Đức Đạt Lai Lạt Ma nói rằng mục đích của cuộc sống là hạnh phúc. Nhưng nếu mưu cầu hạnh phúc lại chính là điều khiến chúng ta bất hạnh thì sao?
Vấn đề theo đuổi hạnh phúc
Xã hội chú trọng nhiều đến hạnh phúc, nhưng nghiên cứu cho chúng ta biết rằng theo đuổi hạnh phúc không phải là chìa khóa để có một cuộc sống viên mãn. Trên thực tế, nó thường phản tác dụng.
Một nghiên cứu ban đầu của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ cho thấy những người tích cực tìm kiếm hạnh phúc thường ít hạnh phúc hơn. Hơn nữa, nghiên cứu năm 2019 cho thấy họ có nhiều khả năng bị trầm cảm hơn.
"Nghịch lý hạnh phúc" là gì?
Nghịch lý kỳ lạ này thể hiện hạnh phúc như một nhiệm vụ vô ích: Bạn càng muốn có nó, bạn càng nỗ lực vì nó, thì bạn càng ít có khả năng đạt được nó.
Nhà nghiên cứu và tâm lý học xã hội, Giáo sư Brock Bastian của Đại học Melbourne, giải thích "nghịch lý hạnh phúc" về mặt theo đuổi mục tiêu của con người như sau: "Nếu mục tiêu của tôi là hạnh phúc, thì khi tôi đang hướng tới mục tiêu đó, tôi có thể đang đánh giá xem mình đang làm tốt như thế nào trong suốt chặng đường. Và nếu tôi nhận ra rằng mình không hạnh phúc như mong muốn thì sẽ có một sự thất vọng đi kèm với nhận thức đó".
"Vì vậy, bản chất của việc cố gắng theo đuổi hạnh phúc như một mục tiêu có thể đẩy nó ra xa chúng ta hơn" - ông nói tiếp - "Và điều nó thực sự làm là giảm hạnh phúc của chúng ta bởi vì chúng ta liên tục đánh giá với những câu hỏi như: "Tôi đã đủ hạnh phúc chưa?"...".
Vậy, điều gì thực sự làm cho chúng ta hạnh phúc?
Nếu việc tìm kiếm hạnh phúc khiến chúng ta khao khát, thì điều gì thực sự khiến chúng ta hạnh phúc?
Lòng trắc ẩn
Tiến sĩ James Kirby, nhà tâm lý học và giảng viên cao cấp của Đại học Queensland, gợi ý rằng thực hành lòng trắc ẩn có thể là một cách thỏa mãn hơn để cảm thấy mãn nguyện trong cuộc sống.
Tiến sĩ Kirby nói: "Khi chúng ta thực hiện các hành động nhân ái đối với người khác, chúng ta có xu hướng cảm thấy ý nghĩa, hạnh phúc và sự kết nối nhiều hơn".
Tiến sĩ Kirby cũng giải thích việc thực hiện các hành động này có thể đơn giản như làm điều gì đó tử tế cho ai đó.
"Làm những hành động tử tế cho mọi người - như cử chỉ hoặc ân huệ - có thể tạo ra những tác động tích cực đó" - Tiến sĩ Kirby nói - "Nghiên cứu cho chúng ta biết rằng những người có lòng trắc ẩn cao hơn thường có sức khỏe sinh lý tốt hơn và sức khỏe tinh thần tốt hơn".
Sự liên quan
Giáo sư Bastian cho biết cảm giác được kết nối với người khác là một trong những yếu tố đóng góp mạnh mẽ nhất cho hạnh phúc và phúc lợi. Ông khuyên bạn nên tìm cách kết nối với mọi người ở mức độ có ý nghĩa không phải vì hạnh phúc trước mắt của chúng ta mà là của họ.
"Chúng ta biết rằng dành thời gian tình nguyện đóng góp rất quan trọng cho sức khỏe của chúng ta, để chúng ta cảm thấy mình có một mục tiêu nằm ngoài bản thân, điều này thực sự quan trọng trong việc tạo ra kết nối xã hội, ý nghĩa và mục đích".
Lòng biết ơn
Tiến sĩ Kirby nói: "Lòng biết ơn là một 'thủ thuật' tuyệt vời để đạt được hạnh phúc".
Và không nhất thiết phải ghi lại tất cả những điều trong cuộc sống mà bạn biết ơn vào mỗi buổi sáng.
"Chỉ cần nhận ra những gì bạn có cho phép bạn làm những điều bạn thích là đủ" - Tiến sĩ Kirby nói.
Giáo sư Bastian giải thích lòng biết ơn trái ngược với so sánh xã hội: "Là con người, chúng ta thường tập trung vào so sánh xã hội cao hơn bởi vì chúng ta là những sinh vật có khát vọng. Nhưng, tất nhiên, sự so sánh hướng lên đó có thể khiến chúng ta cảm thấy tồi tệ vì không có được tất cả những thứ chúng ta muốn có và quên mất những gì chúng ta thực sự có".
"Do đó, thực hành lòng biết ơn là một cách tốt để giúp đạt được quan điểm, điều chỉnh lại sự tập trung của chúng ta từ "muốn" sang "có"" - ông nói thêm.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!