Biến thể C.1.2 bổ sung thêm 1 cái tên vào danh sách các biến thể mới cần theo dõi (Ảnh: Reuters)
Các nhà khoa học Nam Phi mới xác định được một biến thể mới của virus SARS-CoV-2 có những đột biến khác với virus ban đầu được phát hiện ở tỉnh Vũ Hán (Trung Quốc). Đáng chú ý, biến thể này có nhiều đột biến hơn mọi biến thể đã được phát hiện từ trước đến nay trên toàn thế giới.
Theo báo cáo chưa được công bố chính thức từ Viện Quốc gia về các bệnh truyền nhiễm (NICD) và Cơ quan đổi mới nghiên cứu và giải trình tự gene của tỉnh KwaZulu-Natal, Nam Phi biến thể mới thuộc nhóm biến thể tiềm năng cần quan tâm, được gán cho dòng PANGO C.1.2, gọi tắt là C.1.2. Biến thể này đã phát triển từ C.1, một trong những dòng virus truyền thống đã hoành hành trong làn sóng lây nhiễm COVID-19 đầu tiên ở Nam Phi vào năm ngoái và được phát hiện lần cuối vào tháng 1/2021.
Hiện nay C.1.2 đã có mặt ở những quốc gia nào?
C.1.2 lần đầu tiên được phát hiện tại tỉnh Mpumalanga và tỉnh Gauteng ở Nam Phi hồi tháng 5/2021 khi quốc gia này đang gồng mình chống lại làn sóng lây nhiễm COVID-19 thứ 3. Cho đến nay, biến thể này đã được phát hiện tại phần lớn các tỉnh ở Nam Phi và ở 7 quốc gia khác trải dài khắp châu Phi, châu Âu, châu Á và châu Đại Dương.
Hiện C.1.2 đã được giải trình tự từ các bộ gien ở ít nhất 7 quốc gia: Nam Phi, Anh, Thụy sĩ, Bồ Đào Nha, Trung Quốc, Mauritius, New Zealand.
Hiện C.1.2 đã được giải trình tự từ các bộ gien ở ít nhất 7 quốc gia. (Ảnh: AP)
Các nhà nghiên cứu lưu ý các số liệu hiện có rất có thể chưa phản ánh đầy đủ về sự lây lan và tần suất xuất hiện của biến thể này ở Nam Phi và trên toàn cầu.
Tốc độ đột biến đáng kinh ngạc
Biến thể C.1.2 có khoảng 41,8 đột biến mỗi năm. Điều này có nghĩa là C.1.2 là một biến thể có tốc độ đột biến rất nhanh. Nghiên cứu đã chỉ ra tốc độ đột biến của C.1.2 nhanh hơn gần gấp đôi so với tốc độ toàn cầu hiện tại của các biến thể khác.
Tốc độ đột biến của biến thể C.1.2 nhanh hơn gần gấp đôi so với các biến thể khác (Ảnh: gulfnews.com)
Bằng cách nào đó, C.1.2 cho đến nay đã trở thành biến thể "dẫn đầu" trong "cuộc đua" đột biến của các chủng biến thể virus SARS-CoV-2 được tìm thấy cho đến nay. Nó có nhiều đột biến khác với virus SARS-CoV-2 gốc được tìm thấy tại Vũ Hán (Trung Quốc) hơn bất kỳ biến thể nào khác. Nhà dịch tễ học Eric Feigl-Ding thuộc Đại học Harvard (Mỹ) cho biết: "Nó đang giữ một khoảng cách di truyền lớn nhất đối với chủng virus SARS-CoV-2 ban đầu được tìm thấy ở Vũ Hán".
Tốc độ đột biến nhanh ở biến thể C1.2 nguy hiểm như thế nào?
Tương tự với các biến thể Alpha, Beta và Gamma, các nhà khoa học nhận thấy ở biến thể C1.2 trong thời gian đầu là những đột biến đơn lẻ, sau đó là sự gia tăng nhanh chóng các ca mắc. Càng nhiều người mắc biến thể thì tỷ lệ đột biến của nó càng được thúc đẩy nhanh hơn do càng có nhiều môi trường để trú ngụ và biến đổi hơn.
Bà Cathrine Scheepers, một trong những tác giả chính của nghiên cứu về biến thể C.1.2 ở Nam Phi, cho biết biến thể mới "có thể xuất hiện sau một đợt mắc COVID-19 kéo dài của người dân và từ đó nó tích lũy thêm các đột biến, có khả năng thoát khỏi phản ứng miễn dịch".
Nhà dịch tễ học Eric Feigl-Ding cho biết biến thể có đột biến càng lớn thì nguy cơ nó có thể chống lại thế hệ các vắc xin đầu tiên càng cao. Ông cảnh báo những rắc rối tiềm ẩn đối với các loại vắc xin hiện có trước sự xuất hiện của các biến thể như C.1.2.
Còn theo ông Philip Krause, chủ tịch nhóm công tác của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) về vắc xin COVID-19, thì "tin không vui là sự tiến hóa nhanh chóng của các biến thể này cho thấy rằng nếu virus có thể tiến hóa thành loại hình kháng vắc xin, thì điều này có thể xảy ra sớm hơn chúng ta lường trước".
Các nhà nghiên cứu còn cảnh báo về khả năng biến thể kháng các loại vắc xin COVID-19 hiện có (Ảnh: Reuters)
Ngoài ra, các nhà nghiên cứu còn cảnh báo về khả năng C.1.2 có thể tránh các phản ứng miễn dịch của cơ thể ở cả những người đã từng mắc và khỏi bệnh. Nghiên cứu chỉ ra rằng khoảng 52% các đột biến trong vùng tăng đột biến của trình tự C.1.2 trước đây đã được tìm thấy trong các biến thể đáng quan tâm khác. Các đột biến N440K và Y449H có khả năng tránh được một số kháng thể cũng đã được tìm thấy khi giải trình tự của C.1.2.
Ông Ông Richard Lessells, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm ở Nam Phi, cho biết: "Chúng tôi đang lo lắng về việc biến thể này có thể tăng cường khả năng lây nhiễm. Do đó, nó có thể lây lan nhanh hơn từ người sang người và nó có thể tránh được một số phản ứng miễn dịch kể cả khi một người đã có miễn dịch tăng cường nhờ đã khỏi bệnh hoặc tiêm vắc xin. Đây là điều mà chúng tôi đang nghiên cứu để đánh giá thêm".
Các chuyên gia nhấn mạnh về khả năng "thoát khỏi hệ miễn dịch" của C.1.2. Điều này có nghĩa là nhiều người đã mắc COVID-19 trước đó và khỏi bệnh vẫn dễ bị tái nhiễm và các loại vắc xin COVID-19 có thể sẽ cần được cập nhật lên phiên bản mới vào một thời điểm nào đó để chống lại các loại biến thể mới.
Số ca mắc biến thể C.1.2 gia tăng liên tục hàng tháng
Theo một nghiên cứu được công bố bởi Viện Quốc gia về Các bệnh Truyền nhiễm của Nam Phi, số ca mắc biến thể C.1.2 hiện đang gia tăng liên tục hàng tháng, tương tự như những gì được quan sát trong những ngày đầu của các biến thể Beta và Delta. Điều này thể hiện qua số lượng bộ gien C.1.2 được giải trình tự. Vào tháng 5/2021, C.1.2 chiếm 0,2% tổng số bộ gien được giải trình tự. Vào tháng 6, con số đó đã tăng lên 1,6% và đến tháng 7 là 2%.
Tốc độ lây lan của biến thể này nhanh hơn khoảng 1,7 lần so với tốc độ toàn cầu hiện tại và nhanh hơn 1,8 lần so với ước tính ban đầu về sự tiến hóa của virus SARS-CoV-2. Tính đến ngày 20/8, 80 trình tự khớp với dòng C.1.2 đã được liệt kê trên cơ sở dữ liệu truy cập mở GISAID.
Sự xuất hiện của C.1.2 cho thấy điều gì về tiêm chủng?
Nhà dịch tễ học Eric Feigl-Ding lưu ý rằng nếu như biến thể Delta lần đầu tiên được phát hiện tại Ấn Độ vào thời điểm tỷ lệ tiêm chủng ở nước này còn rất thấp thì C.1.2 được phát hiện tại Nam Phi cũng vào thời điểm tương tự, khi quốc gia này cũng có tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ chỉ là 8%.
Theo ông Eric Feigl-Ding, "những siêu biến thể mới này không đến từ các quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng cao. Sự lây lan không được kiểm soát của virus SARS-CoV-2 là điều mang lại cho virus này nhiều cơ hội hoạt động hơn trong cơ thể chúng ta và học cách thích nghi với một cơ thể không có khả năng miễn dịch hay chưa được bảo vệ bởi vắc xin".
Chủ tịch Ủy ban cố vấn quốc gia về vắc xin của Nam Phi, Giáo sư Barry Schoub, cho biết thêm rằng biến thể C.1.2 vẫn đang được nghiên cứu thêm một cách kỹ lưỡng, và vẫn còn phải xem xét liệu nó có nguy hiểm hơn các biến thể khác đang được quan tâm hay không.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!