Cơm rượu nếp là món ăn đặc trưng để nghênh đón Tết Đoan Ngọ. (Ảnh minh họa - Ảnh: Dân trí)
Theo truyền thống của người Việt, Tết Đoan Ngọ là một ngày lễ quan trọng mang ý nghĩa tiêu diệt sâu bọ phá hoại mùa màng, với mong muốn diệt trừ sâu bọ, xua đuổi bệnh tật, đón nhận may mắn, cầu mong sức khỏe an lành và cuộc sống ấm no, đủ đầy.
Trong ngày này, mỗi gia đình đều sửa soạn mâm cúng để thắp hương lên bàn thờ gia tiên. Mâm cúng trong ngày Tết Đoan Ngọ thường có trái cây, hoa tươi và một số phẩm vật đặc trưng trong tiết khí Hạ chí, như: hương, hoa, vàng mã, vải, mận, chè, xôi, bánh gio (bánh ú tro, bánh tro)...
Tùy vào văn hóa, phong tục của từng vùng miền, mâm cúng còn có thêm thịt vịt, chè trôi nước.... Ở miền Bắc, mâm cúng còn có thêm cơm rượu nếp cái hoa vàng hoặc cơm rượu nếp cẩm. Ngoài ra còn có rượu nếp, bánh tro giúp giải nhiệt cơ thể.
Bánh tro làm từ gạo nếp đã được ngâm trong nước tro, gói trong lá chuối. Đây là loại bánh dễ ăn, dễ tiêu, ngon hơn khi ăn cùng với đường hoặc mật.
Ở miền Trung, người dân còn cúng thêm cơm rượu, thịt vịt, chè kê. Ở miền Nam, ngoài cơm rượu giống miền Bắc, mâm cúng còn có bánh ú, chè trôi nước ăn cùng nước đường. Người dân miền Nam thường mua vải thiều loại to, đẹp để cúng lễ dịp này.
Tại một số chợ trên địa bàn thành phố Hà Nội như: chợ Ngô Sỹ Liên, chợ Hôm, chợ Nguyễn Công Trứ (quận Hai Bà Trưng), chợ Hàng Bè (quận Hoàn Kiếm)..., thị trường các sản phẩm hàng hóa phục vụ Tết Đoan Ngọ đã bắt đầu nhộn nhịp để phục vụ người tiêu dùng.
Theo tiểu thương ở chợ Ngô Sỹ Liên, những mặt hàng như: mận hậu, vải thiều, cơm nếp cẩm, cơm nếp cái hoa vàng luôn sẵn có và người dân thường mua trước 1 - 2 ngày. Mận hậu loại ngon hiện có giá khoảng 40.000 đồng/kg, vải thiều ngon có giá 30.000 - 35.000 đồng/kg.
Một mâm đầy đủ để thắp hương Tết Đoan ngọ. (Ảnh: Báo Tin tức)
"Vài ngày trước Tết Đoan Ngọ, lượng khách đặt mâm lễ cúng tăng cao, những mâm lễ của cửa hàng có giá từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng, thậm chí có khách đặt tới 2 - 3 triệu đồng tùy yêu cầu của khách", chị Nguyễn Thị Hoa, tiểu thương ở Chợ Hàng Bè, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội chia sẻ.
Chị Hoa cho hay, những gia đình có điều kiện họ đặt cả mâm cỗ to, có giá lên tới gần 3 triệu đồng do kích thước lớn, cần nhiều nguyên liệu và thời gian do thiết kế trang trí cầu kỳ, tỉ mỉ cùng sự khác biệt. Chẳng hạn, các loại hoa tươi đắt đỏ như: sen quan âm, ngọc lan, nhài, hoa cau, hoa đại...
Do bận rộn công việc, gần như không có thời gian chuẩn bị mâm cỗ Tết Đoan Ngọ, nên hàng năm, chị Nguyễn Thúy Hồng, ở quận Hoàn Kiếm, Hà Nội thường đặt mâm Tết Đoan Ngọ tại cửa hàng của người quen, với mận hậu, vải thiều, cơm rượu nếp cái hoa vàng, cơm rượu nếp cẩm, hoa sen…
"Mâm cúng được bán sẵn rất tiện lợi, giúp chị tiết kiệm được nhiều thời gian và giá thành hợp lý", chị Hồng cho biết.
Nắm bắt nhu cầu người tiêu dùng, chị Nguyễn Thị Hân, chủ cửa hàng hoa quả trên phố Hai Bà Trưng, Hà Nội cho biết, dịp này nhà chị làm nhiều loại set lễ để phục vụ khách có nhu cầu mua về cúng Tết Đoan Ngọ.
"Set đơn giản nhất có giá từ 250.000 - 300.000 đồng gồm, hoa quả, bánh gio, rượu nếp lẫn màu hoặc một màu. Các set lễ giá từ 300.000 - 400.000 đồng đắt khách hơn vì hợp với túi tiền của nhiều gia đình", chị Hân giới thiệu.
Cửa hàng chị Hân nhận đặt set lễ cúng Tết Đoan Ngọ từ ngày 1/5 âm lịch và trả đơn dần cho khách từ chiều mùng 4 và sáng mùng 5/5 âm lịch. Để chuẩn bị kịp số đơn hàng, chị Hân phải huy động cả người nhà làm việc liên tục nhiều giờ để kịp trả đơn cho khách đúng hẹn.
Tiểu thương một số chợ lớn cho biết, thông thường, cơm rượu nếp, hoa quả như mận, vải... sẽ được ăn đầu tiên vào buổi sáng sớm trong ngày Tết Đoan Ngọ, do vậy đến đúng ngày Tết, các mặt hàng hoa quả, rượu nếp sẽ rất sôi động giá tăng nhẹ so với thường.
Không chỉ thị trường truyền thống, dịp Tết Đoan Ngọ năm nay, xu hướng mua sắm và đặt hàng online cũng được nhiều gia đình lựa chọn. Các chợ online trở nên sôi động, nhiều cửa hàng online đã chạy quảng cáo từ sớm nhằm thu hút khách hàng.
Bận rộn với công việc tại cơ quan và gia đình, chị Đào Thùy Trang (Hoàng Quốc Việt, Hà Nội) đã quyết định đặt mâm cúng Tết Đoan Ngọ qua một dịch vụ cỗ cúng online trên mạng xã hội.
"Tôi chọn đặt cỗ của một người quen tại Thịnh Liệt (Hoàng Mai, Hà Nội). Đến ngày đó sẽ có nhân viên của cửa hàng mang tới tận nhà, tôi không cần phải chuẩn bị lỉnh kỉnh như thường năm nữa", chị Trang cho biết.
Với 480.000 đồng bỏ ra để mua mâm cỗ online, chị Trang cho biết các món trong mâm gồm có rượu nếp, mận hậu, vải thiều, bánh tro, chè, bánh xu xê, xôi cốm sen dừa và hoa tươi. "Tới ngày Tết Đoan Ngọ, chỉ cần bày biện ra cúng mà không mất quá nhiều thời gian đôn đáo chuẩn bị, nấu nướng", chị Trang cho biết thêm.
Dịch vụ giao cỗ cúng tại nhà đảm bảo được tính tiện lợi, đầy đủ, phù hợp với gia đình bận rộn. Do đó, dịch vụ này càng ngày càng được ưa chuộng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!