Đến nay, cả nước có tới 336 dự án PPP đã ký kết, huy động 1,6 triệu tỷ đồng vào phát triển nền kinh tế nhưng qua thời gian, hình thức này đã bộc lộ nhiều vướng mắc. Trong đó, đáng quan tâm nhất là thiếu cơ chế chia sẻ rủi ro với nhà đầu tư khiến hình thức này chưa thực sự hấp dẫn.
Để chia sẻ rủi ro với các nhà đầu tư, dự thảo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) đưa ra 2 cơ chế. Thứ nhất, cơ chế bảo đảm cân đối ngoại tệ và cơ chế chia sẻ rủi ro về doanh thu giữa nhà nước và nhà đầu tư. Trong đó, việc chia sẻ rủi ro về doanh thu có nhiều ý kiến cho rằng cần phải xây dựng thêm các điều kiện chặt chẽ hơn nữa để đảm bảo việc chia sẻ đúng nơi, đúng chỗ, tránh tràn lan.
Cơ chế chia sẻ rủi ro doanh thu được dự thảo luật thiết kế hai chiều giữa Chính phủ và nhà đầu tư, doanh nghiệp: Chính phủ cam kết chia sẻ không quá 50% phần hụt thu. Nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án cam kết chia sẻ không thấp hơn 50% phần tăng thu.
Dự án PPP nhằm mục đích cung cấp các sản phẩm, dịch vụ công thông qua đầu tư tư. Nhà nước muốn kêu gọi nguồn lực tài chính, năng lực quản lý từ các thành phần kinh tế để bù đắp thiếu hụt về ngân sách thì Nhà nước cũng cần có trách nhiệm, nghĩa vụ trong việc bảo đảm tính khả thi của dự án, không đẩy toàn bộ trách nhiệm, rủi ro cho tư nhân, đặc biệt trong trường hợp hụt thu. Việc chia sẻ này chỉ được thực hiện khi xác định rất rõ nguyên nhân nào, quá trình khắc phục ra sao một cách chặt chẽ đầy đủ trong nội dung hợp đồng đã ký.
Cơ chế chia sẻ rủi ro giữa các bên, đồng thời minh bạch, công khai với người dân chắc chắn sẽ thu hút được nguồn vốn tư nhân tham gia vào các dự án mạnh mẽ và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, theo một số luật sư, cơ chế chia sẻ rủi ro được thiết kế như hiện nay chưa tính đến quyền lợi của bên liên quan.
Còn đối với các nhà đầu tư, điều họ kỳ vọng không phải sự đảm bảo chia sẻ rủi ro doanh thu mà quan trọng nhất là chia sẻ rủi ro chính sách từ Nhà nước, một trong những nguyên nhân lớn nhất dẫn đến rủi ro doanh thu.
Dự thảo Luật PPP được kỳ vọng khơi thông dòng vốn đầu tư theo hình thức này. Một cơ chế chia sẻ rủi ro phải bao gồm dự liệu được những nguyên nhân dẫn đến rủi ro để ngăn chặn ngay từ đầu. Đây là điều quan trọng nhất để nhà đầu tư an tâm tham gia đầu tư vào các công trình công.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!