Chiến tranh đi qua, hàng vạn hồ sơ, kỷ vật của cán bộ "đi B" lại trên hành trình ngược lại, đi tìm lại chủ nhân.
Trung tâm lưu trữ quốc gia 3 - nơi lưu trữ những kỷ vật này đã tổ chức cuộc trao trả cho một số cán bộ, thân nhân cán bộ "đi B". Nhiều cảm xúc bất ngờ, vui mừng và cả nghẹn ngào xúc động xung quanh những câu chuyện về kỷ vật của cả một thế hệ, gắn với một giai đoạn hào hùng của đất nước.
"Đi B"- đi vào một nửa phía Nam Tổ quốc còn lửa đạn; không mang theo gì, thay đổi cả tên tuổi, lý lịch, chỉ có một khát vọng cống hiến cháy bỏng trong tim.
Lá đơn viết tay của nhà văn, liệt sỹ Dương Thị Xuân Quý.
"…Nguyện vọng tha thiết nhất của tôi là được xông vào những nơi chiến đấu ác liệt nhất để được chiến đấu cho lý tưởng vinh quang của mình… Xin các đồng chí hiểu cho tôi" - Lá đơn viết tay của nhà văn, liệt sỹ Dương Thị Xuân Quý năm 1965, sau hơn 50 năm, đã được trao lại cho chị gái bà.
Chiếc nhẫn kỷ vật của chồng bà Cao Thị Phòng.
Còn bà Cao Thị Phòng hôm nay đến nhận lại kỷ vật của chồng. Đó là 1 chỉ vàng ông gửi lại trước khi "đi B". Giờ ông đã mất 10 năm, chiếc nhẫn này như một lần nữa cho bà gặp lại người chồng thân yêu - một thương binh nặng từ Nam ra điều trị, đã được cô điều dưỡng miền Bắc đem lòng thương yêu rồi nên nghĩa vợ chồng.
Những cán bộ "đi B" năm ấy, những kỹ sư, giáo viên, bác sĩ, nhà văn, nhà báo tuổi 18, 20 đã bỏ lại tất cả sau lưng để vào Nam. Nay người còn, người mất, người đã tóc pha sương nhưng ký ức về một thời xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước vẫn còn tươi xanh mãi, dù những hiện vật đã úa màu thời gian.
Có tới 72.000 hiện vật "đi B" đang được lưu giữ tại Trung tâm lưu trữ quốc gia 3. Phần lớn trong số đó chưa có người tới nhận nên sẽ cần thêm nhiều nỗ lực nữa để tìm kiếm, xác minh, để ghép lại những mảnh ký ức trọn vẹn của những con người đã dâng cả tuổi thanh xuân cho đất nước.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!