Cảnh báo trẻ bị suy tuyến thượng thận do sử dụng thuốc có chứa Corticoid

Điển hình là trường hợp bệnh nhi H.T.B.T., 4 tháng tuổi, vào viện vì bị rối loạn tiêu hóa. Qua thăm khám, nhận thấy vẻ mặt bệnh nhi tròn bất thường, 2 má rạn da đỏ, lông tơ dày, thẫm màu vùng sau gáy và vùng lưng, các bác sĩ đã nghi ngờ đến hội chứng Cushing.

Khai thác tiền sử ghi nhận, 1,5 tháng trở lại đây, bệnh nhi có tình trạng hăm ở phần mông, người nhà có sử dụng 3 tuýp Dibetalic (Betamethasone 9.6mg) bôi liên tục.

Bệnh nhi được chỉ định làm xét nghiệm Cortisol (hormone tuyến thượng thận) cho kết quả 0.14 mcg/dl (bình thường 5-25 mcg/ml). Nhận định đây là 1 trường hợp hội chứng Cushing do thuốc, bác sĩ đã tiến hành ngưng thuốc Dibetalic bôi, điều trị bổ sung hydrocortisol và giảm liều dần theo phác đồ.

Sau 1 tháng điều trị và tái khám, xét nghiệm Cortisol tăng gần đạt ngưỡng bình thường, bệnh nhi đáp ứng tốt, tiếp tục được hẹn tái khám và theo dõi.

Tương tự là trường hợp của bệnh nhi M.C.Đ., 15 tuổi, vào viện vì lý do đau lưng và đi ngoài phân lỏng, hạn chế di chuyển.

Ngay từ khi tiếp nhận, các bác sĩ Khoa Nội nhi tổng hợp đã nhận định ngay đây là hội chứng Cushing với các biểu hiện mặt tròn, béo trung tâm, rậm lông, lùn, rạn da toàn thân và tiền sử bệnh nhi sử dụng thuốc lá không rõ nguồn gốc nhiều năm nay, đã từng vào viện vì cơn suy thượng thận cấp, được điều trị tại Khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Sản Nghi Nghệ An.

Các bác sĩ đã tiến hành thăm khám, kiểm tra các dấu hiệu sinh tồn cho thấy bệnh nhi có các dấu hiệu của cơn suy thượng thận cấp với tần số tim nhanh, mạch chi nhẹ, khó bắt. Ngay lập tức, bệnh nhi được xử trí cấp cứu với Hydrocortisol tĩnh mạch và bù dịch. Bệnh nhi được theo dõi và đánh giá sát.

Đánh giá lại sau 24 giờ, toàn trạng bệnh nhi ổn định, được chuyển qua hydrocortisol đường uống. Hiện tại, bệnh nhi đã được xuất viện, tư vấn chế độ ăn, uống thuốc theo đơn và hẹn tái khám định kì.

BSCKII Nguyễn Chí Sỹ, Trưởng Khoa Nội nhi tổng hợp cho biết: Cortisol là một hormone do tuyến thượng thận tiết ra, có tác dụng điều hòa chuyển hóa đường trong cơ thể và chống lại các stress. Corticoid là 1 chất kháng viêm mạnh, thường có trong thành phần của nhiều loại thuốc điều trị các bệnh lí của nhiều chuyên khoa, như thuốc nhỏ, xịt trong tai mũi họng; thuốc bôi trong da liễu; thuốc uống chống viêm trong nhiều bệnh lý và các thuốc không có nguồn gốc rõ ràng với quảng cáo giúp trẻ ăn ngon, tăng cân.

Việc sử dụng các chế phẩm corticoid liều cao, kéo dài không theo chỉ dẫn của bác sĩ có thể gây ra những tác dụng phụ trên nhiều hệ cơ quan khác nhau:

- Toàn thân: Phù, tăng huyết áp.

- Chuyển hóa: Đái tháo đường, rối loạn mỡ máu.

- Da: Tăng nguy cơ nhiễm trùng da, mỏng da, rạn da, dễ bầm tím, mụn trứng cá.

- Mỡ: Rối loạn phân bố mỡ gây nên kiểu hình Cushing: Mặt tròn như mặt trăng, béo trung tâm, bướu lưng trâu, chi teo.

- Cơ, xương: Teo cơ, loãng xương, chậm phát triển ở trẻ em.

- Tiêu hóa: Viêm loét dạ dày - tá tràng.

- Miễn dịch: Suy giảm miễn dịch nên dễ nhiễm trùng cơ hội, giảm hiệu quả và tăng nguy cơ của vaccine.

- Thần kinh: Thèm ăn, rối loạn cảm xúc, trầm cảm.

- Mắt: Đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp.

- Thượng thận: Khi dừng đột ngột có thể gây ra tình trạng Suy thượng thận cấp là 1 tình trạng cấp cứu có khả năng tử vong nếu không được xử trí kịp thời.

Các bác sĩ khuyến cáo: Phụ huynh không nên tự ý sử dụng những thuốc có chứa thành phần này cho trẻ, chỉ sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ và tái khám định kỳ để được theo dõi tác dụng phụ của thuốc. Việc theo dõi bao gồm: đo huyết áp, cân nặng, chiều cao, tốc độ phát triển của trẻ, xét nghiệm máu, kiểm tra mắt từ 1 - 3 tháng/ lần.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!