Theo chuẩn nghèo đa chiều, năm 2021, tỷ lệ hộ nghèo trên cả nước có 2,23%, hộ cận nghèo là 3,11%. Hầu hết hộ nghèo tại các địa phương đến thời điểm này đều là các hộ nghèo kinh niên, khó có cơ hội thoát nghèo và tập trung ở các tỉnh miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Nghèo vì không có công ăn việc làm, nghèo vì tuổi cao sức yếu, nghèo vì gia đình gặp tai nạn biến cố... đó là một vài lý do khiến nhiều hộ gia đình vẫn chưa thể thoát nghèo. Thế nhưng đi tìm hiểu thực tế ở những xã, huyện nghèo có tỷ lệ hộ nghèo cao hiện nay, có tình trạng là: Có nhiều hộ còn trẻ, còn khỏe nhưng vẫn nghèo. Đông con, thiếu hoặc không có đất, không có vốn và không cố gắng, nhiều hộ được coi là ''nghèo bền vững" và nằm yên trong danh sách hộ nghèo từ năm này sang năm khác.
Báo cáo "Nghèo đa chiều Việt Nam 2021" chỉ ra những tồn tại căn bản, các nguyên nhân chính của nghèo đa chiều vùng dân tộc thiểu số và miền núi nước ta. Đó là các hộ nghèo, cận nghèo và hộ mới thoát nghèo là nhóm có ranh giới rất mong manh, có thể tái nghèo khi bị tác động nhỏ bởi rủi ro về thiên tai, mất mùa, dịch bệnh và tài chính. Chính sách giảm nghèo đã có, nguồn vốn ưu đãi có nhưng phải tạo "cần câu", tức là người nghèo phải được học nghề để có việc làm ổn định thì mới thoát được nghèo bền vững.
Nhiều hộ nghèo đều có chung một câu trả lời quen thuộc là nghèo do không có đất, không có vốn. Nhiều người vẫn đổ lỗi nghèo là do số mệnh nhưng có những người không tin và không cam chịu. Từ sự hỗ trợ bằng vốn chính sách, bằng kỹ năng nghề, bằng chính sức lao động của mình, họ đã vươn lên để thoát khỏi "phận nghèo".
Hiện, có khoảng 10 triệu người đang hưởng lợi từ các chính sách và chương trình mục tiêu của Chính phủ về bảo trợ xã hội và giảm nghèo trong giai đoạn 2021-2025, nhưng thoát nghèo không thể trông chờ sự may mắn. Nhà nước luôn bố trí đầy đủ nguồn vốn cùng cơ chế ưu đãi hỗ trợ, nhưng để thật sự thoát nghèo, phải có sự quyết tâm của chính những người nghèo.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!