Chương trình nằm trong chuỗi hoạt động thúc đẩy xây dựng và phát triển thành phố thông minh do VINASA tổ chức. Giải thưởng được tổ chức thường niên từ năm 2020 nhằm tôn vinh, khích lệ các tỉnh, thành phố, các nhà đầu tư bất động sản, bất động sản công nghiệp, các doanh nghiệp công nghệ với những giải pháp giúp các đô thị phát triển thông minh hơn, bền vững hơn, mang lại tiện ích cho người dân, đồng thời kết nối cung cầu, hợp tác trong xây dựng những mô hình kiểu mẫu phù hợp để đẩy nhanh xây dựng và phát triển thành phố thông minh tại Việt Nam.
Theo cáo cáo Bộ Xây dựng năm 2022, sau 5 năm triển khai Quyết định số 950/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 - 2025 và định hướng đến năm 2030, Việt Nam đã có 48/63 tỉnh, thành phố đang triển khai đề án phát triển đô thị thông minh. Hơn 40 địa phương đã triển khai IOC cấp tỉnh, và gần 100 IOC cấp huyện. Các đô thị hiện tại triển khai phát triển hệ thống IOC và các tiện ích đô thị thông minh, dịch vụ thông minh, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực giao thông (giám sát trật tự, an toàn giao thông), y tế thông minh, giáo dục thông minh, phát triển các ứng dụng cảnh báo.
Hưởng ứng và đồng hành với các chủ trương chính sách của Chính phủ, giải thưởng Thành phố Thông minh không chỉ là sự công nhận những nỗ lực, thành tích của chính quyền các cấp, mà còn là động lực để thúc đẩy phát triển. Đến nay, đã có 142 giải thưởng đã được trao, trong đó có 23 giải cho các đô thị, 3 giải dành cho các dự án bất động sản, và 116 giải dành cho các giải pháp công nghệ.
Giải thưởng Thành phố thông minh Việt Nam 2023 được phát động từ ngày 20/7/2023. Sau gần 3 tháng triển khai, giải thưởng đã nhận được 100 đề cử. Qua 3 vòng đánh giá Sơ tuyển, Thuyết trình và Chung tuyển, Hội đồng với 20 chuyên gia hàng đầu trong các lĩnh vực: quy hoạch, kiến trúc, công nghệ, quản lý nhà nước… do TS. Nguyễn Quân - nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ làm Chủ tịch - được thành lập, đánh giá và đã lựa chọn trao 32 giải thưởng Thành phố thông minh Việt Nam 2023 bao gồm: 7 giải thưởng cho 4 đơn vị quản lý đô thị; 1 giải thưởng dành cho bất động sản công nghiệp và 24 giải thưởng dành cho các dịch vụ, giải pháp công nghệ xuất sắc.
Lễ trao giải thưởng Thành phố thông minh Việt Nam 2023 diễn ra vào ngày 30/11
3 xu hướng nổi bật trong xây dựng đô thị thông minh tại Việt Nam
Quyết định số 950/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 - 2025 và định hướng đến năm 2030, mở ra các định hướng trong hợp tác, phát triển giữa chính quyền đô thị các cấp với các doanh nghiệp, đối tác trong nước và quốc tế, đồng thời đang dần định hình một số xu hướng nổi bật trong xây dựng đô thị thông minh, đáng sống, phát triển bền vững tại Việt Nam.
Xu hướng thứ 1: Xây dựng thành phố thông minh hướng trọng tâm vào người dân và doanh nghiệp
Cùng với xu hướng chuyển đổi số toàn diện, chính quyền đô thị từ cấp trung ương đến địa phương đến nay đều đã xây dựng đề án thành phố thông minh, tập trung trước tiên vào thông minh hóa hệ thống quản lý, vận hành chính quyền đô thị, thúc đẩy phát triển xã hội số, kinh tế số. Ghi nhận tại giải thưởng và hội nghị Thành phố thông minh Việt Nam 2023, nhiều thành phố, đô thị đã chuyển sang giai đoạn 2, đó là xây dựng thành phố thông minh, bền vững, hướng trọng tâm đến người dân và doanh nghiệp. Người dân và doanh nghiệp không chỉ là đối tượng thụ hưởng nữa mà đã là thành phần quan trọng, tham gia vào hệ thống kết nối, đô thị thông minh của các thành phố.
Những ví dụ điển hình như hệ thống giám sát giám sát quan trắc môi trường của TP. Đà Nẵng với hơn 70 camera thông minh, không chỉ quan trắc, phát hiện mà còn cho phép người dân cùng giám sát, báo cáo khi phát hiện vấn đề. Hệ thống kết hợp với 66 trạm quan trắc tự động, 15 hệ thống lấy mẫu nước thải tự động, giúp xử lý hiệu quả nhiều vấn đề ô nhiễm môi trường của thành phố.
Trong khi đó, ứng dụng Huế-S của tỉnh Thừa Thiên Huế với định vị là siêu ứng dụng, được tích hợp các dịch vụ của chính quyền cho người dân và doanh nghiệp, cho phép người dân tham gia giám sát, phản ánh các vấn đề phát sinh với tỉ lệ phản ánh được giải quyết rất nhanh chóng, kịp thời đạt trên 95% đã góp phần rất tích cực giải quyết nhiều vấn đề xã hội của Tỉnh và Thành phố trong các lĩnh vực giao thông, môi trường, y tế, giáo dục thậm chí cả tín dụng đen…
Lắng nghe ý kiến của doanh nghiệp, TP. Hồ Chí Minh đã cầu thị, áp dụng hệ thống thu phí cảng biển thông minh, không chỉ thiết thực giúp quản lý các phương tiện ra vào bến cảng một cách nhanh chóng, thuận tiện, minh bạch, góp phần tăng thu ngân sách của thành phố lên hơn 3.500 tỷ đồng và quan trọng hơn là giúp 68.000 doanh nghiệp làm xuất nhập khẩu, hậu cần, logistic tiết kiệm rất nhiều thời gian ra vào, thông quan nhanh chóng.
Liên quan đến chủ đề này, chia sẻ tại hội nghị, ông Yudhistira Nugraha, D.Phil. - Giám đốc Jakarta Smart City - chia sẻ: "Jakarta - Indonesia thậm chí đã xây dựng hẳn một hệ thống CRM (Citizen relationship Management - hệ thống quản trị quan hệ công dân) – tương tự hệ thống quản trị quan hệ khách hàng (CRM) của doanh nghiệp. Chuyển từ tư duy quản trị sang tuy duy phục vụ. Hệ thống với 3 trụ cột: một là thành phố cảm biến: Chính quyền có thể cảm nhận và xác định các vấn đề đô thị trong thành phố; hai là hiểu biết về thành phố: Phát triển các phương pháp hiệu quả để hiểu và phân tích dữ liệu nhằm nắm bắt và giải quyết hiệu quả nhu cầu của người dân; ba là thành phố hành động: Chính phủ sử dụng dữ liệu để đưa ra quyết định và thực hiện các hành động hiệu quả".
Xu hướng 2: Xây dựng hạ tầng dữ liệu thống nhất - bộ não của đô thị thông minh
Để phát triển thành phố thông minh, bền vững, chính quyền đô thị trong khu vực và thế giới đang hướng tới xây dựng, chuẩn hóa hạ tầng dữ liệu số thống nhất và xuyên suốt với: hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng số, kiến trúc dữ liệu hoàn chỉnh; danh mục và tiêu chuẩn kết nối được chuẩn hóa; cơ chế thu thập, khai thác dữ liệu minh bạch, hiệu quả. Các đô thị Việt Nam cũng đang hướng tới các mục tiêu này.
Hà Nội, đưa cụm từ "Thông minh" vào ngay trong Quy hoạch Thủ đô giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050. Dữ liệu được xem là nguồn tài nguyên mới. Tháng 7 vừa qua, Hà Nội đã ban hành Danh mục dữ liệu mở. Các dữ liệu chuyên ngành sẽ được triển khai, chia sẻ trong nội bộ cơ quan nhà nước và công dân, tổ chức trong thời gian tới. Hà Nội cũng đang tập trung triển khai hạ tầng số và Trung tâm dữ liệu để sớm đưa vào khai thác, sử dụng trong quý IV 2023.
Thành phố Hồ Chí minh - địa phương đứng đầu cả nước về phát triển hạ tầng số và thể chế số. Thành phố đã triển khai và tích hợp dữ liệu các hệ thống thoát nước, chiếu sáng đô thị, công viên cây xanh, xử lý nước thải, dữ liệu hạ tầng giao thông, dữ liệu điện lực, cấp nước, bản đồ địa chính, địa hình, quy hoạch đô thị về kho dữ liệu dùng chung.
Cổng dữ liệu của thành phố và cổng dữ liệu mở sẽ được triển khai, chia sẻ để người dân, doanh nghiệp cùng khai thác và sử dụng trong thời gian tới.
Đà Nẵng coi dữ liệu số là ‘huyết mạch’ để xây dựng thành phố thông minh. Chủ tịch UBND Đà Nẵng trực tiếp vào cuộc chỉ đạo xây dựng hạ tầng dữ liệu thống nhất và tập trung. Trung tâm IOC thế hệ mới của thành phố đóng vai trò là đầu mối thu thập thông tin, dữ liệu từ các OC quận/huyện, OC chuyên ngành và các ứng dụng, hệ thống của các cơ quan, đơn vị, cộng đồng…; phân tích, đưa ra số liệu tổng hợp để lãnh đạo có thông tin chỉ đạo, điều hành; chia sẻ thông tin cho các cơ quan liên quan, phục vụ quản lý nhà nước; công khai, minh bạch cho người dân, doanh nghiệp, phục vụ chính quyền đô thị. Đến nay, thành phố đã cung cấp gần 1.000 tập dữ liệu trên Cổng dữ liệu mở thành phố (tăng 400 tập dữ liệu so với cuối năm 2022), tích hợp, chia sẻ gần 100 tập dữ liệu từ Cổng dữ liệu mở thành phố lên Cổng dữ liệu quốc gia."
Tây Ninh - một địa phương biên giới đã xây dựng Mô hình trung tâm xử lý điều hành thông tin tập trung, đa nhiệm - IOC thế hệ mới, với 3 tầng hệ thống: thu thập thông tin dữ liệu; phân tích xử lý dữ liệu, hỗ trợ quản lý điều hành và phân phối, khai thác dữ liệu cho các cấp quản lý, người dân và doanh nghiệp. Hệ thống tích hợp bộ chỉ tiêu 15 ngành trong đó 4 bộ chỉ tiêu có hỗ trợ cảnh báo tự động.
Hơn 100 hệ thống IoC được triển các doanh nghiệp công nghệ lớn như Viettel, VNPT, FPT đang triển khai cho các đô thị tại Việt Nam đang dần phát triển sang giai đoạn mới, không còn là trung tâm chỉ huy điều hành tập trung, mà trở thành IOC là trung tâm tích hợp, phân tích và phân phối dữ liệu, với hạ tầng và các giải pháp công nghệ mạnh hỗ trợ cảnh bảo, ra quyết định dựa trên dữ liệu. Năng lực dữ liệu quyết định hiệu quả của IOC.
Theo ông Nguyễn Nhật Quang - Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ VINASA, vấn đề cấp thiết nhất hiện nay là xây dựng hạ tầng dữ liệu thống nhất - bộ não của đô thị thông minh.
"Trong một đô thị thông minh, dữ liệu, thông tin, tri thức đều có thể và cần được ghi lại dưới dạng dữ liệu số. Như vậy, năng lực dữ liệu chính là năng lực thu thập, lưu trữ, sử dụng thông tin và tri thức, quyết định mức độ thông minh của đô thị. Chiến lược xây dựng hạ tầng dữ liệu thống nhất sẽ tạo điều kiện xây dựng các đô thị thông minh, phát triển bền vững trong dài hạn dù có bất cứ sự thay đổi về cơ chế quản lý, nhà cũng cấp giải pháp, hay các chỉ tiêu phát triển".
Xu hướng 3: Phát triển các khu công nghiệp thông minh
Việt Nam đang là điểm đến rất hấp dẫn của các ông lớn trong các lĩnh vực sản xuất thiết bị công nghệ cao như: thiết bị điện tử, điện thoại, máy tính, chip bán dẫn... Với sự cam kết mạnh mẽ của Chính phủ về Net Zero năm 2050, yêu cầu của hội nhập và các đối tác, bên cạnh việc chuẩn bị và thay đổi hạ tầng để đáp ứng nhu cầu, để thu hút các nhà đầu tư trong nước vàc quốc tế, các địa phương…, các nhà đầu tư bất động sản công nghiệp cũng đang bước vào một cuộc đua mới: phát triển khu công nghiệp xanh, thông minh.
Với trên 30 cụm và khu công nghiệp hoạt động, Bình Dương hiện định hướng chuyển đổi dần các khu công nghiệp truyền thống sang thông minh và sinh thái, để tạo lợi thế cạnh tranh. VNTT - Becamex đã hoàn thiện giải pháp khu công nghiệp thông minh với hệ thống nhà xưởng, tòa nhà điều hành, trung tâm vận hành, an ninh, bãi xe thông minh.
VSIP - đơn vị phát triển Bất động sản công nghiệp lớn nhất Việt Nam đã ký hợp tác với 9 tỉnh, thành phố phát triển khu công nghiệp thông minh.
Công ty Cổ phần phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa Nhật Bản (JSC), một trong các doanh nghiệp đầu tư bất động sản công nghiệp uy tín đã phát triển tại Nhơn Trạch hệ thống nhà xưởng thông minh với các hệ thống quan sát 3D, các dịch vụ công nghệ thông minh, và hệ thống điện mặt trời, quan trắc môi trường đầy đủ, sẵn sàng phục vụ các nhà đầu tư trong nước và quốc tế.
Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng
Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng chia sẻ: "Phát triển đô thị thông minhtại địa phương phải bảo đảm gắn kết chặt chẽ với quá trình chuyển đổi số tại địa phương, không tách rời, không trùng lặp, tất cả đều hướng đến mục tiêu lấy người dân làm trung tâm. Người dân vừa là đối tượng phục vụ, vừa là chủ thể tham gia thông qua các hình thức đầu tư xã hội hóa. Cần coi hạ tầng thông tin đô thị, hạ tầng số và đặc biệt là hạ tầng dữ liệu như một hạ tầng thiết yếu của đô thị, là nền tảng để thông minh hóa các hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng kinh tế - xã hội".
Giải thưởng thành phố thông minh 2023 cũng chứng kiến sự phát triển của các giải pháp công nghệ tích hợp các xu hướng công nghệ mới đặc biệt là IoT và AI. Các giải pháp này hầu hết do các doanh nghiệp Việt Nam thiết kế, phát triển. 24 giải pháp số được trao giải thưởng Thành phố thông minh từ 19 doanh nghiệp, trong đó, 1 giải pháp xuất sắc được Hội đồng giám khảo bình chọn 5 sao được trao cho nền tảng Beca Smart City của Công ty Cổ phần Công nghệ và Truyền thông Việt Nam - thành viên Tổng công ty Đầu tư và Phát triển Công nghiệp - CTCP (Becamex IDC). Những giải pháp và các xu hướng phát triển này được thể hiện rất rõ thông qua các trình bày, chia sẻ, các giải pháp được giới thiệu tại Hội nghị Thành phố thông minh Việt nam - châu Á 2023 đã và đang diễn ra tại Trung tâm Hội nghị quốc gia ngày 29 - 30/11/2023.
Giải thưởng cũng khuyến khích các doanh nghiệp sáng tạo các sản phẩm giải pháp công nghệ tiên tiến, là kênh kết nối cung cầu, hợp tác trong xây dựng những mô hình kiểu mẫu phù hợp để đẩy nhanh xây dựng và phát triển thành phố thông minh tại Việt Nam.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!