Nhuộm răng đen - Nét đẹp văn hóa của người Lào ở Lai Châu

Theo phong tục xưa kia phụ nữ răng càng đen, càng bóng thì càng đẹp, càng hấp dẫn và đến bây giờ đối với nhiều người phụ nữ dân tộc Lào việc nhuộm răng đen và ăn trầu vẫn được lưu giữ như một nét văn hóa riêng biệt của dân tộc Lào.

Dân tộc Lào là một trong số ít các dân tộc trong cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam mà bản sắc văn hóa, lối sống, sinh hoạt và phong tục tập quán hầu như vẫn còn nguyên vẹn. Người Lào cũng luôn đề cao đời sống văn hóa tinh thần, có cuộc sống lạc quan, yêu đời và rất dễ gần. Tục nhuộm răng đen với dân tộc Lào không chỉ là nét đẹp mà còn là một bài thuốc chống sâu răng. Nguyên liệu để nhuộm răng của bà con là một thứ nhựa đen được lấy từ loại cây trên rừng về, đó là cây Thành Ngạnh. Những thân cây, cành cây Thành Ngạnh sau khi được lấy từ trên rừng về được bóc vỏ, phơi khô và đốt lên sẽ chảy thành một chất nhựa đen bóng, sền sệt kiểu như nhựa đường có vị cay cay, thơm thơm.

Nhiều người già ở Nà Tăm vẫn giữ thói quen có từ lâu đời.

Bà Lò Thị Na, năm nay 77 tuổi ở xã Nà Tăm,Tam Đường, Lai Châu chia sẻ: "Ngày xưa thì nhuộm răng đen, nhuộm để bảo vệ răng chắc khỏe không sâu răng. Đến thế hệ trẻ bây giờ không còn nhuộm nữa, còn người già như chúng tôi vẫn nhuộm không thay đổi được, bảo vệ gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Lào". Hàng ngày, vào những lúc rảnh rỗi những người phụ nữ có tuổi dân tộc Lào lại đốt cây Thành Ngạnh lấy nhựa quết lên răng.

Hầu hết những người nhuộm răng đen bằng phương pháp này đều không bị sâu răng và đau răng. Giá trị thẩm mỹ của tục nhuộm răng đen, giờ đây, có thể nhiều người thấy lạc hậu, song người Lào thì khác, đó không chỉ là cách làm đẹp của riêng họ mà còn là sự tinh tế trong "bí quyết" nhuộm màu độc đáo đã thành truyền thống của dân tộc.

Là thế hệ trẻ chị Chị Lò Thị Nang, ở bản Nà Luồng, xã Nà Tăm, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu không giấu nổi niềm vui, khi được trực tiếp trải nghiệm tục nhuộm răng đen do chính các cụ già trong làng thực hiện chị Nang cho biết: "Tôi hôm nay được trải nghiệm tục nhuộm răng đen, tôi cảm thấy rất là thú vị và theo em thì thế hệ trẻ bây giờ nên giữ gìn bản sắc tục nhuộm răng đen để giữ gìn nét văn hóa dân tộc Lào". Dường như người con gái Lào nhuộm răng đen để ý tứ giữ cho mình những nét duyên, giữ riêng cho người mình yêu những điệu Khắp Lào "Hát Lào" khi màn đêm buông xuống.

Một trong những công đoạn làm nguyên liệu nhuộm răng của dân tộc Lào (Lai Châu)

Khi tiếng sáo "Pấu Pí" đôi của người con trai gửi tình cất lên dìu dặt. Điệu Pấu Pí Khắp như lời gửi tình của đôi trai gái đang tâm sự yêu đương. Đối với đồng bào Lào, hay một số đồng bào thiểu số ở Lai Châu, tục xưa đã gắn với bản, với dân tộc thì bằng mọi cách giữ tục như chính sự sống của họ. Giá trị thẩm mỹ của tục nhuộm răng đen giờ đây, có thể nhiều người thấy lạc hậu ở xu hướng tân thời, song đồng bào Lào thì khác, họ cho rằng, đó không chỉ là cách làm đẹp của riêng họ mà còn là sự tinh tế trong "bí quyết" nhuộm mầu của đồng bào mình nên cần lưu giữ một cách kỹ lưỡng.

Một nét văn hóa dân tộc độc đáo.

Ông Vàng Văn Kẻo, Phó chủ tịch UBND xã Nà Tăm, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu cho biết: "Tục nhuộm răng đen của dân tộc Lào thì đã có từ rất lâu rồi, từ xưa các cụ cũng nhuộm răng đen để gìn giữ nét đẹp văn hóa dân tộc Lào, bảo vệ sức khỏe và để bảo tồn tục nhuộm nhuộm răng đen dân tộc Lào trên địa bàn xã, chúng tôi cũng tuyên truyền thế hệ trẻ gìn giữ và phát huy cho thế hệ sau". Tuy nhiên, một thực tế đáng buồn là phong tục nhuộm răng đen đang bị mai một vì lớp trẻ của người Lào giờ không thích nhuộm răng đen. Bây giờ tìm trong bản những người nhuộm răng đen chỉ là phụ nữ có tuổi đời từ 35 trở lên.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!