Nguyên nhân của thực trạng này là do các cơ sở sản xuất, chế biến cà phê trên địa bàn không tuân thủ các biện pháp bảo vệ môi trường. Nước thải trong quá trình chế biến quả cà phê tươi đã không được xử lý, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới nguồn nước và môi trường khu vực xung quanh.
Nhà máy nước TP Sơn La - nơi cung cấp nước sinh hoạt cho khoảng gần 12.000 hộ dân đã ít nhất 7 lần tạm ngừng cung cấp nước chỉ trong 2 tháng qua. Nguyên nhân ban đầu được xác định là do nguồn nước từ đầu nguồn chảy về cung cấp cho nhà máy bị ô nhiễm nghiêm trọng. Riêng năm 2015, nhà máy nước thành phố phải ngừng cấp nước khoảng 20 lần, trong đó, nguyên nhân chủ yếu vẫn là do ô nhiễm từ hoạt động xả thải nước thải cà phê khu vực đầu nguồn.
Tại khu vực đầu nguồn nước từ huyện Thuận Châu chảy về TP Sơn La, những bể chứa nước thải trong quá trình chế biến cà phê của các cơ sở được lưu cữu lâu ngày, đen đặc, bốc mùi nằm ngay cạnh nguồn nước. Cà phê tươi được sơ chế chủ yếu bằng phương pháp ướt, tách vỏ, ngâm ủ, với mỗi tấn quả sử dụng từ 2 - 4 m3 nước. Điều đáng nói, hầu hết các cơ sở chế biến cà phê lại phân tán, đều không có hệ thống xử lý nước thải mà chỉ làm các bể chứa tạm thời để tự thẩm thấu hoặc bơm lên ao trữ để làm phân bón hoặc tưới cây.
Nhiều năm qua, dù các cơ quan chức năng tỉnh Sơn La đã nhiều lần vào cuộc, tiến hành kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm tại khu vực đầu nguồn cấp nước, nhưng vẫn không giải quyết được dứt điểm. Không ít cơ sở đã từng bị đình chỉ hoạt động hoặc bị xử phạt hành chính nhiều lần do hoạt động kinh doanh không phép, không có cam kết bảo vệ môi trường, xả trộm chất thải chưa qua xử lý ra môi trường... nhưng thời gian sau lại hoạt động bình thường, thậm chí nhiều cơ sở còn mở rộng quy mô sản xuất.
Tại Sơn La, với sản lượng cà phê từ 100 - 120.000 tấn quả 1 năm, quá trình sơ chế, chế biến sẽ phát sinh một lượng nước thải là không hề nhỏ. Về lâu dài, nếu không có các giải pháp giải quyết tổng thể, bài bản thì không những nguồn nước cung cấp cho cư dân thành phố bị ảnh hưởng mà tầng nước ngầm trong khu vực cũng sẽ bị ô nhiễm nghiêm trọng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam tạiTV Online!