Tuần qua, điểm nóng Ukraine sau nhiều tuần căng thẳng đã có được một tín hiệu khả quan. Lần đầu tiên, 4 bên Nga – Mỹ – EU – Ukraine đã ký kết một tuyên bố chung về việc giải quyết tình hình bất ổn tại Ukraine. Đây là một diễn biến gây bất ngờ bởi trước đó không dự báo nào cho rằng Hội nghị 4 bên tại Geneve có được kết quả.
‘ Đại tá Lê Thế Mẫu (bên phải) tại trường quay "Toàn cảnh thế giới"
Đánh giá về tác động của kết quả này tới tình hình miền Đông Ukraine, Đại tá Lê Thế Mẫu cho rằng tác động sẽ theo 2 hướng tích cực và tiêu cực.
“Về mặt tích cực, nếu tất cả các bên đều có thiện chí, thực tâm và thực hiện một cách nghiêm túc tinh thần của thỏa thuận vừa rồi, sẽ từng bước đưa Ukraine vào sự phát triển ổn định và có thể hóa giải được cuộc khủng hoảng. Sau đây sẽ có rất nhiều biện pháp được thực hiện nhưng đây cũng là điểm mở đầu rất thuận lợi.
Về mặt tiêu cực, không thể loại trừ khả năng các bên, trước hết là Kiev, sẽ áp dụng thỏa thuận vừa rồi theo một tiêu chuẩn nước đôi. Bởi cũng nhận thấy rằng, việc áp dụng tiêu chuẩn nước đôi hiện nay là một hiện tượng khá phổ biến trong quan hệ quốc tế đối với các nước phương Tây. Chúng ta cũng thấy, ngay sau khi thỏa thuận được ký kết, ở Kiev đã bắt đầu giải thích thỏa thuận theo cách hiểu mang đến lợi ích cho họ…
Theo tôi, trong 2 ngày vừa qua, chính phủ Kiev vẫn giải thích thỏa thuận vừa đạt được trong Hội nghị 4 bên theo tiêu chuẩn kép, theo tiêu chuẩn có lợi cho họ, không tôn trọng những lợi ích của người dân Ukraine. Vì cách hiểu và áp dụng theo tiêu chuẩn nước đôi như vậy của chính phủ hiện nay ở Kiev, thỏa thuận vừa rồi dù rất quan trọng, có thể cởi nút thắt cho cuộc khủng hoảng Ukraine nhưng sẽ rất khó khăn và theo tôi là khó có thể đưa Ukraine đi vào ổn định” – Đại tá Lê Thế Mẫu nói.
Những vấn đề đưa ra trong thỏa thuận theo như Đại tá Lê Thế Mẫu vừa phân tích đã gặp những mâu thuẫn khi triển khai trong thực tế. Có một điểm khá quan trọng là việc Nga nhất trí có những quan sát viên của tổ chức OSCE sẽ có mặt tại Ukraine trong những ngày tới. Vậy, đây có phải là yếu tố quan trọng có thể làm thay đổi ít nhiều tình hình và giám sát được những diễn biến ở Ukraine?
Đại tá Lê Thế Mẫu: Theo tôi đây là một yếu tố rất quan trọng. Sở dĩ Nga chấp nhận có quan sát viên của OSCE ở Ukraine giám sát quá trình thực hiện thỏa thuận vừa rồi vì thỏa thuận này không đưa ra một lộ trình cụ thể, không đưa ra một cơ chế cụ thể, những đối tượng cụ thể cần phải thực hiện thỏa thuận. Nên không thể thiếu một cơ quan quốc tế mang tính khách quan giám sát quá trình đó.
Theo tôi, trong điều kiện hiện nay, có lẽ cơ quan tổ chức thích hợp nhất giám sát quá trình này chính là OSCE và thực tế họ đang có mặt ở Ukraine. Hy vọng tình hình sẽ bớt căng thẳng hơn khi có sự giám sát của OSCE ở Ukraine.
‘ Đại tá cho rằng nếu giải quyết được sự đối đầu giữa Kiev và Nga sẽ giải quyết được bất ổn miền Đông Ukraine
Một nhà báo Nga cho rằng vấn đề Ukraine hiện nay nằm ở ngay nội tại Ukraine. Những tuyên bố chung, những kết quả đưa ra tại Hội nghị Geneve không thể giải quyết được nhanh chóng tình hình. Vậy, theo Đại tá Lê Thế Mẫu, chìa khóa để giải quyết bất ổn miền Đông Ukraine nằm ở đâu?
Đại tá Lê Thế Mẫu: Theo tôi, chìa khóa giải quyết bất ổn này nằm ở chỗ sâu xa hơn rất nhiều. Đó là sự đối đầu giữa chính quyền Kiev đối với nước Nga. Chừng nào chính quyền ở Kiev, ở Ukraine chấm dứt sự đối đầu và cho rằng hợp tác với Nga là một vấn đề then chốt, lúc đó sẽ hóa giải được bất ổn ở Đông Nam Ukraine.
Vì phía Đông Nam Ukraine có chục triệu người dân nói tiếng Nga, thậm chí có cả người Nga. Hiện nay, họ lại bị đối xử như một dân tộc thiểu số trong nội bộ Ukraine. Đây là điều hết sức bất bình đẳng. Nên yêu cầu chính đáng của họ là cần phải được tôn trọng về văn hóa, về kinh tế, về chính trị, về xã hội.
Ví dụ, họ phải được nói tiếng Nga hay cần được bầu cử Tổng thống,... Đây là những điều hết sức hiển nhiên và là nhu cầu chính đáng nhưng chính phủ Kiev lại không chấp nhận điều đó.
Theo tôi, khi những yêu cầu chính đáng của họ được giải quyết thì bất ổn cũng sẽ được giải quyết.
Quý vị và các bạn có thể xem lại toàn bộ chương trình qua video dưới đây: