Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) là một trường hợp ngoại lệ khi tăng lãi suất khỏi vùng âm vào tháng 3 vừa qua
Các ngân hàng trung ương trên toàn cầu từng cùng chung chí hướng trong cuộc chiến chống lạm phát giờ đây đang bắt đầu có những động thái khác nhau. Trong đó, các ngân hàng trung ương ở châu Âu đang có xu hướng dần ủng hộ việc nới lỏng chính sách tiền tệ, trong khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vẫn thận trọng với việc cắt giảm lãi suất quá sớm.
Ngân hàng trung ương Thụy Sỹ (SNB) đã bất ngờ cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm xuống 1,50% vào tháng 3, khiến đồng franc Thụy Sỹ suy yếu so với đồng USD và euro, giữa lúc thị trường dự đoán sẽ có thêm một đợt hạ lãi suất nữa vào tháng 6. Lạm phát tại Thụy Sỹ đã tăng nhẹ lên 1,4% vào tháng 4, nhưng đây là tháng từ 11 liên tiếp lạm phát vẫn nằm trong mục tiêu của SNB.
Tương tự, Ngân hàng trung ương Thụy Điển Riksbank mới đây cũng đã hạ lãi suất từ 4% xuống 3,75% và cho biết sẽ cắt giảm thêm nếu lạm phát duy trì ở mức vừa phải. Đà tăng giá tiêu dùng đã chậm lại xuống mức chỉ hơn 2%, trong bối cảnh nền kinh tế Thụy Điển chững lại dưới áp lực của lãi suất cao. Vấn đề nan giải tiếp theo của Riksbank là đồng krona suy yếu và khả năng chi phí nhập khẩu gia tăng có thể đẩy ạm phát tăng trở lại.
Trong khi đó, dù chưa có động thái cụ thể, nhưng Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) được dự đoán sẽ hạ lãi suất vào tháng 6, khi lạm phát đang ở gần mục tiêu 2% và tăng trưởng chậm. Thị trường dự đoán ECB sẽ hạ lãi suất ba lần trong năm nay.
Còn lại Canada, lạm phát đã tăng lên 2,9% vào tháng 3 và đà tăng dân số đang thúc đẩy nền kinh tế. Nhưng sự lạc quan của Thống đốc Ngân hàng trung ương Canada Tiff Macklem về khả năng áp lực giá giảm bớt đã củng cố các dự đoán về việc cắt giảm lãi suất. Các nhà giao dịch dự đoán xác suất Ngân hàng trung ương Canada hạ lãi suất vào tháng Sáu là khoảng 60%.
Triển vọng tương tự cũng được dự báo tại Anh. Ngân hàng trung ương Anh (BoE) mới đây đã quyết định duy trì lãi suất ở mức cao nhất trong 16 năm là 5,25%. Nhưng Thống đốc Andrew Bailey đã bày tỏ lạc quan rằng "mọi thứ đang đi đúng hướng", và một phó thống đốc của ngân hàng này đã lên tiếng ủng hộ việc hạ lãi suất. Ông Bailey cho biết BoE vẫn cần có thêm bằng chứng cho thấy lạm phát - ở mức 3,2% vào tháng 3 - sẽ duy trì ở mức thấp trước khi cắt giảm lãi suất. Thị trường dự đoán lần giảm đầu tiên của BoE sẽ diễn ra vào tháng 8.
Các ngân hàng trung ương ở châu Âu đang có xu hướng dần ủng hộ việc nới lỏng chính sách tiền tệ
Trong khi đó, tại Mỹ, Fed đã duy trì lãi suất trong khoảng 5,25-5,5% kể từ tháng 7/2023. Đầu tháng này, Fed quyết định giữ nguyên lãi suất, và sau các số liệu lạm phát nóng, Fed còn cảnh báo rằng động thái tiếp theo có thể sẽ là một lần tăng lãi suất.
Sau khi giảm khoảng 4% trong tháng 4, chỉ số S&P 500 trên Phố Wall đã đảo ngược được phần lớn mức giảm này, khi một số quan chức Fed tái khẳng định cuối cùng thì ngân hàng này cũng sẽ hạ lãi suất. Đầu năm nay, thị trường dự đoán Fed sẽ cắt giảm tới 1,50 điểm phần trăm trong năm nay, nhưng giờ đây, các nhà giao dịch cho rằng ngân hàng này sẽ chỉ giảm hơn 0,40 điểm phần trăm, với lần giảm đầu tiên được dự đoán sẽ diễn ra vào tháng 9.
Triển vọng tương tự cũng được ghi nhận tại New Zealand. Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) tuần này cho biết lạm phát ở New Zealand, ở mức 4%, có khả năng duy trì trên mục tiêu 1-3% của Ngân hàng Dự trữ New Zealand (ngân hàng trung ương), do hoạt động di cư thúc đẩy nhu cầu nội địa. Giới đầu tư cho rằng phải dến tháng 10-11 nước này mới hạ lãi suất.
Sau khi giữ nguyên lãi suất ở mức cao nhất 12 năm là 4,35% trong tuần này, Ngân hàng Dự trữ Australia (RBA) được dự đoán sẽ không giảm lãi suất trong năm nay, vì RBS dự báo báo lạm phát sẽ tăng lên và chính phủ đang chuẩn bị các khoản giảm thuế cho người dân từ tháng 7. Thị trường dự đoán xác suất RBA nâng lãi suất vào tháng 8 là 20%.
Lập trường ủng hộ thắt chặt chính sách tiền tệ cũng được thể hiện tại Na Uy, khi ngân hàng trung ương nước này (Norges Bank) mới đây quyết định giữ lãi suất ở mức 4,50%, đồng thời cảnh báo lãi suất có thể ở mức đó "lâu hơn dự kiến". Lập trường này là do nền kinh tế Na Uy đang vững chắc và lạm phát cơ bản đang vượt xa mục tiêu 2%, ở mức 4,5%. Norges Bank từng nhắm đến việc cắt giảm lãi suất vào tháng 9, nhưng hiện tại hầu hết các nhà kinh tế dự đoán sẽ không có động thái nào trước tháng 12 hoặc thậm chí là sang năm sau.
Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) là một trường hợp ngoại lệ khi tăng lãi suất khỏi vùng âm vào tháng 3 vừa qua, đánh dấu lần nâng lãi suất đầu tiên trong 17 năm. Tuy nhiên, động thái này không giúp ích gì nhiều cho việc thu hẹp khoảng cách về lãi suất giữa Nhật Bản và Mỹ, khiến đồng yen giảm xuống mức thấp nhất trong 34 năm và buộc chính phủ phải can thiệp để hỗ trợ đồng nội tệ.
Thống đốc BoJ Kazuo Ueda đã tăng cường lập trường ủng hộ thắt chặt chính sách tiền tệ trong tuần này, khi cho biết BoJ có thể hành động nếu đồng yen yếu đẩy lạm phát lên cao.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!