Các Khu Thương mại Tự do (FTZ) nổi lên như những công cụ quan trọng, mang lại một môi trường chuyên biệt trong biên giới của một quốc gia để tạo thuận lợi cho thương mại và thương mại quốc tế. Với các quy định được nới lỏng và thủ tục hải quan hợp lý, các FTZ thúc đẩy phát triển kinh tế và thúc đẩy môi trường thuận lợi cho thương mại.
Singapore: FTZ tạo điều kiện thuận lợi cho việc trung chuyển hàng hóa
Tại "quốc đảo sư tử", Khu thương mại tự do (FTZ) là những khu vực cụ thể cho phép nhập khẩu, bán hoặc xuất khẩu hàng hóa mà không phải chịu thuế hải quan, thuế tiêu thụ đặc biệt hoặc thuế hàng hóa và dịch vụ (GST). Những khu vực này được thiết lập để khuyến khích thương mại và tạo điều kiện thuận lợi cho việc trung chuyển hàng hóa đến và đi từ Singapore.
Hàng hóa có thể được lưu trữ tạm thời tại Singapore và sau đó được đưa lên tàu hoặc máy bay để xuất khẩu mà không cần thông quan. Các khu thương mại tự do của Singapore cho phép lưu kho, lưu trữ, phân phối, trung chuyển và xuất khẩu hàng hóa.
Singapore đang thực hiện sửa đổi Đạo luật Khu Thương mại Tự do để tăng cường quản lý và kiểm soát hàng hóa đi qua 10 khu thương mại tự do (FTZ) trong nước. Các sửa đổi bao gồm đưa ra quy định cấp phép cho các nhà khai thác FTZ, các quy định mới về xử lý hàng hóa và nhiều quyền thực thi hơn cho cơ quan hải quan.
Theo giới chức Singapore, những thay đổi này là cần thiết trong bối cảnh ngày càng có nhiều lo ngại rằng các FTZ đang bị "lạm dụng cho các hoạt động bất hợp pháp như phổ biến vũ khí, tội phạm môi trường và rửa tiền dựa trên thương mại". Nhiều đối tượng đã cố gắng che đậy các hoạt động bất hợp pháp bằng cách cung cấp thông tin sai lệch hoặc không chính xác về lô hàng hoặc bằng cách đánh tráo hàng hợp pháp với hàng lậu trước khi tái xuất khẩu.
Singapore hiện là cảng container nhộn nhịp thứ hai và là trung tâm trung chuyển lớn nhất toàn cầu, xử lý khoảng 1/5 lưu lượng trung chuyển container trên thế giới. Phát triển hệ thống cảng biển và trung tâm logistics, tự do hóa thương mại bằng các FTZ đã giúp Singapore cạnh tranh có hiệu quả với các cường quốc kinh tế thế giới trong giai đoạn chuyển tiếp những ngành kinh tế quan trọng từ châu Âu, châu Mỹ sang Đông Nam Á, đặc biệt là công nghiệp đóng và sửa chữa tàu thủy, lọc hóa dầu, đóng giàn khoan khai thác dầu khí trên biển, tin học…
Malaysia: FTZ giúp giảm chi phí và tiết kiệm thời gian vận chuyển
Tại Malaysia, FTZ là một khu vực nơi các doanh nghiệp có thể hoạt động với mức kiểm tra hải quan tối thiểu và miễn thuế đối với hầu hết hàng hóa và dịch vụ. Tại đây, nguyên liệu sản xuất hoặc hàng hóa được miễn các quy định và thuế xuất nhập khẩu thông thường ở Malaysia, ngoại trừ các mặt hàng bị cấm theo quy định của pháp luật.
Malaysia đã ban hành Đạo luật Khu vực Tự do năm 1990, trong đó có quy định các vấn đề liên quan đến FTZ. Tanjung Pelepas, Port Klang… là những FTZ lớn ở Malaysia. Các FTZ mang lại cho các công ty trong nước và quốc tế lợi ích từ việc giảm chi phí vận chuyển và xử lý hàng hóa, tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả. Việc giảm thuế còn mang lại cho các doanh nghiệp những lợi thế thương mại và thương mại độc quyền, với lợi ích chính là miễn thuế. Tuy nhiên, một số hàng hóa nhất định trong khu vực thương mại tự do vẫn có thể phải chịu thuế.
Với sự hỗ trợ từ các nhà hoạch định chính sách trên tất cả các lĩnh vực, các doanh nghiệp hoạt động tại FTZ của Malaysia không chỉ được hưởng lợi từ các ưu đãi thuế đặc biệt và giảm hoặc loại bỏ thuế hải quan, mà còn dễ dàng tiếp cận nguồn lao động lành nghề với giá cả phải chăng. Điều này cho phép doanh nghiệp duy trì sản xuất chất lượng cao với chi phí vận hành được tối ưu hóa.
Trung Quốc: FTZ giúp thu hút đầu tư từ nước ngoái
Trung Quốc sử dụng các FTZ để thí điểm các chính sách và quy định mới, từ đó cho phép các doanh nghiệp trải nghiệm môi trường tự do hơn, với các quy định nhẹ nhàng hơn. Đây là một phần của các cơ chế mới được chính phủ Trung Quốc áp dụng nhằm cải cách và mở cửa khu vực tài chính cũng như tăng cường đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), giúp tạo thuận lợi cho thương mại quốc tế.
Trung Quốc đã thí điểm thành lập khu FTZ đầu tiên tại Thượng Hải vào năm 2013 nhằm thu hút thêm đầu tư nước ngoài, thúc đẩy thương mại và hội nhập khu vực. Thượng Hải được chọn vì vị trí địa lý thuận tiện cho giao thương và có hoạt động kinh tế phát triển hơn đáng kể so với các thành phố lớn khác. FTZ của Thượng Hải đã trở thành trường hợp điển hình cho các FTZ trên khắp Trung Quốc và chứng minh rằng chính sách thành lập khu thương mại tự do có thể được thực hiện thành công.
Sau thành công của thí điểm thành lập FTZ Thượng Hải, Trung Quốc triển khai thêm 3 FTZ vào năm 2015 tại Phúc Kiến, Quảng Đông và Thiên Tân. Việc lựa chọn 3 địa điểm này để lập FTZ là do vị trí của cả 3 khu vực trong việc hỗ trợ các mặt khác nhau của nền kinh tế Trung Quốc.
Đầu năm 2016, Trung Quốc công bố kế hoạch xây dựng thêm 7 khu thương mại tự do mới phối hợp với Sáng kiến Vành đai và Con đường nhằm khôi phục mối quan hệ kinh tế và văn hóa giữa các khu vực ở Trung Quốc và Đông Nam Á. Các FTZ được thiết lập ở Trùng Khánh, Liêu Ninh, Hà Nam, Hồ Bắc, Thiểm Tây, Tứ Xuyên và Chiết Giang.
Năm 2018, Trung Quốc đã bỏ giới hạn 120km2 áp dụng với các khu thương mại tự do khác, biến toàn bộ tỉnh Hải Nam (35.400km2) thành cảng thương mại tự do. Năm 2019, 6 khu thương mại tự do mới của Trung Quốc được thiết lập với trọng tâm là các lĩnh vực chính sách cụ thể, hoặc để tạo điều kiện để hợp tác với một số quốc gia hoặc khu vực nhất định.
Năm 2020, thêm 3 FTZ nội địa được xây dựng, phù hợp với kế hoạch "các ngành công nghiệp mới nổi chiến lược" gần đây của Trung Quốc tại Bắc Kinh, Hồ Nam và An Huy, đồng thời mở rộng FTZ hiện có ở Chiết Giang.
Các FTZ của Trung Quốc sẽ thúc đẩy nhiều ưu tiên từ năm 2023 đến năm 2025, trong đó có các ngành công nghiệp trọng điểm, xây dựng nền tảng, cũng như các dự án và hoạt động lớn.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!