Di sản của Tổng thống Joe Biden
Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có bài phát biểu hùng hồn bảo vệ chính sách đối ngoại của chính quyền mình, chỉ vài ngày trước khi Tổng thống đắc cử Donald Trump nhậm chức vào ngày 20/1.
Bài phát biểu hôm 13/1 được trình bày tại Bộ Ngoại giao, đóng vai trò như lời kết cho 4 năm tại nhiệm của ông Biden. Ông đã cam kết tái lập vị thế lãnh đạo của Mỹ trên trường quốc tế, theo đuổi chính sách đối ngoại tập trung vào nhân quyền và tập hợp các liên minh.
"Chúng ta đang ở một ‘điểm uốn’. Kỷ nguyên hậu Chiến tranh Lạnh đã kết thúc. Một kỷ nguyên mới đã bắt đầu", ông Biden nhấn mạnh trong bài phát biểu của mình. "Trong bốn năm qua, nước Mỹ đã phải đối mặt với những cuộc khủng hoảng mà chúng ta đã được thử thách. Theo quan điểm của tôi, nước Mỹ đã vượt qua những thử thách đó mạnh mẽ hơn so với thời điểm cách đây 4 năm".
Mặc dù, những người chỉ trích đã đánh giá thấp chính quyền Tổng thống Joe Biden ở một số lĩnh vực, đặc biệt là trong vấn đề liên quan đến sự ủng hộ của Mỹ đối với cuộc chiến của Israel ở Gaza. Tuy nhiên, ông Biden đã tìm cách truyền tải một thông điệp tích cực rằng "Hoa Kỳ đã mạnh hơn so với trước khi ông vào Nhà Trắng".
Phần lớn hạ tầng Dải Gaza bị phá hủy bởi cuộc chiến Israel-Hamas (Ảnh: AA)
Ông Biden đã đưa ra một bức tranh hoàn toàn khác so với những chỉ trích nhằm vào ông, trong bài phát biểu về chính sách đối ngoại cuối cùng. Biden lập luận rằng sự lãnh đạo của ông đã củng cố vị thế công nghệ, kinh tế và chiến lược của Mỹ trước Trung Quốc - một cường quốc cạnh tranh trên thế giới.
Đảng Dân chủ cũng ca ngợi vai trò của chính quyền Tổng thống Joe Biden trong việc tập hợp sự ủng hộ của NATO cho Ukraine - quốc gia đã phải đối mặt với cuộc chiến toàn diện từ Nga kể từ tháng 2/2022.
Ông cũng bảo vệ việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan vào năm 2021, chấm dứt hai thập kỷ hiện diện của Mỹ tại quốc gia này. " Khi nhậm chức, tôi đã có một lựa chọn. Cuối cùng, tôi thấy không có lý do gì để giữ hàng nghìn quân nhân ở Afghanistan", ông Biden nói. "Bằng cách chấm dứt chiến tranh, chúng ta đã có thể tập trung năng lượng và nguồn lực của mình vào những thách thức cấp bách hơn".
Ông Biden tự hào rằng ông là "Tổng thống Mỹ đầu tiên trong nhiều thập kỷ không để lại cuộc chiến ở Afghanistan cho người kế nhiệm".
Vòng xoay tích cực
Cuộc chiến của Israel ở Gaza có lẽ là chủ đề lớn nhất trong bài phát biểu của Tổng thống Biden. Nhiều người chỉ trích đã cáo buộc việc Washington tiếp tục chuyển viện trợ quân sự cho Israel tương đương với việc ủng hộ các hành động tàn bạo ở nước ngoài.
Ước tính có 46.584 người Palestine đã thiệt mạng kể từ khi cuộc chiến bắt đầu vào tháng 10/2023. Các chuyên gia của Liên hợp quốc cảnh báo rằng các hành động của Israel tại vùng đất Palestine này "tương đương với tội diệt chủng".
Mỹ đã cung cấp cho Israel khoản viện trợ quân sự kỷ lục gần 17,9 tỷ USD trong năm đầu tiên của cuộc chiến và cho đến nay vẫn từ chối tiếp tục huy động nguồn tài trợ để chấm dứt cuộc chiến. Các chuyên gia suy đoán rằng sự ủng hộ "không lay chuyển" của ông Biden đối với Israel sẽ là "vết sẹo vĩnh viễn" trên di sản của ông.
Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu (Ảnh: Getty Images)
Tuy nhiên, trong bài phát biểu hôm qua, Tổng thống Mỹ đã tập trung vào kế hoạch ngừng bắn mà Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã phê duyệt hồi tháng 6/2024, một kế hoạch mà chính quyền của ông đã đi đầu.
Một thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và nhóm vũ trang Palestine Hamas vẫn còn chưa đi đến hồi kết, dù đã le lói tín hiệu khả quan.
"Chúng ta sắp chạm đến điểm cuối của một đề xuất mà tôi đã đưa ra cách đây nhiều tháng", ông Biden thông báo. Biden nói thêm rằng gần đây ông đã nói chuyện với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Quốc vương Qatar Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani, đồng thời sẽ sớm trao đổi với Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah el-Sisi, người đồng hành làm trung gian hòa giải.
"Tôi đã học được bài học nhiều năm phục vụ công chúng, rằng: không bao giờ, không bao giờ, không bao giờ bỏ cuộc", ông Biden dõng dạc. "Rất nhiều người vô tội đã bị giết, rất nhiều cộng đồng đã bị phá hủy. Người dân Palestine xứng đáng được hòa bình".
Cơ hội ngoại giao và địa chính trị
Bài phát biểu của Tổng thống Biden được đánh giá là "đại diện cho một khoảnh khắc trọn vẹn trong nền chính trị Hoa Kỳ".
Khi bước vào Nhà Trắng vào năm 2021, ông Biden cam kết sẽ là người phản đối nền tảng chính sách đối ngoại theo chủ nghĩa cô lập và thất thường của chính quyền tiền nhiệm".
Chỉ còn vài ngày trước khi mãn nhiệm, ông Biden đã kêu gọi chính quyền Trump 2.0 tránh lặp lại chính sách trong quá khứ.
Ông Biden đã ca ngợi những nỗ lực của chính mình trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, bao gồm cả việc tái gia nhập Thỏa thuận khí hậu Paris, một hiệp ước quốc tế nhằm hạn chế lượng khí thải carbon.
Ông Donald Trump trước đó đã rút khỏi thỏa thuận vào năm 2020. Khi nhiệm kỳ thứ hai đang đến rất gần, chính quyền sắp tới của ông Trump dự kiến sẽ làm như vậy một lần nữa, như một phần trong cam kết rộng lớn hơn của ông về việc bãi bỏ quy định đối với ngành năng lượng Hoa Kỳ. Ông Biden đã chỉ trích những kế hoạch đó trong bài phát biểu ngày hôm qua.
"Tôi biết một số người trong chính quyền sắp tới tỏ ra hoài nghi về nhu cầu năng lượng sạch. Họ thậm chí còn không tin rằng biến đổi khí hậu là có thật", ông Biden nói. "Tôi nghĩ họ đến từ một thế kỷ khác. Họ đã sai. Họ hoàn toàn sai. Đó là mối đe dọa hiện sinh lớn nhất đối với nhân loại".
Binh lính Mỹ rút quân khỏi Afghanistan (Ảnh: Getty Images)
"So với 4 năm trước, nước Mỹ mạnh hơn. Các liên minh của chúng ta mạnh hơn. Các đối thủ và đối thủ cạnh tranh của chúng ta yếu hơn. Chúng ta không tham chiến để thực hiện những điều này", ông Biden nhắc lại một lần nữa. "Chúng ta đã tăng cường sức mạnh ngoại giao, tạo ra nhiều đồng minh hơn bất kỳ lúc nào trong lịch sử nước Mỹ".
Những phát biểu của ông Biden đóng vai trò như một sự phản biện cho những bình luận gần đây của ông Trump. Trong khi Tổng thống Biden nhấn mạnh "các mối quan hệ đối tác được củng cố trên khắp châu Mỹ", thì ông Trump lại cam kết áp đặt thuế quan toàn diện đối với Canada và Mexico. Ông cũng kêu gọi giành quyền kiểm soát Kênh đào Panama từ Panama.
Bên cạnh đó, ông Biden cũng không quên ca ngợi các liên minh mới ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, bao gồm cả với các đồng minh trong khu vực như Nhật Bản, Hàn Quốc và Philippines. Và Tổng thống Biden đã sử dụng bài phát biểu của mình để nhấn mạnh tầm quan trọng của liên minh NATO, mặc dù Tổng thống đắc cử Donald Trump đưa ra khả năng rút lui.
"Mỹ nên tận dụng tối đa các cơ hội ngoại giao và địa chính trị mà chúng ta đã tạo ra", ông Biden kêu gọi. Ông khuyên Mỹ nên "tiếp tục tập hợp các quốc gia lại với nhau để giải quyết những thách thức do Trung Quốc đặt ra, đảm bảo rằng cuộc chiến của Tổng thống Nga Vladimir Putin kết thúc và cuối cùng, tận dụng thời điểm mới cho một Trung Đông ổn định và hội nhập hơn".
Tổng thống Joe Biden sẽ đọc diễn văn chia tay Nhà Trắng trước khi rời nhiệm sở vào ngày 20/1 tới. (Ảnh: Getty Images)
Đây là bài phát biểu chính sách đối ngoại cuối cùng của Tổng thống Biden. Dự kiến vào ngày 15/1 theo giờ Mỹ, Tổng thống Joe Biden sẽ đọc diễn văn chia tay Nhà Trắng trước khi rời nhiệm sở vào ngày 20/1 tới.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!