Hôm nay, ngày 1/10 đánh dấu 60 năm Nhật Bản khai thác tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên có tên là Tokaido Shinkansen, kết nối hai thành phố lớn Tokyo và Osaka. Tuyến đường sắt cao tốc lúc đó được Nhật Bản đầu tư hoàn toàn bằng vốn Nhà nước, khi nền kinh tế Nhật Bản còn chưa thực sự vững mạnh. Nhưng đây là dấu mốc lịch sử, mở ra một thời kỳ mới cho giao thông nước này và thúc đẩy hình thành xu hướng đường sắt tốc độ cao trên thế giới.
Tập đoàn Đường sắt Quốc gia Nhật Bản - đơn vị 100% vốn nhà nước là chủ đầu tư dự án đường sắt cao tốc đầu tiên, với tổng kinh phí 380 tỷ Yen, tương đương hơn 1 tỷ USD theo tỷ giá thời điểm đó cho hơn 500 km, khi đó GDP bình quân đầu người là gần 850 USD. Hơn 20 năm sau, các tuyến Shinkansen mới tiếp tục được đầu tư chủ yếu bằng nguồn vốn tự có, phát hành trái phiếu đường sắt quốc gia và vay dưới bảo lãnh của Chính phủ.
Không thể phủ nhận vai trò của hệ thống đường sắt cao tốc Shinkansen đối với nền kinh tế Nhật Bản. Nhưng do nhu cầu tăng nhanh, đòi hỏi phải xây dựng thêm các tuyến mới và áp dụng các công nghệ tiên tiến.
Năm 1987, tập đoàn Nhà nước Đường sắt quốc gia Nhật Bản giải thể và tư nhân hoá theo giai đoạn bằng cách bán cổ phần, các tuyến Shinkansen được phân chia cho ba công ty tư nhân mới gồm Công ty đường sắt Trung tâm Nhật Bản, Công ty đường sắt Tây Nhật Bản và Công ty đường sắt Đông Nhật Bản. Tuy nhiên vẫn có sự phối hợp giữa các công ty đường sắt và Nhà nước.
Ông Nagashima Teruyoshi - Công ty đường sắt Trung tâm Nhật Bản cho biết: "Công ty chúng tôi chịu trách nhiệm tuyến Shinkansen kết nối ba khu đô thị lớn Tokyo, Nagoya, Osaka chiếm tới 60% GDP của Nhật Bản, tuyến rất quan trọng kết nối các vùng kinh tế trọng điểm và phát triển Nhật Bản".
Sau khi tư nhân hóa, hệ thống đường sắt cao tốc Shinkansen của Nhật Bản đã chứng kiến sự cạnh tranh mạnh mẽ, từ phát triển các công nghệ tiên tiến đến việc mở thêm các tuyến mới và nâng cao tốc độ của tàu cao tốc Shinkansen.
Nổi tiếng với sự an toàn, chính xác đến từng giây, trong 60 năm qua, tuyến đường sắt chạy chuyến tàu Shinkansen chưa bao giờ xảy ra một vụ tai nạn giao thông.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!