Theo hãng tin Reuters, Mỹ vừa thông báo hạn chế xuất khẩu sản phẩm sang 140 công ty Trung Quốc, trong đó có 20 doanh nghiệp bán dẫn, 2 công ty đầu tư và hơn 100 nhà sản xuất thiết bị chế tạo chip. Đây là lần thứ ba trong ba năm qua Washington áp dụng các biện pháp nhằm ngăn chặn tham vọng chip của Bắc Kinh. Động thái này làm dấy lên lo ngại rằng Trung Quốc sẽ trả đũa, đẩy căng thẳng thương mại song phương lên mức cao hơn.
Tháng 5/2023, Bắc Kinh thông báo sẽ chặn một số hợp đồng của Micron, hãng chip Mỹ, vì lý do an ninh quốc gia. Giới quan sát cho rằng Intel có thể là mục tiêu tiếp theo, sau khi Hiệp hội An ninh mạng Trung Quốc (CSAC) cáo buộc công ty này "liên tiếp làm tổn hại" an ninh quốc gia và lợi ích của Trung Quốc.
Intel hiện là một trong các nhà cung cấp lớn nhất tại Trung Quốc về chip sử dụng trong thiết bị điện tử như máy tính cá nhân và máy chủ. Năm ngoái, 25% doanh thu của họ đến từ nền kinh tế thứ hai thế giới.
Ngoài ra, Bắc Kinh cũng từng điều tra các công ty Mỹ như PVH (Mỹ) – sở hữu các thương hiệu thời trang Tommy Hilfiger và Calvin Klein, với lý do liên quan đến danh sách các thực thể "không đáng tin."
Micron Technology là nhà sản xuất chip hàng đầu tại Mỹ. Ảnh: Bloomberg.
Thắt chặt xuất khẩu khoáng sản
Trung Quốc đang dẫn đầu trong khai thác và chế biến đất hiếm. Từ giữa năm ngoái, quốc gia này đã thắt chặt kiểm soát xuất khẩu 8 loại gallium và 6 loại germanium với lý do an ninh quốc gia. Đây là các kim loại sử dụng phổ biến trong sản xuất chip.
Ngoài ra, Trung Quốc cũng áp dụng các biện pháp kiểm soát graphite - nguyên liệu chính trong sản xuất pin xe điện, chỉ vài ngày sau khi Mỹ hạn chế quyền tiếp cận của các doanh nghiệp Trung Quốc với sản phẩm bán dẫn.
Tháng 8 năm nay, Trung Quốc tiếp tục kiểm soát xuất khẩu antimony – kim loại quan trọng trong sản xuất đạn dược, thiết bị quân sự và công nghệ quang điện.
Hiện Trung Quốc chiếm phần lớn sản lượng khai thác và tinh chế các kim loại này trên toàn cầu. Theo thống kê, nước này kiểm soát gần 60% sản lượng germanium tinh chế và gần như toàn bộ gallium tinh chế.
Ngày 3/12, Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố cấm xuất khẩu một loạt sản phẩm liên quan đến sản xuất chip và chất bán dẫn, gồm gallium, germanium và antimony sang Mỹ với lý do an ninh.
"Động thái này là sự leo thang đáng kể của căng thẳng trong chuỗi cung ứng, nơi khả năng tiếp cận nguyên liệu thô vốn đã eo hẹp ở phương Tây", Jack Bedder - đồng sáng lập công ty tư vấn Project Blue cho biết.
Trung Quốc cũng đang tăng cường quản lý các sản phẩm lưỡng dụng (quân sự và dân sự). Luật kiểm soát xuất khẩu mới áp dụng từ 1/12, yêu cầu các doanh nghiệp phải công khai thông tin chi tiết về người dùng cuối cùng.
Việc này cho phép Trung Quốc đánh giá tốt hơn về mức độ phụ thuộc chuỗi cung ứng với Mỹ trong lĩnh vực này. Danh sách được dự báo sẽ gồm nhiều loại công nghệ tiên tiến mà Trung Quốc đang dẫn đầu hoặc muốn trở thành người dẫn đầu, bao gồm những công nghệ tiên tiến như chip, trí tuệ nhân tạo, điện toán lượng tử và thiết bị bay không người lái (drone).
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!