Phố Hàng Than (Hà Nội) là một con phố rất đặc biệt cho dù chỉ dài 400m. Vào những năm 60 của thế kỷ XIX, chủ nhân của nhà số 11 chế tác ra bánh cốm với biển hiệu Nguyên Ninh, mở đầu cho nghề mới của cả con phố, tính đến hôm nay, đã vắt mình qua 3 thế kỷ, dài hơn cuộc đời của chính người sáng tạo. Trải qua bao thăng trầm biến cố, thương hiệu bánh cốm Hàng Than không chỉ đơn thuần là thứ quà của Thủ đô, mà đã trở thành ký ức của bao người Hà Nội.
Tùy bút "Hà Nội băm sáu phố phường" của Thạch Lam, xuất bản 1943, từng viết: "Bánh cốm hàng Than, một thứ bánh ngon mà cũng không đắt, một thứ bánh gợi cho ta những kỷ niệm rất nhiều màu. Ở Hàng Than, chỉ có hai nhà là chính hiệu. Nhà bánh cốm "Nguyên Ninh" là một nhà làm bánh cốm cũng đã lâu đời, họ biết giữ cho vị bánh được ngon đều, biết thay đổi trong cách trình bày và trang điểm cho thứ quà được lịch sự và trang trọng thêm lên".
Ngôi nhà cổ dốc Hàng Than, địa chỉ chính hiệu nhà văn Thạch Lam nói đến hầu như không thay đổi qua thời gian. Qua 150 năm, người nghệ nhân đầu tiên của bánh cốm đã trở thành người thiên cổ, nhưng những thế hệ tiếp theo vẫn ngày ngày giữ ngọn lửa nghề gia truyền, khiêm tốn gieo niềm tin vào thực khách ở địa chỉ duy nhất này, giữa một rừng những Nguyên Ninh mọc lên san sát xung quanh.
Hai nhà bánh cốm chính hiệu ở Hàng Than, sao Thạch Lam chỉ nhắc có một? Có thể ta không bao giờ biết được lý do, nhưng hiệu bánh Thạch Lam vô tình hay hữu ý ẩn đi trong tùy bút, giờ vẫn còn bán bánh cốm với nguyên vẹn hương xưa. Chuyện kể, năm 1931, hàng bánh cốm Vĩnh Lộc 60 Hàng Than nghinh đón một vị khách đặc biệt: Vua Bảo Đại. Đây cũng là hàng bánh duy nhất nhận được sắc phong của nhà vua.
Điểm chung của cả hai thương hiệu là tính duy nhất. Người tiêu dùng sẽ không thể tìm thấy một địa chỉ hay đại lý thứ hai, hay không thể tìm thấy một website bán trực tuyến. Tính bảo thủ đến cực đoan đó lại là tấm khiên vững chắc, an toàn, để bảo tồn thương hiệu không bị sứt mẻ, mai một.
Người ta vẫn nói: "Thương hiệu là chất lượng sản phẩm, là tài sản vô hình hay lợi thế cạnh tranh trên thị trường". Nhưng không chỉ vậy, thương hiệu còn là văn hóa, là triết lý rất con người để như chiếc bánh cốm còn giữ được vị bánh, là còn giữ được cái hồn của Hà Nội xưa, của người Hà Nội xưa.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!