Hội thảo bàn tròn "Cơ hội lớn cho Data Center & Cloud Việt Nam" trong khuôn khổ Internet Day 2023
Trong khuôn khổ sự kiện Internet Day 2023, hội thảo bàn tròn về điện toán đám mây và trung tâm dữ liệu Việt Nam với chủ đề "Cơ hội lớn cho Data Center & Cloud Việt Nam" đã được tổ chức để thảo luận và công bố Báo cáo Điện toán đám mây & Trung tâm dữ liệu Việt Nam (VNCDC Report 2023).
Theo đó, hạ tầng điện toán đám mây và trung tâm dữ liệu đóng vai trò quan trọng trong việc định hình hạ tầng số ở Việt Nam, kết hợp với hạ tầng viễn thông băng rộng, hạ tầng Internet kết nối vạn vật (IoT). Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 với 3 trụ cột là Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số; trong đó chiến lược "dịch chuyển lên mây" được coi là quan trọng để giúp doanh nghiệp trụ vững và phát triển trong nền kinh tế số. Đây cũng là cơ hội lớn cho "ngành" trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây Việt Nam tăng tốc và bứt phá.
Thị trường điện toán đám mây và trung tâm dữ liệu ở Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường có tốc độ phát triển nhanh nhất tại ASEAN, với sự tham gia của hơn 50 doanh nghiệp cung cấp dịch vụ cả trong nước và nước ngoài.
Đại diện Câu lạc bộ Điện toán đám mây và Trung tâm dữ liệu (VNCDC) khẳng định: "Doanh nghiệp điện toán đám mây và trung tâm dữ liệu Việt Nam đã làm chủ công nghệ, tốc độ tăng trưởng tốt, có khả năng cạnh tranh mạnh mẽ với các Big Tech quốc tế, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu "lên mây" của doanh nghiệp trên lộ trình Việt Nam trở thành một trong những trung tâm kỹ thuật số quan trọng của ASEAN".
Thị trường luôn biến động, đặc biệt là khi công nghệ có những tiến bộ không ngừng. Để đánh giá kịp thời và chính xác về thị trường, Hiệp hội Internet Việt Nam (VIA) và VNCDC đã thực hiện khảo sát thị trường trong nước, tập trung vào tốc độ phát triển về doanh thu và cơ cấu của từng loại hình dịch vụ. Điều này cung cấp thông tin hữu ích cho các tổ chức, doanh nghiệp và người dân về lĩnh vực này và hướng dẫn những bước đi thích hợp để thúc đẩy doanh nghiệp nội địa cung cấp dịch vụ tốt nhất cho khách hàng.
Nhu cầu sử dụng dịch vụ điện toán đám mây
Theo báo cáo, nhu cầu sử dụng dịch vụ điện toán đám mây tại Việt Nam đã tăng đột biến, đặc biệt là trong năm 2022, khi quy mô thị trường tăng lên 9.700 tỷ đồng, gấp đôi so với năm 2021.
Đại dịch COVID-19 đã đóng góp vào sự chuyển đổi số nhanh chóng của doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong những ngành bị ảnh hưởng nặng nề như du lịch và thương mại điện tử. Năm 2022, sau khi giãn cách xã hội được dỡ bỏ, các tổ chức và doanh nghiệp đã đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ số để thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh, làm tăng mạnh nhu cầu sử dụng dịch vụ điện toán đám mây trong nước.
Tuy nhiên, vào năm 2023, tăng trưởng của thị trường điện toán đám mây đã chậm lại, phần lớn đến từ suy thoái kinh tế dẫn tới áp lực cắt giảm, tối ưu chi phí. Sự tăng trưởng chậm lại được thấy rõ trong việc đo lường hiệu quả tiêu dùng dịch vụ đám mây và sự điều chỉnh của người tiêu dùng về lợi ích của đám mây. Mặc dù tăng trưởng giảm, thị trường điện toán đám mây Việt Nam vẫn đạt mức tăng trưởng 24,2% trong năm 2023.
Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ điện toán đám mây nội địa đã đáp ứng kịp thời nhu cầu gia tăng, làm tăng doanh thu từ 900 tỷ đồng vào năm 2021 lên 2.362 tỷ đồng vào năm 2022, với tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 37,4%. Mặc dù có sự tiến bộ rõ ràng tại các doanh nghiệp lớn như Viettel, VNPT, CMC và FPT, các nhà cung cấp dịch vụ đám mây quốc tế vẫn giữ ưu thế trên thị trường do cần thời gian để các doanh nghiệp trong nước xây dựng nền tảng mạnh mẽ và đa dạng. Thị phần của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ điện toán đám mây trong nước vẫn xung quanh mức 20%.
Cơ cấu về thị phần và doanh thu của các nhà cung cấp dịch vụ điện toán đám mây trong nước
Tính theo cơ cấu về doanh thu, xét riêng các nhà cung cấp trong nước, thị trường vẫn nắm trong tay của một số "đại gia" công nghệ như: Viettel, VNPT, CMC, FPT… Những doanh nghiệp lớn này nắm giữ tới hơn 90% thị phần dịch vụ điện toán đám mây trong nước.
Cơ cấu theo loại hình dịch vụ, trong năm 2023, dịch vụ laaS chiếm khoảng 59% quy mô thị trường, dịch vụ PaaS chiếm khoảng 10% và dịch vụ SaaS chiếm khoảng 31%. Các doanh nghiệp lớn đang có xu hướng đầu tư nhiều vào SaaS nhằm hoàn thiện hệ sinh thái đám mây. Cá biệt, có doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực này đạt doanh thu loại hình SaaS chiếm tới 87% trên tổng doanh thu điện toán đám mây.
Theo cơ cấu theo phương thức triển khai,tại Việt Nam, các tổ chức, doanh nghiệp chủ yếu sử dụng hai hình thức là: đám mây công cộng và đám mây riêng. Phần lớn doanh thu của các nhà cung cấp dịch vụ điện toán đám mây trong nước đến từ đám mây công cộng (chiếm 81% tổng doanh thu)
Xu hướng phát triển của thị trường điện toán đám mây Việt Nam
Theo phân tích của bộ phận soạn thảo Báo cáo này, từ nay đến năm 2025, thị trường điện toán đám mây Việt Nam sẽ không có biến động lớn. Tốc độ phát triển kép giai đoạn 2023 - 2025 đạt từ 20% đến 23%. Đến năm 2025, quy mô thị trường điện toán đám mây Việt Nam đạt khoảng 768 triệu USD (18.432 tỷ đồng).
Với câu hỏi: "Theo đánh giá của quý công ty thì khả năng phát triển của thị trường điện toán đám mây trong 2 năm tiếp theo (2024 - 2025) sẽ như thế nào?", các doanh nghiệp đều trả lời với đánh giá rất khả quan. 6/11 (54,5%) ý kiến đánh giá thị trường sẽ phát triển rất nhanh. 45,5% câu trả lời còn lại đánh giá thị trường sẽ có tốc độ phát triển nhanh.
Còn với câu hỏi: "Mô hình dịch vụ điện toán đám mây nào sẽ có tốc độ phát triển nhanh nhất trong năm 2024 và 2025?", có tới 90,9% ý kiến đánh giá là điện toán đám mây công cộng sẽ phát triển nhanh nhất, chỉ có 1/11 ý kiến cho rằng mô hình đám mây lai ghép (hybrid).
Về sự phát triển của các loại hình dịch vụ, phần lớn các nhà cung cấp (63,7%) nhất trí rằng loại hình IaaS sẽ phát triển nhanh nhất trong 2 năm tới. 27,3% ý kiến còn lại bình chọn cho các loại hình SaaS và PaaS.
Đặc biệt, qua phân tích số liệu cho thấy, năng suất lao động trong lĩnh vực điện toán đám mây cao hơn rất nhiều so với mặt bằng chung năng suất lao động trong nước.Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2022, năng suất lao động của toàn nền kinh tế Việt Nam theo giá hiện hành ước tính đạt 188,1 triệu đồng/lao động (tương đương 8.083 USD/lao động). Năng suất lao động tại các doanh nghiệp điện toán đám mây ở mức cao nhất là 3,4 tỷ đồng/người/năm. Năng suất bình quân trong lĩnh vực này đạt 2 tỷ đồng/người/năm (tương đương 87.500 USD/người/năm), cao gấp hơn 10 lần năng suất lao động bình quân cả nước.
Quy mô thị trường trung tâm dữ liệu
Trung tâm dữ liệu hay Data Center (DC) có vai trò đặc biệt quan trọng đối với các tổ chức, doanh nghiệp. Thị trường trung tâm dữ liệu Việt Nam đang thu hút sự đầu tư lớn của nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước. Các doanh nghiệp công nghệ hàng đầu tại Việt Nam như VNPT, Viettel, CMC, FPT… thời gian qua rất chú trọng đầu tư, xây dựng phát triển các trung tâm dữ liệu hiện đại, quy mô lớn, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và cung cấp các dịch vụ đẳng cấp thế giới.
Theo báo cáo của Research and Markets, quy mô thị trường trung tâm dữ liệu Việt Nam dự kiến sẽ tăng trưởng với tốc độ CAGR là 10,68% trong giai đoạn 2022- 2028, dự kiến tăng từ 561 triệu USD năm 2022 (12.900 tỷ đồng) lên 1.037 tỷ USD vào năm 2028. Theo tốc độ tăng trưởng này, năm 2023 giá trị toàn thị trường trong nước ước đạt 620 triệu USD (khoảng 14.270 tỷ đồng).
Mặc dù quy mô toàn thị trường DC của Việt Nam đang mở rộng rất nhanh nhưng thị phần các nhà cung cấp trong nước chỉ chiếm một phần rất khiêm tốn. Cộng tổng doanh thu của 6 doanh nghiệp cung cấp dịch vụ DC hàng đầu Việt Nam cũng chỉ chiếm 17% và 17,6% quy mô toàn thị trường lần lượt các năm 2022 và 2023. Các doanh nghiệp DC trong nước cũng đang đạt tốc độ tăng trưởng trung bình khoảng 15%/năm và không ngừng mở rộng hạ tầng, nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ.
Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ DC trong nước hiện nay có nguồn doanh thu chủ yếu (86%) đến từ dịch vụ colocation (cho thuê chỗ). 14% doanh thu còn lại là dịch vụ hosting và các dịch vụ DC khác.
Nghị định số 53/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật An ninh mạng, trong đó xiết chặt việc quản lý dữ liệu. Theo đó, các doanh nghiệp hoạt động tại Việt Nam phải tuân thủ yêu cầu nội địa hóa dữ liệu, đã khiến nhu cầu về trung tâm dữ liệu trên toàn quốc được dự báo sẽ tăng vọt. Có 6/7 nhà cung cấp dịch vụ DC trong nước đánh giá thị trường trung tâm dữ liệu Việt Nam sẽ phát triển nhanh trong 2 năm tới. 1/7 nhà cung cấp thì đánh giá thị trường này sẽ phát triển rất nhanh. Do đó, các nhà cung cấp dịch vụ trung tâm dữ liệu trong nước đều có kế hoạch phát triển thêm hạ tầng.
Khi được hỏi về "Kế hoạch mở rộng khả năng cung cấp dịch vụ của quý công ty trong 2 năm tiếp theo", hầu hết câu trả lời là sẽ xây dựng thêm DC mới (100% câu trả lời). Đồng thời, các doanh nghiệp sẽ mở rộng DC hiện có (50% số nhà cung cấp dịch vụ) và sẽ liên kết với các doanh nghiệp nước ngoài để tăng cường cung cấp dịch vụ (50% số câu trả lời).
Đặc biệt, khi nâng cấp hoặc xây mới hạ tầng, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung tâm dữ liệu trong nước đều cam kết thực hiện ứng dụng tiêu chuẩn công nghệ xanh như: LEED; TIA942 Rate 3; ISO/IEC 30134; Chỉ số sử dụng năng lượng hiệu quả (PUE)…
Sự cần thiết của các chính sách thúc đẩy
Trong báo cáo xây dựng Chiến lược hạ tầng số đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030, Bộ Thông tin và Truyền thông có đặt ra mục tiêu 70% thị phần dịch vụ điện toán đám mây tại Việt Nam thuộc các nhà cung cấp dịch vụ trong nước.
Đây là một chỉ tiêu rất thách thức cho các doanh nghiệp trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây trong nước. Với quy mô và tốc độ tăng trưởng của các doanh nghiệp nội địa như hiện nay thì đích đến này vào năm 2025 là bất khả thi. Trong trường hợp lùi mốc chỉ tiêu đến năm 2030, tức là 7 năm nữa, thì chỉ tiêu này cũng là ngọn núi cao đối với các doanh nghiệp nội địa.
Đồng thời, Việt Nam đặt mục tiêu kinh tế số chiếm 20% GDP vào năm 2025 và chiếm 30% vào năm 2030. Để kinh tế số chiếm 20% GDP, kinh tế của ngành ICT dự kiến chiếm khoảng 6-6,5%, trong đó doanh nghiệp điện toán đám mây dự kiến đóng góp 1% GDP.
Rõ ràng, để các nhà cung cấp trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây nội địa tự mình bươn chải thì khó đạt thành mục tiêu này. Khi được hỏi: "Hệ thống chính sách và các văn bản pháp quy hiện nay của Việt Nam có hỗ trợ cho sự phát triển dịch vụ của quý công ty như thế nào?" với các lựa chọn "Rất tốt", "Tốt", "Bình thường" thì có 57% câu trả lời là "Bình thường", 43% còn lại đánh giá "Tốt", không có đánh giá "Rất tốt" nào.
Điều đó cho thấy, các chính sách hiện tại của Việt Nam chưa thực sự hữu hiệu trong việc thúc đẩy mạnh mẽ cho các nhà cung cấp dịch vụ trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây phát triển. Đã đến lúc, cần các chính sách cụ thể và khả thi hơn trong lĩnh vực trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây tại Việt Nam, có tác động đủ mạnh để tạo sức bật cho các doanh nghiệp trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây trong nước phát triển, bắt kịp tốc độ tăng của thị trường và đủ sức cạnh tranh với các "Big Tech" từ nước ngoài.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!