Những ngày giáp Tết, ở làng gốm 500 năm tuổi Bát Tràng (huyện Gia Lâm, Hà Nội) ai nấy đều tất bật để chuẩn bị cho kịp đơn hàng Tết. Bên trong một xưởng sản xuất nằm sâu trong làng, không khí lại hoàn toàn khác biệt. Những người thợ lành nghề đang chăm chú, tỉ mẩn tạo từng đường nét lên chiếc ấn rồng họa vàng độc đáo.
Cơ sở sản xuất gốm sứ tại Bát Tràng (Gia Lâm, Hà Nội) tạo mẫu sản phẩm mang tên "Dấu ấn Rồng thiêng".
Là người lên ý tưởng nghệ thuật, anh Nguyễn Văn Lực cho biết, ấn gốm được lấy cảm hứng từ ấn vàng "Hoàng đế chi bảo", thời vua Minh Mạng triều Nguyễn, một bảo vật của Việt Nam.
Sau khi được hoàn thiện cơ bản và được tráng men, sản phẩm "phôi" sẽ được nung trong khoảng 5 ngày trước khi được đem đi vẽ vàng.
"Rồng tượng trưng cho sự uy nghi, thịnh vượng và may mắn. Hình tượng rồng trên ấn được khơi nguồn sáng tạo từ rồng thời Lê ngự tại Điện Kính Thiên - Hoàng thành Thăng Long. Bộ sưu tập mang tên "Dấu ấn rồng thiêng" mang ý nghĩa như một dấu mốc đánh dấu cho một thời kỳ mới, bước sang một giai đoạn thịnh vượng mới", anh Lực nói.
Ba mặt trên ấn khắc chữ An - Thuận - Phát, tượng trưng cho sự an lành, thuận lợi và phát triển, mặt còn lại là hình ảnh cá chép hóa rồng.
Có thâm niên gần 40 năm làm nghề gốm sứ, ông Phạm Việt Khoa (làng gốm Bát Tràng) cho biết, mỗi sản phẩm từ những nét vẽ thiết kế đầu tiên cho tới khi hoàn thiện sản phẩm phải trải qua 99 ngày và 24 công đoạn chế tác cầu kỳ, tinh xảo.
"Trung bình mỗi người thợ sẽ phải mất từ 8 -10 tiếng làm việc liên tục mới cho ra được 4 - 5 sản phẩm ấn vẽ vàng. 5 người thợ giỏi phải thay nhau chế tác từ khâu lên khuôn, tạo hình sản phẩm, hoàn thiện phần thô, tráng men, nung gốm rồi đến công đoạn vẽ vàng lên gốm. Trong đó, tạo hình từ đất sét là công đoạn quan trọng, đòi hỏi người thợ gốm phải có thẩm mỹ cao, khéo léo tạo hình, sao cho rồng phải thể hiện được thần thái sống động của một linh vật Việt Nam", ông Khoa cho biết.
Tượng rồng không thể đúc khuôn theo mẫu, nên người thợ phải ráp nối từng phần lên ấn.
Cũng theo ông Khoa, ấn rồng có những yêu cầu thực hiện khắt khe như đất sét phải lấy ở vùng đất thiêng tại Quảng Ninh, nhào nặn đất với nước sông Hồng, chế tác bằng đôi bàn tay của nghệ nhân tuổi Thìn... Đặc biệt, trên thân ấn gốm dát vàng có đắp nổi hình ảnh cá chép hóa rồng và điêu khắc ba chữ An - Thuận - Phát hình tượng cho sự an lành, thuận lợi và phát triển.
Người thợ sử dụng vàng pha dạng lỏng để vẽ từng đường nét trên sản phẩm.
Sản phẩm sau khi ra khỏi lò nung sẽ đi tới công đoạn được chờ đợi nhất là vẽ vàng. Người thợ thủ công sẽ sử dụng vàng pha dạng lỏng đi từng đường nét trên sản phẩm rồng, sau đó sẽ tiếp tục nung từ 6 đến 8 tiếng đồng hồ nữa để có được độ nổi bật, sang trọng.
Hình tượng rồng phía trên chiếc ấn được tạo hình dựa trên các đường nét bí ẩn rồng thời Lê đang được ngự tại Điện Kính Thiên ở Hoàng thành Thăng Long.
Anh Mạc Triều Dương, một thợ thủ công cho biết mỗi sản phẩm rồng sẽ được vẽ hoàn thiện trong khoảng 2 tiếng rưỡi. Mỗi ngày một thợ thủ công có thể hoàn thiện được 5-6 sản phẩm. Người thợ sẽ dùng dung dịch vẽ vàng 24K để trang trí cho sản phẩm sau đó sẽ được mang đi nung lần 2 ở nhiệt độ phù hợp trong khoảng 6-8 tiếng để tạo nên lớp mạ vàng sang trọng.
Người thợ thủ công chăm chú trong từng chi tiết để bảo đảm sản phẩm được hoàn thiện một cách sắc nét nhất.
"Khó nhất là vẽ các chi tiết ẩn khuất, nằm sâu sau các khe nhỏ hẹp. Sản phẩm vẽ hoàn thiện đạt được độ sáng đều của vàng, không có vết cháy, các nét vẽ phải liền mạch, không ngắt quãng", anh Mạc Triều Dương cho biết.
Để các nét họa vàng nổi bật, ấn rồng cần được nung lần 2 với nhiệt độ khoảng 700 - 800 độ C.
Bộ sưu tập mang tên "Dấu ấn rồng thiêng" mang ý nghĩa như một dấu mốc đánh dấu cho một thời kỳ mới, bước sang một giai đoạn thịnh vượng mới. Mỗi sản phẩm có giá lên tới hàng triệu đồng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!