơn (trạng thái tăng đông). CO làm giảm oxy trong máu, gây stress cho hệ tuần hoàn và thúc đẩy hình thành cục máu đông.

- Một buổi hút shisha (khoảng 1 giờ) khiến người dùng hít lượng CO gấp 9 lần và nicotine gấp 1,7 lần so với một điếu thuốc lá, theo nghiên cứu từ WHO.

Tổn thương mạch máu:

- Các chất độc trong khói shisha, như kim loại nặng (chì, cadmium) và hợp chất hữu cơ độc hại, gây viêm và tổn thương nội mạc tĩnh mạch. Thành mạch bị tổn thương là nơi lý tưởng để cục máu đông bám vào và phát triển.

Ứ trệ dòng máu:

- Hút shisha thường diễn ra trong thời gian dài và ở tư thế ngồi, ít vận động. Điều này làm chậm lưu thông máu, đặc biệt ở tĩnh mạch chân, tạo điều kiện cho huyết khối hình thành. Đây là yếu tố quan trọng trong "tam giác Virchow" (tăng đông, tổn thương mạch, ứ trệ máu).

So với thuốc lá thông thường, shisha gây nguy cơ cao hơn do lượng khói hít vào nhiều hơn (gấp 100-200 lần mỗi buổi). Điều này làm tăng mức độ phơi nhiễm với các chất độc, khiến nguy cơ huyết khối tĩnh mạch trở nên nghiêm trọng hơn.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh đã cảnh báo shisha gây hại cho hệ tim mạch tương tự hoặc hơn thuốc lá, bao gồm nguy cơ huyết khối.

Nguy cơ huyết khối tĩnh mạch ở người hút shisha tăng cao hơn nếu có các yếu tố kết hợp:

Ngồi lâu: Thói quen hút shisha kéo dài làm tăng ứ trệ máu.

Béo phì: Áp lực lên tĩnh mạch tăng, dễ hình thành huyết khối.

Thuốc tránh thai hoặc hormone: Làm tăng khả năng đông máu.

Từ ngày 1/1/2025, việc hút shisha đã trở thành hành vi bị cấm hoàn toàn trên toàn quốc. Người vi phạm có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự tùy theo mức độ, chẳng hạn như sử dụng, tàng trữ, hay buôn bán shisha.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!