Tết Nguyên Đán, lễ hội truyền thống quan trọng nhất của người Việt Nam, không chỉ là dịp để sum họp gia đình mà còn là cơ hội để tôn vinh những giá trị văn hóa lâu đời. Tuy cùng chung một ngày Tết, nhưng phong tục đón Tết ở mỗi vùng miền lại mang những nét đặc trưng riêng, tạo nên bức tranh văn hóa đa dạng và phong phú. Bài viết này sẽ so sánh và đối chiếu những nét đặc trưng trong cách đón Tết của người dân ba miền Bắc, Trung, Nam.
Điểm chung của tết trên cả nước
Trước khi đi sâu vào những nét riêng biệt, cần phải kể đến những điểm chung trong cách đón Tết của người Việt trên khắp cả nước:
Tưởng nhớ tổ tiên: Việc thờ cúng tổ tiên, dọn dẹp bàn thờ gia tiên là một phần không thể thiếu trong ngày Tết, thể hiện lòng biết ơn và kính trọng đối với những người đã khuất.
Sum họp gia đình: Tết là dịp để các thành viên trong gia đình dù ở xa cũng cố gắng trở về sum vầy, quây quần bên nhau.
Chúc Tết và mừng tuổi: Trao nhau những lời chúc tốt đẹp đầu năm và mừng tuổi cho người lớn tuổi là nét văn hóa đẹp trong ngày Tết.
Đi chùa cầu an: Đi lễ chùa đầu năm để cầu bình an, may mắn cho gia đình và bản thân cũng là một phong tục phổ biến.
Những nét riêng biệt
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm chung, mỗi vùng miền lại có những phong tục đón Tết riêng biệt:
Tết miền Bắc
Tết miền Bắc trong thời điểm không khí se lạnh đặc trưng, hòa quyện với hình ảnh hoa đào nở rộ, tạo nên một khung cảnh vừa tươi tắn vừa ấm áp. Trong mâm cỗ ngày Tết, bánh chưng là món ăn không thể thiếu, bên cạnh các món truyền thống khác như dưa hành, thịt đông, nem rán, gà luộc... Vào dịp này, người dân miền Bắc còn duy trì nhiều phong tục ý nghĩa như chơi hoa đào, treo câu đối đỏ, tục xông đất, hay đi chúc Tết họ hàng, bạn bè. Những nét đẹp văn hóa ấy làm nên một cái Tết đậm đà bản sắc dân tộc.
Tết miền Trung
Tết miền Trung thường trong thời tiết ấm áp hơn miền Bắc, một số địa phương từ Thừa Thiên Huế đổ ra có phần lạnh giống miền Bắc đôi khi kèm theo những cơn mưa phùn nhẹ nhàng. Trong mâm cỗ ngày Tết, bánh tét là món ăn phổ biến, bên cạnh các món đặc sản khác như nem lụi, giò chả, hay các món hải sản tươi ngon. Người dân miền Trung còn giữ gìn nhiều phong tục truyền thống như cúng gia tiên, thăm hỏi họ hàng, và du xuân. Cách đón Tết ở đây thường giản dị nhưng không kém phần ấm cúng, mang đậm nét đẹp văn hóa vùng miền.
Tết miền Nam
Tết miền Nam thường trong thời tiết nắng ấm rực rỡ, hòa quyện với sắc vàng tươi tắn của hoa mai nở rộ. Trong ngày Tết, bánh tét là món ăn truyền thống không thể thiếu, được gói hình trụ dài với nhân đậu xanh và thịt mỡ đặc trưng. Ngoài bánh tét, mâm cỗ ngày Tết ở miền Nam còn có các món ngon như thịt kho tàu, canh khổ qua, dưa món, lạp xưởng… Người dân nơi đây cũng duy trì nhiều phong tục ý nghĩa như chơi hoa mai, thăm hỏi họ hàng, đi chùa cầu an, chúc Tết bạn bè. Đặc biệt, người miền Nam thường có xu hướng đi du lịch hoặc tham gia các hoạt động vui chơi giải trí trong dịp Tết, tạo nên một không khí lễ hội sôi động và vui tươi.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!