Theo số liệu công bố của Viện Hải dương học Nha Trang, vùng biển Việt Nam có khoảng 39 loài sinh vật trong cơ thể có mang chất độc gây chết người. Cá nóc có độc tố là 22 loài, bạch tuộc có độc tố (1 loài), ốc biển có độc tố (3 loài), cua biển có độc tố (3 loài), so biển (1 loài), rắn biển độc (10 loài). Ngoài ra còn có hai loài cá nóc nước ngọt mới được phát hiện ở một số tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long, tổng cộng là 41 loài sinh vật độc.
Những loài hải sản độc này có thể gây hại cho con người theo hai cách chính: qua đường tiêu hóa do các món ăn chế biến từ cá và hải sản và qua phản ứng tự vệ của con vật khi ta vô tình chạm vào chúng, bị chúng cắn, chích hoặc phóng độc.
Dưới đây là một số loại hải sản mà người dân tuyệt đối cần tránh ăn để đề phòng ngộ độc:
Cá nóc
Trong 41 loài sinh vật độc trên có 2 loại cá nóc cực độc là cá nóc chấm cam và cá nóc chuột vằn mang là hai loài độc nhất.
Cá nóc chuột vằn mang (Aronthron immaculatus) thân có dạng hình trứng, vây lưng viền đen, bụng màu trắng… nom không có vẻ gì đáng sợ nhưng trong trứng loài cá này tập trung một lượng chất độc khủng khiếp, cứ 100g trứng có thể giết chết 200 người; hàm lượng độc chất cao xuất hiện từ tháng 4 đến tháng 10.
Độc tố có trong cá nóc có tên là Tetrodotoxin, tập trung nhiều ở gan, thận, tụy, cơ quan sinh sản (buồng trứng, túi tinh), mắt, mang, da, máu của cá nóc. Chỉ ăn từ 1-2mg độc tố có thể gây chết người.
Độc tố cá nóc có tính bền vững cao. Nếu đun sôi ở 100 độ C trong 6 giờ độc tố mới giảm một nửa, Như vậy, nếu chỉ đun nấu thông thường, ngộ độc cá nóc vẫn có thể xảy ra, do độc tố chưa bị phá hủy hết. Khi phơi khô, chế biến thông thường độc tố chưa bị phá hủy nên vẫn gây ngộ độc.
Người ăn phải cá nóc có độc tố Tetrodotoxin, sau 5 phút đến 3-4 giờ mới xuất hiện cảm giác ngứa ở miệng; môi, lưỡi tê, khó chịu. Tiếp theo thấy mệt mỏi, chóng mặt, choáng váng, cảm giác như nghẹt thắt lồng ngực, vã mồ hôi, tiết nước dãi, sùi bọt mép, nói khó, nuốt khó, mặt ửng đỏ, đau bụng, buồn nôn, nôn, run giật, cứng hàm, cứng lưỡi, chi dưới yếu, đồng tử co, cuối cùng liệt cơ hô hấp, trụy tim mạch và tử vong. Sau cá nóc chuột vằn mang, cá nóc chấm cam (Torquigener gallimaculatus) cũng rất đáng sợ, cứ 100g trứng hoặc gan loài cá này có thể giết chết 60 - 70 người.
So biển
So biển rất giống con sam biển nhưng có kích cỡ nhỏ hơn sam biển. So biển sống vùng nước lợ, ven đầm, ven sông. Chất độc có trong các bộ phận cơ thể, 100 gram thịt đủ để gây tử vong.
Phân biệt sam biển và so biển người ta dựa vào các dấu hiệu sau:
- Đuôi con sam biển có hình tam giác và có gờ ở mặt lưng rất rõ, còn đuôi con so có hình tròn hoặc bầu dục, trơn không có gai răng cưa.
- Điểm khác biệt rất dễ nhận thấy nữa là sam lúc nào cũng đi từng đôi, còn so biển chỉ đi một mình. Sam biển ăn rất mát nhưng nếu nhầm lẫn, ăn phải so biển sẽ sẽ bị ngộ độc.
Bạch tuộc đốm xanh
Sống ở tầng đáy, hang hốc của các rạn đá, san hô; kích thước nhỏ, toàn thân dài khoảng 17cm, có 8 râu - xúc tu. Trên thân và xúc tu có nhiều vòng tròn màu xanh biển rất đẹp.
Độc tố tập trung ở tuyến nước bọt khi bị chúng cắn có thể gây tử vong. Thịt và nội tạng cũng chứa độc tố như độc tố của cá nóc.
Ốc cối địa lý
Vỏ dạng hình trứng thuôn dài, nhẹ mỏng và dễ vỡ, có màu trắng hơi xanh chuyển sang hơi tím, khe miệng rộng; mặt vỏ có hình dạng lưới nhỏ rất mịn.
Nếu đụng phải chúng từ phía bụng hoặc chóp đầu vỏ, đuôi của nó chứa chất độc sẽ chích vào, độc tố của nó có thể gây chết người hoặc bị tê liệt.
Cua mặt quỷ
Là một loài cua biển, toàn bộ bề mặt cơ thể và các chân, càng đều có các nốt sần màu đỏ, trắng, nâu và vàng, thân có màu xanh da trời lẫn những nốt xanh lá cây. Độc tố có trong thịt, trứng (gạch). Cua này có ở các tỉnh ven biển miền trung, thường gặp ở các rạn cạn, vùng triều thấp.
Phòng bệnh hơn chữa bệnh nên trước hết chúng ta cần hết sức thận trọng, tránh tò mò cầm nắm, đụng chạm vào những loài ốc lạ, màu sắc sặc sỡ, đặc biệt đối với trẻ em. Tuyệt đối không ăn những loài nghi ngờ có độc hay chưa được kiểm chứng an toàn thực phẩm.
Khi có các triệu chứng ngộ độc như tê răng, tê đầu lưỡi, nôn, mệt mỏi, chóng mặt, vã mồ hôi, tiết nước dãi, đau bụng thì phải lập tức phải đến cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ điều trị kịp thời. Trong khi chờ vận chuyển cấp cứu, phải bằng mọi cách gây nôn để loại chất độc ra khỏi cơ thể.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!
VTV.vn - Xét nghiệm tinh trùng tại nhà được các tổ chức y tế dự đoán sẽ trở thành xu hướng trong việc tiền đánh giá chất lượng sinh sản nam trong tương lai.
VTV.vn - Bệnh viện Nhi Trung ương vừa ghép thận thành công cho bệnh nhi 8 tuổi, suy thận mạn giai đoạn cuối trên nền bệnh Von Willebrand gây rối loạn đông máu, kèm theo suy tim.
VTV.vn - Với sứ mệnh nâng cao tầm vóc trẻ em Việt và công thức dinh dưỡng tiên tiến, sữa non HIUP đang dần trở thành sự lựa chọn hàng đầu của nhiều bậc phụ huynh.
VTV.vn - Bệnh nhân nữ 38 tuổi, vừa được Bệnh viện Hữu nghị Lạc Việt phẫu thuật bóc tách thành công khối u xơ tử cung xoắn kích thước 11x12cm cùng hơn 10 khối u xơ nhỏ khác.
VTV.vn - Việc người dân lạm dụng và tự ý sử dụng thuốc nhỏ mắt, không có chỉ định của thầy thuốc khiến cho mắt có thể bị glôcôm do tra corticoid kéo dài.
VTV.vn - Bệnh viện Đa khoa khu vực Long Thành (Đồng Nai) vừa kịp thời cứu sống mẹ con sản phụ bị sản giật nặng.
VTV.vn - Bệnh viện chuyên khoa Sản Nhi Sóc Trăng vừa xử trí thành công trường hợp bé trai mắc dị vật gây thủng vách ngăn mũi được chuyển từ Trung tâm Y tế huyện Châu Thành.
VTV.vn - Trong 10 ngày trở lại đây, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lạng Sơn đã tiếp nhận 13 ca, trong đó 3 ca bị rắn lục cắn, 10 ca là do các loại rắn khác.
VTV.vn - Liên quan đến ca tử vong sau khi cắt bao quy đầu ngày 16/9, Trung tâm Y tế huyện Thanh Ba (Phú Thọ) đã có thông tin báo chí về quá trình tiếp nhận, điều trị cho bệnh nhân.
VTV.vn - Đồng Nai vừa được nhận 113.000 liều vaccine sởi - rubella, đây là nguồn vaccine do Tổ chức Y tế thế giới hỗ trợ.
VTV.vn - Ngày 19/9, thông tin từ Sở Y tế TP Hồ Chí Minh cho biết, tính đến hết ngày 17/9, chiến dịch tiêm vaccine sởi - rubella của TP Hồ Chí Minh đã đạt tổng số 76.993 mũi.
VTV.vn - Ngày 19/9, Bộ Y tế phát đi công điện số 1757/CĐ- BYT về việc chủ động triển khai công tác y tế ứng phó bão số 4.
VTV.vn - Quầng thâm mắt khiến bạn trông mệt mỏi và già hơn vài tuổi. Sau đây là cách các chuyên gia gợi ý để khắc phục tình trạng này.
VTV.vn - Trung tâm Nội hô hấp, Bệnh viện Quân y 103 vừa tiếp nhận điều trị thành công cho một bệnh nhân nam 30 tuổi, bị viêm phổi hoại tử căn nguyên do tụ cầu.
VTV.vn - Tại Bệnh viện Mắt tỉnh Phú Thọ, mỗi ngày tiếp nhận khoảng 300 bệnh nhân đến khám các vấn đề về mắt, trong đó có nhiều trường hợp bệnh viêm loét giác mạc do nấm.