Lễ hội Katê là một trong những lễ hội quan trọng nhất của người Chăm, được tổ chức vào tháng 7 âm lịch (khoảng tháng 10 dương lịch) hàng năm. Trong dịp này, người Chăm sẽ diện những bộ trang phục truyền thống đẹp nhất để tham gia các nghi lễ và hoạt động văn hóa. Trang phục không chỉ đơn thuần là quần áo mà còn là nét đẹp văn hóa, là niềm tự hào của đồng bào Chăm.
Trang phục của phụ nữ Chăm
Phụ nữ Chăm thường mặc áo dài truyền thống, được may kín đáo, không xẻ tà. Áo dài có hai loại: áo dài trắng dành cho thiếu nữ chưa chồng và áo dài đen dành cho phụ nữ đã có gia đình. Ngày nay, áo dài Chăm được cách điệu với nhiều màu sắc khác nhau, tạo nên sự đa dạng và phong phú.
Đi kèm với áo dài là chiếc váy (thường có màu trắng hoặc đen), tạo nên sự hài hòa và duyên dáng. Điểm nhấn của bộ trang phục là chiếc thắt lưng (talei) được dệt bằng tay với nhiều họa tiết tinh xảo. Thắt lưng có hai loại: talei kabak (buộc chéo qua ngực) và talei ka-in (buộc ngang eo).
Ngoài ra, phụ nữ Chăm còn sử dụng khăn choàng đầu, khăn choàng vai và các loại trang sức như khuyên tai, vòng cổ để làm đẹp. Những chi tiết này góp phần tạo nên vẻ đẹp rực rỡ và quyến rũ cho người phụ nữ Chăm trong ngày lễ hội.
Y
Trang phục của nam giới Chăm
Áo nam giới Chăm còn có một loại khác gọi là "aw tah" (áo dài). Áo được dệt bằng vải thô mầu trắng, được may ghép bằng nhiều mảnh vải. Khác với áo ngắn, áo dài không xẻ thân phía trước, không có hàng khuy mà chỉ xẻ một đường xiên trước ngực, dùng dây để buộc thay nút. Áo mặc chui đầu và phủ dài qua đầu gối.
Theo truyền thống từ xa xưa, tất cả đàn bà, đàn ông đều mặc váy (sarông). Váy mặc của người đàn ông Chăm có nhiều loại. Trong đó, váy của đàn ông bình dân được dệt bằng vải thô mầu trắng và không có hoa văn trang trí. Còn đàn ông quý tộc mặc váy cũng mầu trắng nhưng dệt bằng tơ, có hoa văn quả trám phủ kín bề mặt.
Khăn đội đầu của nam giới Chăm có nhiều kiểu dáng và màu sắc khác nhau, tùy thuộc vào địa vị xã hội và lứa tuổi. Khăn đội đầu không chỉ có tác dụng che nắng, mà còn là biểu tượng cho sự trang trọng và tôn nghiêm.
Ý nghĩa của trang phục
Trang phục truyền thống của người Chăm trong lễ hội Katê không chỉ đơn thuần là quần áo, mà còn mang nhiều ý nghĩa văn hóa sâu sắc.
Màu sắc: Màu trắng tượng trưng cho sự tinh khiết, trong trắng; màu đen tượng trưng cho sự chín chắn, trưởng thành; màu đỏ tượng trưng cho sự may mắn, hạnh phúc.
Họa tiết: Các họa tiết trên trang phục thường là hình ảnh hoa lá, chim muông, tượng trưng cho sự sinh sôi, nảy nở và cuộc sống phồn vinh.
Trang sức: Trang sức không chỉ làm đẹp mà còn thể hiện địa vị xã hội và sự giàu có của người đeo.
Thể hiện sự tôn kính: Mặc trang phục truyền thống là cách người Chăm bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên, thần linh, cầu mong sự phù hộ và may mắn.
Gìn giữ bản sắc: Trang phục là di sản văn hóa, là sợi dây kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, khẳng định bản sắc riêng của người Chăm.
Kết nối cộng đồng: Trang phục truyền thống tạo nên sự đồng nhất, gắn kết cộng đồng trong ngày hội chung của dân tộc.
Tự hào về cội nguồn: Khi khoác lên mình bộ trang phục truyền thống, người Chăm thể hiện niềm tự hào về lịch sử và truyền thống của dân tộc mình.
Những quy định và kiêng kỵ
Trong lễ hội Katê, người Chăm rất coi trọng việc ăn mặc chỉnh tề và đúng quy định. Trang phục phải kín đáo, lịch sự, không được rách rưới, phai màu. Phụ nữ không được để lộ vai, đầu trần khi vào các đền tháp. Nam giới phải đội khăn và mặc áo có tay. Những quy định này thể hiện sự tôn trọng với thần linh và không gian thiêng liêng của lễ hội.
Trang phục truyền thống là một phần không thể thiếu trong lễ hội Katê của người Chăm. Nó thể hiện nét đẹp văn hóa độc đáo, sự tinh tế trong thẩm mỹ và tâm hồn của người Chăm. Việc bảo tồn và phát huy giá trị trang phục truyền thống là trách nhiệm của mỗi người Chăm, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!