Thông tin trên vừa được chia sẻ tại chương trình Tư vấn trực tuyến: "Bệnh gan do rượu và vai trò tầm soát sớm ung thư gan" do Đài Truyền hình Việt Nam phối hợp cùng BVĐK Tâm Anh tổ chức tối ngày 28/2. Chương trình có sự đồng hành của các chuyên gia đến từ BVĐK Tâm Anh Hà Nội: TTƯT.BS.TS Vũ Trường Khanh - Trưởng khoa Tiêu hóa, TS.BS Nguyễn Duy Trinh - PGĐ Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh và Điện quang can thiệp, TS.BS Trần Hải Bình - Phó khoa Ung bướu.
Lạm dụng rượu bia gây ra hàng loạt tổn thương tại gan như gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan, ung thư gan. Theo thống kê của WHO, bia rượu là nguyên nhân khiến 3.3 triệu người tử vong mỗi năm (chiếm tỷ lệ 5,9% tổng số ca tử vong), làm mất đi 5,1% số năm sống khỏe mạnh của con người.
TTƯT.BS.TS Vũ Trường Khanh cho biết, bản chất ethanol (chất cồn trong bia rượu) không gây độc. Tuy nhiên khi vào gan, ethanol sẽ chuyển hóa thành acetaldehyde - chất độc gây tổn thương gan cùng nhiều cơ quan trong cơ thể. Do vậy tất cả các loại rượu nếu dùng nhiều đều có thể gây tổn thương gan, kể cả trường hợp gan lành, không có tổn thương tại gan trước đó. Để có lá gan khỏe mạnh, mọi người cần đảm bảo chế độ dinh dưỡng khoa học gồm tăng cường vận động, đảm bảo chế độ ăn cân bằng giữa các loại vitamin, khoáng chất, đường bột, chất béo,... để các cơ quan có đủ năng lượng phục vụ các hoạt động sống. Ngoài ra thuốc không thể khử được chất độc của bia rượu trong gan. Đặc biệt là các loại thuốc lá nam, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, không chứng minh được các thành phần thì không nên sử dụng.
Theo TS.BS Trần Hải Bình, tổn thương gan do rượu bia hay tổn thương gan do virus viêm gan B, viêm gan C đều dẫn đến những tổn thương gan mạn tính, từ đó hình thành khối u gan. Lúc này người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân... Khi khối u lớn sẽ kích thích đau vùng hạ sườn phải. Khi bệnh chuyển nặng, sẽ có thêm những biểu hiện như cổ trướng, vàng mắt, vàng da, rối loạn tiêu hóa.
Nhiều câu hỏi xoay quanh các bệnh gan do rượu và tầm soát ung thư gan được nhiều khán giả gửi đến chương trình. Khán giả nam 27 tuổi bị viêm gan B thể không hoạt động, có sử dụng rượu bia, lo ngại không biết bản thân có nguy cơ mắc bệnh gan do rượu không. Tiến sĩ Khanh nhận định, nếu tần suất sử dụng bia rượu thường xuyên, anh vẫn có nguy cơ mắc tổn thương gan mạn tính. Tuy nhiên các thuốc điều trị viêm gan B thế hệ mới ít tác dụng phụ đối với xương, thận, tỷ lệ kháng thuốc thấp, có thể kiểm soát được nồng độ virus trong máu ngoại vi, từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh xơ gan, ung thư gan. Nhiều trường hợp viêm gan B âm thầm diễn tiến ung thư gan, bỏ qua giai đoạn xơ gan nên người bệnh vẫn cần kiểm tra định kỳ 6 tháng/lần. Với người đã có điều trị, kể cả điều trị đáp ứng tốt, kiểm soát tốt vẫn cần siêu âm gan định kỳ để sớm phát hiện khối u nếu có.
Khán giả Phùng Hạnh băn khoăn về việc thường xuyên sử dụng rượu vang trong mỗi bữa ăn. Tiến sĩ Khanh cho hay với rượu vang 12 độ, có thể sử dụng khoảng 100 - 150 ml/lần. Tuy nhiên nếu uống nhiều, nam quá 2 đơn vị, nữ quá 1 đơn vị mỗi ngày (1 đơn vị rượu tương đương 1 lon bia 330ml loại 5 độ) có thể gây tổn thương gan. Đặc biệt nếu người dùng có thường xuyên sử dụng các loại thuốc giảm đau hạ sốt như paracetamol có thể gây tổn thương thêm.
Một khán giả nhiễm virus viêm gan C muốn được tư vấn liều lượng bia rượu có thể sử dụng để đảm bảo an toàn. Tiến sĩ Khanh cho biết, phần lớn người viêm gan virus C không tự khỏi mà sẽ chuyển thành mạn tính, tuy nhiên bệnh có thể chữa khỏi hoàn toàn. Ở người viêm gan C chưa có xơ gan, điều trị thuốc sau 3 tháng có thể khỏi khoảng 95%. Nếu ít sử dụng bia rượu, chẳng hạn mỗi ngày một lon bia hoặc 100ml rượu vang thì trong ngưỡng an toàn. Tuy nhiên nếu uống nhiều hơn, nguy cơ mắc bệnh gan cao.
"Ở người khỏe mạnh, không có nền bệnh gan mạn tính, nếu dùng một ngày dưới 2 lon bia thì có thể gọi là an toàn. Trong một tuần, nam giới không nên dùng quá 14 đơn vị rượu, nữ giới không quá 7 đơn vị. Nếu có nền bệnh gan mạn tính thì tốt nhất không nên sử dụng". Tiến sĩ Khanh nói.
Tiến sĩ Vũ Trường Khanh khuyên người có nền bệnh gan mạn tính không nên tiếp tục sử dụng rượu bia.
Tư vấn về việc kiểm soát cân nặng, tránh nguy cơ mắc bệnh gan, Tiến sĩ Khanh cho rằng, 20 - 30% số người bị thừa cân, béo phì, tích mỡ trong gan khởi phát viêm tại gan. Ở giai đoạn đầu, rượu gây tổn thương gan thoái mỡ. Với người không uống rượu, thừa cân cũng gây gan nhiễm mỡ. Tình trạng này thường gặp ở người ăn nhiều tinh bột. Khi viêm gan thoái mỡ do rượu, người bệnh nên giảm cân từ từ bằng cách giảm chất béo và tinh bột trong chế độ ăn; thường xuyên vận động thể lực đốt cháy mỡ thừa. Nếu mỡ máu cao, người bệnh cần uống thuốc hạ mỡ máu, vitamin E và giảm cân. Người có tiểu đường kèm theo cần kiểm soát tốt lượng đường trong máu.
Giải đáp thắc mắc về phương pháp nhịn ăn nhằm "bỏ đói" khối u gan, Tiến sĩ Hải Bình cho biết, không có khuyến cáo người bệnh phải nhịn đói do ngay cả khi không ăn uống, khối u vẫn phát triển nhanh. Ăn uống đầy đủ, hệ miễn dịch tốt sẽ giúp ngăn chặn và kiểm soát khối u, hỗ trợ phương pháp điều trị kiểm soát u hiệu quả. Nhịn ăn hoặc ăn kiêng thái quá có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng, sụt cân nhanh, hệ miễn dịch suy giảm, đôi khi khiến người bệnh không còn đủ sức khỏe để "chiến đấu" với những khối u đó.
Tiến sĩ Trần Hải Bình khuyên bệnh nhân ung thư gan không nên nhịn ăn, "bỏ đói" khối u.
Nếu như trước đây, người bệnh ung thư gan xác định nắm trong tay "bản án tử" thì ngày nay, cùng với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật và sự phát triển của y tế, ung thư gan giai đoạn sớm có thể phát hiện và điều trị triệt căn, đặc biệt là những khối u kích thước dưới 3cm. Theo TS.BS Nguyễn Duy Trinh, tại Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh và Điện quang can thiệp, BVĐK Tâm Anh Hà Nội, hệ thống máy siêu âm hiện đại ngoài nhận diện hình thái gan còn đo được độ xơ cứng của gan, giúp đánh giá và phát hiện sớm xơ gan, định lượng gan nhiễm mỡ. Hệ thống chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ, phương tiện sinh thiết giúp đánh giá chuyên sâu những tổn thương ở gan. Trường hợp phát hiện người bệnh có tổn thương ác tính, Trung tâm có đủ các trang thiết bị can thiệp điều trị như đốt sóng cao tần điều trị u tại chỗ, can thiệp nút mạch dưới sự hỗ trợ của robot chụp mạch tân tiến Artis Pheno...
Tiến sĩ Nguyễn Duy Trinh cho hay ung thư gan có thể điều trị triệt căn ở giai đoạn sớm.
Các chuyên gia nhận định, gan có khả năng bù trừ tốt. Do đó khi bị tổn thương gan, người bệnh gần như không nhận ra triệu chứng. Gan có thể duy trì các chức năng tới tận khi chức năng còn lại giảm dưới 25%. Tức là khi 3/4 lá gan bị hỏng mới phát ra triệu chứng. Vì vậy hầu hết các bệnh lý về gan khi được phát hiện đều đã ở giai đoạn muộn. Mọi người nên có kế hoạch kiểm tra sức khỏe định kỳ, theo chỉ định của bác sĩ để giữ gìn sức khỏe lá gan, hạn chế nguy cơ mắc bệnh hiểm nghèo như ung thư gan. Tại BVĐK Tâm Anh Hà Nội, đội ngũ y bác sĩ là những chuyên gia đầu ngành, có liên kết, phối hợp khám chữa bệnh đa chuyên khoa chặt chẽ, linh hoạt, giúp mang lại phác đồ điều trị tối ưu, cá thể hóa, tiết kiệm chi phí cho người bệnh.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!