6 yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer

Bệnh Alzheimer là một bệnh lý thoái hóa thần kinh. Ở dạng nhẹ nhất, bệnh đặc trưng bởi các triệu chứng bao gồm mất trí nhớ, thường xuyên lạc đường, hỏi đi hỏi lại một câu hỏi và để đồ vật không đúng chỗ - những hành vi nói chung nghiêm trọng dần theo thời gian.

Dưới đây là những gì khoa học đã biết về các yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ bệnh Alzheimer và suy giảm nhận thức.

Tuổi

Có một số yếu tố nguy cơ bạn không thể kiểm soát được, ví dụ tuổi tác. Cứ mỗi năm năm sau tuổi 65, nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer lại tăng gấp đôi.

Di truyền

Các đột biến gen ngày càng trở thành một cách quan trọng để tìm hiểu về sự phát triển của bệnh Alzheimer, kể cả khi bắt đầu muộn và khởi phát sớm.

Theo báo cáo của NIA, trong trường hợp bệnh Alzheimer khởi phát sớm - các triệu chứng bắt đầu xuất hiện ở độ tuổi 30, 40 hoặc 50 - thì bệnh thường do đột biến gen ở một trong ba gen được thừa hưởng từ cha hoặc mẹ.

Không có đột biến nào gây bệnh khởi phát muộn, nhưng có một số đột biến gen làm tăng - và một số khác làm giảm - nguy cơ của bạn.

Tiền sử gia đình

Trong khi di truyền có thể đóng một vai trò, thì môi trường xung quanh gia đình bạn cũng thế. Hội Bệnh Alzheimer lưu ý rằng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer tăng lên nếu có nhiều hơn một thành viên trong gia đình mắc bệnh.

Khi nói về sự liên quan của di truyền và môi trường của một người với nguy cơ bệnh Alzheimer, vẫn còn rất nhiều nghiên cứu cần được thực hiện.

Bệnh tim mạch

Không giống như di truyền và tuổi, có một số yếu tố nguy cơ bạn có thể kiểm soát được.

Theo NIA, việc quản lý các tình trạng sức khoẻ khác - bệnh đái tháo đường và các bệnh tim mạch như cao huyết áp, bệnh tim, đột quỵ và cholesterol cao - có thể làm tăng nguy cơ bệnh Alzheimer. Cần nghiên cứu thêm để tìm hiểu về những yếu tố nguy cơ này, và một số thử nghiệm lâm sàng đã được tiến hành, nhưng mối liên quan càng củng cố ý kiến rằng những gì tốt cho tim thì cũng tốt cho trí não.

Chấn thương đầu

Theo Hội Bệnh Alzheimer, chấn thương ở đầu có thể có liên quan với tăng nguy cơ bệnh. Nhận định này một phần dựa trên nghiên cứu quan sát trên các cựu binh sĩ từ Thế chiến II. Những người bị tổn thương não vừa hoặc nặng trong thời gian phục vụ quân đội thường bị thấy là tăng nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer hoặc sa sút trí tuệ khi về già.

Tất nhiên, các nhà nghiên cứu lưu ý rằng có thể có các yếu tố khác chưa được tính đến trong nghiên cứu có thể có ảnh hưởng đến mối liên quan này.

Các chuyên gia khuyên bạn nên đội mũ bảo hiểm, thắt dây an toàn, và chống trơn trong nhà để giảm khả năng bị chấn thương não nghiêm trọng.

Hút thuốc lá

Một vài lựa chọn về lối sống cũng có thể góp phần vào nguy cơ bệnh Alzheimer. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hút thuốc lá có liên quan với tăng nguy cơ sa sút trí tuệ và bệnh Alzheimer. Các nhà nghiên cứu nghĩ rằng điều này liên quan đến các mạch máu mang máu đi khắp cơ thể và đến não, cũng có vai trò trong những bệnh lý khác như đột quỵ và bệnh tim.

Những cách làm giảm nguy cơ:

Chế độ ăn, tập thể dục, hoạt động xã hội và nhiều thứ khác liên quan đến giảm nguy cơ suy giảm nhận thức và bệnh Alzheimer. Một số cách đề giảm nguy cơ mắc bệnh gồm:

Chế độ ăn lành mạnh

Chế độ ăn uống hợp lý có thể góp phần làm giảm nguy cơ suy giảm nhận thức - đặc biệt là chế độ ăn MIND, viết tắt của "Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay"

Đó là một phiên bản lai giữa chế độ ăn Địa Trung Hải và DASH, tập trung vào các khía cạnh ăn uống liên quan đến não bộ. Quả mọng, dầu ôliu, các loại hạt vỏ cứng, và rau xanh, là tâm điểm của chế độ ăn được thiết kế dựa trên các nghiên cứu quy mô lớn về suy giảm nhận thức và xếp hạng thứ ba trong danh sách chế độ ăn tốt nhất hàng năm của US News and World Report.

Một nghiên cứu trên gần 1000 người cao tuổi cho thấy chế độ ăn làm giảm 35% nguy cơ mắc bệnh Alzheimer đối với những người tuân thủ nó một cách vừa phải và 53% ở những người tuân thủ chặt chẽ.

Vận động

Các thử nghiệm can thiệp và nghiên cứu dịch tễ cho thấy tập thể dục đóng vai trò quan trọng trong việc làm giảm nguy cơ bệnh Alzheimer và suy giảm nhận thức nói chung. Chương trình Neurotrack khuyên nên tập sức mạnh và tập cardio.

Tập thể dục còn mang đến những lợi ích khác cho sức khoẻ, cho thấy những gì tốt cho tim thì cũng tốt cho não.

Giảm stress

Có bằng chứng gợi ý mối liên quan giữa stress với tăng nguy cơ bệnh Alzheimer và suy giảm nhận thức.

Một nghiên cứu nhỏ năm 2009 thấy rằng trong số 41 người tham gia bị suy giảm nhận thức nhẹ, những người có mức độ stress cao hơn cũng có tốc độ suy giảm nhận thức nhanh hơn.

Tin vui là có rất nhiều bước bạn có thể thực hiện để quản lý stress, như tập thở, thiền và yoga.

Duy trì thói quen ngủ ngon

Ngủ quá ít sẽ gây ra nhiều vấn đề cho cơ thể và trí não.

Một nghiên cứu quan sát năm 2014 thấy rằng ngủ kém là một yếu tố nguy cơ gây suy giảm nhận thức và bệnh Alzheimer. Mặc dù nhà nghiên cứu cho biết cần nghiên cứu thêm về cơ chế của điều này, song họ kết luận "thói quen ngủ lánh mạnh có vẻ đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khoẻ não theo tuổi tác và giữ vai trò then chốt trong phòng chống bệnh Alzheimer".

Hoạt động xã hội

Hoạt động xã hội có thể là một cách tuyệt vời để làm giảm nguy cơ suy giảm nhận thức và bệnh Alzheimer. Duy trì hoạt động nhận thức bằng những kích thích trí tuệ hoặc giao tiếp xã hội, có liên quan đến giảm nguy cơ bệnh Alzheimer.

Đọc sách, chơi game, hoặc những kích thích trí não khác

Cùng với giao tiếp hội, kích thích trí tuệ cũng làm giảm nguy cơ bệnh Alzheimer. Kích thích có thể là bất cứ điều gì từ đọc sách đến giải ô chữ hoặc tham dự các lớp học và chơi các trò chơi dựa trên trí nhớ.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam tại TV Online!