Người ta nói rằng, cách tốt nhất để tìm hiểu một đất nước là dự lễ hội ở đó. Và tôi đã chọn cách này để khám phá nền văn hóa giàu bản sắc của Tây Ban Nha khi tham dự cuộc hành hương El Rocío.
Bản sắc văn hóa riêng biệt và quyến rũ
Romería de El Rocío (Cuộc hành hương El Rocío) là một lễ hội tôn giáo hàng năm kéo dài nhiều ngày, được tổ chức ở Andalusia, vùng cực Nam của Tây Ban Nha, được cho là sự thể hiện trực quan mạnh mẽ nhất về văn hóa Andalucia. Chính điều này cũng như lòng nhiệt thành tôn giáo, đã thúc đẩy hàng trăm ngàn người hành hương tới đền thờ Đức Trinh Nữ ở làng El Rocío. Một số đi bộ, số khác đi trên các xe kiệu được trang trí cầu kỳ, nhiều người lại chọn cách cưỡi ngựa với trang phục bảnh bao: đội mũ rộng vành, quần paseo cạp cao và áo khoác guayabera cắt ngắn. Những người tham gia có thể dành hàng tháng trời để chuẩn bị: lập thực đơn, thuê máy kéo, trang trí các xe kiệu. Cánh phụ nữ lựa chọn cho mình một chiếc váy cho phép người mặc cảm thấy thoải mái, thư giãn trong suốt cuộc hành trình, đồng thời cũng phải toát lên vẻ sang trọng của Nữ công tước xứ Alba của Goya.
Nhiều thành phố, thị trấn và làng mạc ở Andalucia đã phát triển các cuộc hành hương của riêng họ - được gọi là romerías, được đặt tên như vậy vì những người hành hương có truyền thống đi bộ đến Rome, dành riêng cho các vị thánh bảo trợ cụ thể của họ. Nhưng chuyến đi bộ 4 ngày đến El Rocío đã đạt được vị thế sùng bái, trở thành một bản sắc riêng biệt và quyến rũ mà người dân miền Nam Tây Ban Nha rất tự hào.
Theo truyền thuyết, bức tượng Đức Trinh Nữ Maria được phát hiện trong một thân cây cách đây hàng trăm năm, tại đầm lầy sông Guadalquivir. Trong một vài thế kỷ, việc sùng kính ngôi đền này chỉ giới hạn ở các thị trấn xung quanh Almonte và Villamanrique de la Condesa. Nhưng đến thế kỷ 20, để kỷ niệm Lễ Ngũ tuần, các đoàn lữ hành (hội anh em) đã phải đi bộ tới 4 ngày để đến khu vực này - từ khu vực xung quanh Seville và Huelva, cuối cùng vượt ra ngoài Andalusia, từ Madrid, Barcelona, Balearic và Quần đảo Canary. Vào ban đêm, những người hành hương sẽ cắm trại trong rừng, cùng nhau dùng bữa tại những chiếc bàn dài và nhảy điệu flamenco quanh đống lửa trại.
Nơi lòng nhiệt thành lan tỏa
Ngày đầu tiên, tôi lang thang qua Công viên Quốc gia Doñana, cách trung tâm Seville khoảng 40 phút về phía Nam, tìm kiếm những người hành hương được cho là sẽ đi qua đó. Cuối cùng, chúng tôi nghe thấy tiếng leng keng yếu ớt của chuông bò, tiếng vó ngựa, tiếng bánh xe caravan cọt kẹt, tiếng guitar flamenco, những giọng hát đồng thanh... Chỉ trong vài phút, con đường bụi bặm đã biến thành một lễ hội khi đoàn lữ hành đi qua. Những người hành hương dúi vào tay tôi những chai bia Cruzcampo và mấy lát giăm bông Ibérico. Tiếng hát đã lên đến cao trào. Đoàn lữ hành và lòng nhiệt thành tôn giáo dường như ngày càng mạnh mẽ hơn.
Tại El Rocío, không có ranh giới giữa người lạ và người quen. Tôi được mời vào đoàn, ngồi ăn dưa hấu hầm cùng người bản xứ. Rồi họ kéo tôi vào những điệu nhảy flamenco, hướng dẫn tôi ngủ trưa sau bữa ăn trên bãi cỏ. Không ai tỏ ra miễn cưỡng khi tôi phỏng vấn hoặc chụp ảnh. Mọi người dường như đều chấp nhận rằng El Rocío là một ngày hội. Và sự ngạc nhiên, tò mò của tôi được đón nhận như một dấu hiệu của sự tôn trọng.
Chúng tôi cùng đoàn lữ hành lội qua vùng nước bùn ở Quema, một bến cạn trên sông Guadiamar, một nhánh của Guadalquivir. Tại thị trấn Villamanrique de la Condesa, mọi nhà hàng và quán bar đều rất đông khán giả. El Rocío được truyền hình trực tiếp như một sự kiện văn hóa.
Đến tối thứ Sáu, đoàn rước kiệu đầu tiên đã đến El Rocío, một thị trấn nhỏ khiến tôi nhớ đến những bối cảnh phim phương Tây. Đặc tính của nó hoàn toàn được định hình bởi cuộc hành hương: những nhà trọ khổng lồ ở rìa thị trấn, với những căn phòng giống như tu viện và khu vực ăn uống và khiêu vũ chung rộng lớn. Với chút tiếng Tây Ban Nha lõm bõm mới học cấp tốc, tôi được dẫn vào trong một ngôi nhà quét vôi trắng và được tặng bia, những miếng pho mát manchego và những lát giăm bông.
Khi tôi trò chuyện với hai người trẻ đến từ Madrid, họ nói rằng bản thân từng muốn thoát khỏi những truyền thống tôn giáo, nhưng El Rocío mang đến cho họ một lối thoát khỏi những căng thẳng của cuộc sống hiện đại. Carmen Mora, 32 tuổi, làm việc cho một công ty khởi nghiệp về công nghệ du lịch, chia sẻ: “Tôi yêu El Rocío vì đây là thời điểm duy nhất trong năm cả gia đình tôi quây quần bên nhau. Thật tốt khi trong một tuần có thể tạm quên đi những áp lực của cuộc sống ở thành phố và được đắm mình trong truyền thống”.
Với tôi, chuyến thăm El Rocío là một trải nghiệm du hành thời gian bình dị. Ở đây, tiếng ngựa hí thay thế tiếng xe cộ tấp nập, con đường cát bụi thay thế những con đường nhựa trong thành phố đông đúc, và những chiếc gậy buộc ngựa thay thế chỗ đỗ xe.
Ở El Rocío, tôi thấy lòng nhiệt thành tôn giáo tràn ngập trên đường phố, trong những căn lều của người Churro, trong chính các tu viện. Và lòng nhiệt thành có sức lan tỏa mạnh mẽ. Tôi không phải là tín đồ Công giáo, nhưng ở El Rocío, tôi thấy mình say sưa với những nghi lễ, bởi ý tưởng rằng một cuộc hành hương có thể và cũng nên là một cuộc vui.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!