Giá gạo của Thái Lan tăng do nhu cầu mạnh từ nước ngoài. (Ảnh minh họa - Ảnh: Bangkok Post)
Giá gạo xuất khẩu từ một số "vựa lúa" ở châu Á tăng khi những căng thẳng về nguồn cung khiến giá gạo Thái Lan tăng lên mức cao kỷ lục 15 năm. Trong khi giá gạo đồ của Ấn Độ ở mức cao nhất trong 2 tháng.
Hiện giá gạo 5% tấm của Thái Lan giao dịch ở mức 655 - 660 USD/tấn, cao nhất kể từ đầu năm 2008, so với mức 646 - 650 USD/tấn của tuần trước.
Giá gạo của Thái Lan năm 2023 cũng tăng mạnh nhất kể từ đầu những năm 2000, với mức tăng khoảng 41% kể từ đầu năm nay.
Theo các nhà giao dịch, giá gạo của Thái Lan tăng do nhu cầu mạnh từ nước ngoài, đặc biệt từ Indonesia và Philippines, khi nguồn cung thiếu hụt trước kỳ nghỉ năm mới.
Trong khi giá gạo đồ xuất khẩu của Ấn Độ tiếp tục tăng trong tuần qua, lên mức cao nhất kể từ tháng 10/2023, do nguồn cung bị thắt chặt và giá chào bán của các nước khác tăng.
Giá gạo đồ 5% tấm của Ấn Độ hiện đang niêm yết ở mức 508 - 515 USD/tấn, so với mức 505 - 512 USD/tấn của tuần trước. Trong năm 2023, giá loại gạo này ước đạt tăng mạnh nhất kể từ năm 2004.
Sản lượng gạo của Ấn Độ trong năm nay dự kiến giảm lần đầu tiên trong 8 năm, làm gia tăng khả năng nước này sẽ tiếp tục hạn chế xuất khẩu để kiểm soát giá lương thực.
Còn giá gạo 5% tấm của Việt Nam đang giao dịch ở mức 653 USD/tấn, giảm so với mức 660 - 665 USD/tấn của tuần trước. Giá loại gạo này ước đạt mức tăng theo năm là 44% trong năm nay.
Một nhà giao dịch tại Đồng bằng sông Cửu Long cho rằng, giá gạo giảm nhẹ trong tuần này khi các nhà giao dịch chờ nguồn cung mới vụ Đông - Xuân.
Nhà giao dịch trên cũng cho biết, trong nửa đầu năm 2024, Philippines, Trung Quốc và Indonesia sẽ vẫn là các thị trường lớn nhất của gạo Việt Nam.
Theo Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), năm 2024, sản lượng gạo toàn cầu có thể đạt kỷ lục gần 520 triệu tấn, đồng thời, mức tiêu thụ cũng tiến sát 525 triệu tấn. Như vậy, thế giới sẽ thiếu hụt 5 triệu tấn gạo trong năm tới. Ngoài ra, lượng gạo tồn kho toàn cầu giảm, chỉ còn hơn 160 triệu tấn nên đây là thời cơ lớn cho ngành hàng lúa gạo Việt Nam.
Nguyên nhân giá gạo tăng mạnh
Giới chuyên gia nhận định, có 2 nguyên nhân chính khiến giá gạo thế giới tăng mạnh trong năm nay: một là Ấn Độ hạn chế xuất khẩu gạo và hai là thời tiết khô hạn ảnh hưởng bất lợi đến hoạt động sản xuất lúa gạo ở nhiều quốc gia. Hai yếu tố này dẫn tới tình trạng thắt chặt nguồn cung trên thị trường gạo toàn cầu và giá gạo tăng như một hệ quả tất yếu.
Ấn Độ - nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới - đã chứng kiến sản lượng gạo suy giảm do lượng mưa ít do hiệu ứng El Nino.
Nhằm đảm bảo nguồn cung lương thực trong nước và kiềm chế lạm phát giá lương thực, quốc gia đông dân nhất thế giới đã quyết định hạn chế xuất khẩu gạo trong năm 2023 và dự kiến duy trì hạn chế này cho tới ít nhất giữa năm 2024.
Không chỉ hoành hành ở Ấn Độ, El Nino - hiện tượng thời tiết với lượng mưa ít và những giai đoạn khô hạn kéo dài, cũng ảnh hưởng tới các nước sản xuất gạo lớn khác như Indonesia và Thái Lan.
Tại Mỹ, nhiều bang trồng lúa gạo như Arkansas, California và Louisiana có thể giảm diện tích dành cho nông sản này trong năm 2024 do nhiều nông dân có thể chuyển sang trồng đậu tương.
Trong khi đó, việc giá gạo tăng mạnh trong năm nay đã thúc đẩy nhiều quốc gia tăng cường mua gạo để dự trữ vì lo ngại nguồn cung gạo toàn cầu sẽ thắt chặt hơn nữa do El Nino.
Chẳng hạn, Indonesia đã ký thỏa thuận mua 2 triệu tấn gạo từ Thái Lan trong năm 2024 và mua 1 triệu tấn gạo nữa của Ấn Độ. Philippines cũng đã ký thỏa thuận nhập 500.000 tấn gạo trong trong thời gian từ tháng 12/2023 đến hết tháng 2/2024. Tuy nhiên, thương mại gạo toàn cầu trong niên vụ 2023 - 2024 được dự báo sẽ giảm do nhu cầu mua yếu hơn của các nước châu Á và châu Phi.
Trong bối cảnh Ấn Độ duy trì hạn chế xuất khẩu gạo, Thái Lan được cho là sẽ có ít gạo dư để xuất khẩu hơn. "Giữa lúc thị trường vắng bóng gạo xuất khẩu của Ấn Độ, Thái Lan và Việt Nam được cho là sẽ chiếm một tỷ trọng lớn trong xuất khẩu gạo toàn cầu. Giá gạo vì thế sẽ càng nhạy cảm hơn với điều kiện thời tiết ở 2 quốc gia này", một báo cáo của công ty nghiên cứu BMI đánh giá.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!