Bạn đã bao giờ quyết định tự thưởng cho mình một chiếc bánh quy chocolate và trước khi bạn biết điều đó, toàn bộ các gói đồ ăn của bạn đã biến mất chưa? Hiện tượng này cho thấy bạn chỉ đơn giản là thỏa mãn cơn thèm ăn hay đó có thể là dấu hiệu của chứng nghiện đồ ăn?
Mặc dù chưa phải là một tình trạng y khoa chính thức, nhưng theo chuyên gia dinh dưỡng Melanie Marino giải thích, hội chứng nghiện đồ ăn vặt mô tả cơn thèm ăn dữ dội đối với những thực phẩm đã qua chế biến - nhiều đường, muối, chất béo bão hòa và carbohydrate tinh chế và cung cấp ít hoặc không có giá trị dinh dưỡng.
Melanie cho biết: "Những thực phẩm góp phần gây ra hội chứng đồ ăn vặt là bánh ngọt, bánh quy, khoai tây chiên và đồ ngọt có nhiều đường và muối; đồ ăn nhanh như khoai tây chiên, bánh mì kẹp thịt và pizza; và các sản phẩm ăn liền, thực phẩm đóng gói và bữa ăn chế biến sẵn".
Các chuyên gia hàng đầu về thực phẩm siêu chế biến đã kêu gọi Tổ chức Y tế Thế giới và các viện tâm thần hàng đầu công nhận chứng nghiện thực phẩm chế biến cao là một tình trạng hợp pháp.
Tại sao hội chứng 'thực phẩm rác' lại là mối đe dọa ngày càng tăng?
Gần một nửa (42%) năng lượng mà người Úc tiêu thụ mỗi ngày đến từ thực phẩm siêu chế biến và nghiên cứu cho thấy có tới 20% dân số nói chung của nước này có thể nghiện những loại thực phẩm này.
Nhiều loại thực phẩm rác hoặc siêu chế biến có hương vị cực kỳ hấp dẫn. Chúng được thiết kế để kích hoạt hệ thống tán thưởng, yêu thích của não, có thể làm tăng khả năng ăn quá nhiều.
Chuyên gia dinh dưỡng Jemma O’Hanlon giải thích rằng: "Các nhà sản xuất đã cố gắng phát triển các sản phẩm có lượng đường và chất béo kết hợp với nhau ở mức cực hoàn hảo này, giúp não bạn sáng lên và giải phóng các hormone hạnh phúc như dopamine, và mọi người cảm thấy nghiện những loại thực phẩm này, họ không thể ngừng ăn chúng".
Những rủi ro sức khỏe liên quan là gì?
Melanie cho biết việc chúng ta phụ thuộc quá nhiều vào thực phẩm rác khiến chúng ta có nguy cơ cao gặp phải các kết quả sức khỏe bất lợi và tuổi thọ ngắn hơn.
"Những loại thực phẩm này có liên quan đến bệnh tim mạch, rối loạn tâm thần, thừa cân và béo phì" - bà nói - "Bằng chứng mới nổi cũng cho thấy nguy cơ mắc bệnh hen suyễn, các vấn đề về sức khỏe đường tiêu hóa và một số bệnh ung thư tăng lên".
Không chỉ vậy, Melanie cho biết lượng thức ăn vặt cao cũng có thể làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2.
"Điều này là do lượng năng lượng và carbohydrate tinh chế tăng lên" - bà nói - "Một nghiên cứu gần đây cho thấy cứ mỗi 10% năng lượng tăng lên mỗi ngày từ thức ăn vặt thì nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 tăng 15%".
Hội chứng thức ăn vặt là như thế nào?
Chuyên gia dinh dưỡng Jemma O’Hanlon cho biết các dấu hiệu nghiện thức ăn vặt bao gồm thèm những loại thức ăn đó, ăn quá nhiều mà không thể dừng lại và nói chung là cảm thấy không kiểm soát được lượng thức ăn của mình. Jemma nói: "Thường có nguy cơ mắc chứng rối loạn ăn uống vô độ, tình trạng này đang gia tăng và có thể rất có hại".
Các dấu hiệu khác của hội chứng đồ ăn vặt bao gồm thừa cân hoặc béo phì và suy dinh dưỡng do không đáp ứng đủ các vi chất dinh dưỡng thiết yếu từ các loại thực phẩm chính như rau và trái cây.
Chúng ta có thể làm gì với hội chứng đồ ăn vặt?
Chuyên gia dinh dưỡng Jemma O’Hanlon cho biết việc giải quyết các vấn đề nghiện thực phẩm có thể phức tạp, nhưng vẫn có sự trợ giúp.
"Bước đầu tiên là đến gặp chuyên gia để họ có thể giúp bạn xem xét lại chế độ ăn uống của mình theo cách vẫn ngon miệng và bổ dưỡng, đồng thời đáp ứng nhu cầu của cơ thể" - bà nói.
Cũng theo chuyên gia dinh dưỡng Jemma O’Hanlon, điều quan trọng trọng việc sửa chữa hội chứng này không nhất thiết đồng nghĩa với việc bạn phải nói lời tạm biệt với những món ngọt yêu thích của mình mãi mãi.
"Điều quan trọng là phải thiết lập mối quan hệ lành mạnh với thực phẩm, nơi bạn không phải sống thiếu chúng nhưng bạn vẫn có thể tìm thấy những thực phẩm lành mạnh khác có thể mang lại cho bạn cảm giác vui vẻ như vậy".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!