Tháng 9 vừa qua, trong chuyến thăm Việt Nam, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Panetta đã trao lại cho Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam Phùng Quang Thanh cuốn nhật ký của một liệt sĩ Việt Nam mà một cựu binh Mỹ đã cất giữ gần 40 năm qua - cựu binh ấy là Bob Frasure, hiện đang sống tại bang Washington, Mỹ. Cuốn nhật ký mà ông trao lại là của liệt sĩ Vũ Đinh Đoàn, quê Hải Dương.
Bob Frasure coi việc làm này như một cách để ông tự giải thoát cho mình khỏi nỗi ám ảnh về cuộc chiến mà ông đã từng tham gia. Phóng viên Đài THVN thường trú tại Mỹ đã tới thăm và tìm hiểu về những tâm sự của ông.
Phải mất gần 2 giờ đồng hồ để di chuyển từ sân bay gần nhất tới nhà cựu binh Mỹ Bob Frasure, mặc dù quãng đường chỉ hơn 20km. Ông cùng vợ sống gần như biệt lập trên núi, trong bán kính 12km từ nhà ông, không có ai sinh sống.
Trở về sau chiến tranh Việt Nam vào năm 1970, Bob Frasure cùng vợ tự tay xây dựng nên căn nhà. Trong suốt hơn 40 năm qua, cuốn nhật ký đã được ông và vợ lưu giữ rất cẩn thận. Bob Frasure không phải là cựu binh Mỹ đầu tiên trao trả lại những kỷ vật chiến tranh cho phía Việt Nam, tuy nhiên trong mỗi trường hợp như vậy, mỗi cựu chiến binh Mỹ lại có những câu chuyện và tâm sự riêng.
Khi phóng viên cho ông xem những hình ảnh về buổi lễ trao trả cuốn nhật ký cho gia đình liệt sĩ Vũ Đình Đoàn. Bob đã khóc. “Thấy họ như vậy, tôi nghĩ rằng tôi có thể tưởng tượng được, nhưng thực tế thì tôi không thể, bởi vì tôi không ở trong tình cảnh như họ. Tôi không thể tin được rằng họ đã đón nhận cuốn nhật ký với tình cảm như vậy. Và tôi vui mừng khi thấy điều đó... Tôi thực sự rất vui mừng… tôi lấy làm tiếc là người mẹ đã không còn được nhìn thấy cuốn nhật ký, nhưng tôi cảm thấy thực sự rất tuyệt vời, điều này đã trút bỏ được gánh nặng trên vai tôi. Giờ thì tôi đã có thể nói, tôi đã thực hiện được ý nguyện của mình và tôi không còn phải lo lắng về việc này nữa”, cựu binh Bob Frasure nói.
40 năm, trong những vật kỷ niệm tại nhà ông chỉ có duy nhất 1 vật dụng gợi nhớ đến chiến tranh Việt Nam. Vợ ông và bạn bè nói, từ khi trở về sau cuộc chiến đến khi trao trả cuốn nhật ký, ông không hề nhắc về cuộc chiến này, nó chỉ đến với ông trong những cơn ác mộng và chỉ vợ ông là người hiểu được những gì mà chồng mình đang cất giữ.
Ông đưa bà cuốn nhật ký và nhờ cất vào nơi nào an toàn nhất. Bà đã cất nó trong 1 cái liễn do bà ngoại bà để lại. Và ông Bob đã coi nó như vật thiêng trong ngôi nhà mình.
Cựu binh Bob Frasure chia sẻ: “Tôi không muốn giữ nó mãi mãi, nhưng tôi muốn lưu giữ nó một cách an toàn, không bị rách nát. Cuốn nhật ký ấy… tôi luôn biết rằng nó không phải là của tôi, vì thế tôi muốn lưu giữ cuốn nhật ký ấy trong điều kiện tốt nhất mà tôi có thể”.
Nước mắt của con trai Liệt sĩ Vũ Đình Đoàn khi nhận được cuốn nhật ký của cha mình cũng là nước mắt của hàng triệu gia đình Việt Nam có người thân đã ngã xuống trong cuộc chiến. Đối với Bob và nhiều cựu binh Mỹ khác, nỗi day dứt trong lòng họ có lẽ cũng sẽ được nguôi ngoai khi họ đã và đang nỗ lực hàn gắn những vết thương của cuộc chiến tại Việt Nam mà chính họ là những người đã từng đứng bên kia chiến tuyến.