Sau những chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ về phát triển thị trường vốn trong đó có thị trường trái phiếu, trong thời gian chỉ tính bằng tháng, hệ thống giao dịch trái phiếu riêng lẻ tập trung đã được xây dựng xong theo đúng tinh thần của Nghị định 65/2022/NĐ-CP.
Từ 19/7, sàn giao dịch tập trung cho trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được vận hành bởi Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) đã chính thức đi vào hoạt động. Những giao dịch giá trị lớn đầu tiên cũng đã được "trao tay".
Thanh khoản trên sàn cổ phiếu HNX ngày 19/7 vào khoảng 1.674 tỷ đồng. Sàn này có 249 mã đang giao dịch. Trong khi đó, sàn trái phiếu trong ngày đầu tiên giao dịch hơn 1.780 tỷ đồng và đó mới chỉ có 3 doanh nghiệp và ngân hàng là Vietcombank, VinFast, Tracodi niêm yết 19 mã trái phiếu. Các mã đắt hàng nhất thuộc về trái phiếu của Vietcombank được giao dịch hơn 1.200 tỷ đồng và VinFast là hơn 500 tỷ.
Trong 3 tháng tới, khoảng 1.200 mã trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã phát hành thời gian qua với nhiều cái tên "nóng" cũng sẽ bắt buộc phải lên sàn, chưa kể những mã phát hành mới.
Trong 3 tháng tới, khoảng 1.200 mã trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã phát hành thời gian qua với nhiều cái tên "nóng" sẽ bắt buộc phải lên sàn. (Ảnh minh họa - Ảnh: PLO)
Với số lượng "hàng hóa" để trao đổi ngày càng nhiều sẽ lên sàn, các thành viên thị trường kỳ vọng về lâu về dài, Việt Nam sẽ có một thị trường trái phiếu hoàn thiện song hành cùng thị trường cổ phiếu tạo kênh dẫn vốn hiệu quả cho doanh nghiệp và nền kinh tế.
39 giao dịch cho hơn 5 triệu trái phiếu doanh nghiệp đã được thỏa thuận thành công trong ngày đầu tiên. Phía doanh nghiệp kỳ vọng, hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ mới sẽ minh bạch thông tin, là cơ hội để khôi phục niềm tin của nhà đầu tư trái phiếu, tăng khả năng huy động vốn cho các doanh nghiệp.
"Lô của chúng tôi lần này khoảng 300 tỷ để đầu tư vào các dự án xây dựng. Khi nhà đầu tư nắm bắt được thông tin trên thị trường, họ có thể đưa ra quyết định đầu tư hay không đầu tư", ông Phạm Đăng Khoa, Phó Chủ tịch thường trực Công ty Tracodi, cho biết.
Trước đây, việc giao dịch trái phiếu chỉ thực hiện phân tán ở từng công ty chứng khoán, tạo ra nhiều rủi ro khi công ty chứng khoán tự "xé lẻ" kỳ hạn trái phiếu, "lách luật" bán cho nhà đầu tư cá nhân không chuyên.
Với sàn giao dịch tập trung, rủi ro trên được giảm thiểu khi trái phiếu doanh nghiệp được bù trừ thanh toán bởi Trung tâm Lưu ký Chứng khoán, đảm bảo chỉ nhà đầu tư chuyên nghiệp được giao dịch. Ngoài ra, trái phiếu sẽ được mua bán theo kỳ hạn T+0 (tiền trao trái phiếu cầm), cách thức này được kỳ vọng sẽ gia tăng thanh khoản cho thị trường.
"Việc thanh toán tiền sẽ thực hiện tại ngân hàng thanh toán, cùng với việc thanh toán trái phiếu tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán. Đấy là cách thức mà hệ thống sẽ thanh toán cho giao dịch trái phiếu riêng lẻ. Tính năng quản lý thông tin số dư chi tiết tới từng nhà đầu tư và thanh toán tức thời từng giao dịch sẽ giúp nâng cao tính minh bạch, tính thanh khoản của thanh toán sẽ thực hiện trong ngày T0", ông Trần Thanh Nam, Giám đốc Đổi mới sáng tạo Vietcombank, Trưởng Ban Triển khai Dự án VCB C-Bond, cho hay.
"Nhà đầu tư có thể thực hiện mua bán online, tìm người mua, bán dễ dàng hơn, thanh toán T0. Ngoài ra, giúp mức độ minh bạch, công khai của thị trường tốt hơn. Hệ thống cũng giúp cơ quan quản lý tốt hơn chức năng giám sát", ông Phan Tùng Lâm, Giám đốc kinh doanh trái phiếu và Sản phẩm cấu trúc, Công ty CP Chứng khoán SSI, nhận định.
Từ nay, nhà đầu tư muốn theo dõi thông tin và bảng giá về thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ có thể truy cập qua trang web: https://cbonds.hnx.vn, việc giao dịch cũng đã có thể thực hiện liên thông qua các phần mềm của công ty chứng khoán.
Chuyên nghiệp hóa thị trường trái phiếu doanh nghiệp
Sau giai đoạn 2020 - 2021 tăng trưởng nóng của trái phiếu doanh nghiệp, nhiều nhà đầu tư đã có sự thay đổi nhận thức.
Với câu hỏi khảo sát trên chương trình Bí mật đồng tiền trưa 19/7 rằng: Nhà đầu tư quan tâm tới yếu tố nào khi đầu tư trái phiếu doanh nghiệp? Khoảng 87% nhà đầu tư tham gia khảo sát quan tâm về tính minh bạch và chất lượng doanh nghiệp và chỉ 14% quan tâm về mức lợi suất, điều này hoàn toàn thay đổi với tư duy đi đầu tư trái phiếu chỉ vì lãi suất cao hơn tiền gửi ngân hàng của giai đoạn trước. Khi nhận thức cộng đồng đầu tư dần chuyển hóa kết hợp hệ thống giao dịch trái phiếu minh bạch, những bất cập của thị trường trái phiếu cũng kỳ vọng được tháo gỡ.
Theo cơ quan quản lý thị trường, nhà đầu tư cần lưu ý là dù có thêm sàn giao dịch tiện lợi, minh bạch hơn, bản chất trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ vẫn là một sản phẩm đầu tư mang tính "rủi ro hài hòa, lợi ích chia sẻ" giữa doanh nghiệp và người cầm trái phiếu. Một sản phẩm phù hợp cho các nhà đầu tư chuyên nghiệp.
"Trách nhiệm hoàn trả gốc và lãi của trái phiếu là từ doanh nghiệp phát hành. Thứ hai, hệ thống này chỉ áp dụng cho nhà đầu tư chuyên nghiệp. Việc xác định của các nhà đầu tư chuyên nghiệp là trách nhiệm của công ty chứng khoán để làm sao cố gắng đưa thị trường phát hành trái phiếu riêng lẻ ngày càng minh bạch hơn", ông Phạm Hồng Sơn, Phó Chủ tịch, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, cho biết.
Việc kê khai và giao dịch tập trung trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ còn được kỳ vọng góp phần tạo đường cong lãi suất cho từng trái phiếu, thay vì "cào bằng" các trái phiếu như trước đây. Doanh nghiệp tốt, dần dần mức lợi tức có thể giảm thấp hơn lãi suất danh nghĩa ban đầu và giá niêm yết của trái phiếu sẽ cao hơn mệnh giá ban đầu.
"Thời gian qua có những trái phiếu chúng tôi xếp hạng rất cao nhưng lại bị bán giá rất rẻ, nó làm méo mó thị trường. Chợ trái phiếu này sẽ giải quyết vấn đề đấy, cung cầu dễ gặp nhau hơn và thông tin minh bạch, tránh tình trạng bán hàng tốt bán giá rẻ. Nhà đầu tư không chuyên nghiệp sẽ tập trung đầu tư thông qua các công ty quản lý chuyên nghiệp, quỹ trái phiếu chuyên nghiệp hoặc hình thức khác. Còn trái phiếu riêng lẻ, về định hướng theo tôi nghĩ là hợp lý để dành cho các tổ chức và nhà đầu tư chuyên nghiệp", ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch Công ty CP FiinGroup, nhận định.
Theo lộ trình phát triển của hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, trong giai đoạn 1 hiện nay, trái phiếu chỉ được giao dịch theo phương thức thỏa thuận/outright. Tuy nhiên trong giai đoạn 2 dự kiến cuối năm, hệ thống sẽ cho phép nhà đầu tư khả năng giao dịch khớp lệnh liên tục như sàn cổ phiếu. Bên cạnh đó, sàn còn cho phép repo trái phiếu, tức nhà đầu tư có trái phiếu cần tiền có thể chuyển trái phiếu cho một nhà đầu tư khác cầm để vay lấy một khoản tiền với lãi suất thỏa thuận. Một hình thức nhà đầu tư tổ chức rất ưa thích. Đây sẽ là tiền đề cho sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài, những thành phần đầu tư gần như vắng bóng trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp bấy lâu nay.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!