Theo dấu chân bác sĩ Yersin khám phá đỉnh Hòn Bà

Bỏ lại sau lưng sự nhộn nhịp của thành phố biển Nha Trang, chúng tôi mang trong mình một tâm hồn say đắm thiên nhiên hoang dã và sự tò mò để bước vào hành trình "Theo dấu chân bác sĩ Yersin" lên đỉnh Hòn Bà. Khu bảo tồn thiên nhiên Hòn Bà thuộc tỉnh Khánh Hòa gồm nhiều dãy núi kéo dài, nằm ở độ cao khoảng 1.500 mét so với mực nước biển. Thiên nhiên ưu ái cho khu vực này có khí hậu mát mẻ quanh năm, hệ sinh thái đa dạng gồm nhiều sông, suối, khoảng 592 loài thực vật bậc cao, 255 loài động vật, trong đó có nhiều loài quý hiếm trong sách đỏ như: voọc chà vá chân đen, vượn bạc má…

Vẻ đẹp hoang sơ của Khu bảo tồn thiên nhiên Hòn Bà.

Để có một Hòn Bà cho du khách tham quan, trải nghiệm như ngày hôm nay, phải kể đến công lao khám phá và mở đường của bác sĩ người Pháp Alexandre Yersin. Đây cũng là nơi ông đã chọn để xây một căn nhà gỗ, sống và làm việc đến cuối đời ở Việt Nam. Và hành trình "Theo dấu chân bác sĩ Yersin" của Kong Forest đã đưa chúng tôi đến căn nhà nơi lưu giữ cuộc đời giản dị của ông, những cống hiến của ông cho mảnh đất hình chữ S, cũng như khám phá cảnh sắc thiên nhiên của một khu bảo tồn còn nhiều điều thú vị.

Chúng tôi di chuyển lên đỉnh Hòn Bà bằng một chiếc xe buýt mui trần độc đáo. Thi thoảng chúng tôi mở mui xe để được hít thở không khí trong lành và cảm nhận làn gió mát lạnh mơn trớn da mặt. Hai bên con đường đèo ngoằn nghèo dài 17km là những cánh rừng nguyên sinh còn tương đối nguyên vẹn. Thời gian di chuyển 1 tiếng dường như được rút ngắn lại bởi những câu chuyện lôi cuốn về bác sĩ Yersin qua lời kể của người hướng dẫn viên nhiều tâm huyết.

Nhà bác học Alexandre Emile John Yersin (1863 - 1943).

Nhiều du khách trong nước và quốc tế đến thăm căn nhà của bác sĩ Yersin trên đỉnh Hòn Bà.

Đã hơn một thế kỷ, tên tuổi nhà bác học Alexandre Yersin vẫn gắn liền với Nha Trang, Khánh Hòa, nơi người dân vẫn gọi ông với cái tên thân thương - "ông Năm Yersin". Ông đã trở thành một biểu tượng cao quý suốt đời tận tụy cống hiến cho khoa học, không ngừng nâng cao đời sống của con người, đồng thời là tấm gương lớn lao về lòng nhân ái yêu thương con người, đặc biệt đối với dân nghèo, bệnh tật.

Tốt nghiệp tiến sĩ y khoa với đề tài bệnh Lao, nhưng Yersin và thầy hướng dẫn của mình là giáo sư Roux nổi danh với phát minh ra vắc xin bạch hầu. Thành tựu của ông khiến thiên tài Louis Pasteur chú ý và được nhận vào làm ở viện Pasteur Paris danh giá. Nhưng máu thám hiểm trong người khiến ông nằng nặc xin nghỉ việc để đi làm thuỷ thủ tàu viễn dương "dù chưa có kinh nghiệm đi biển bao giờ". Ông nói: "Đời mà không đi, thì còn gì là đời".

Bác sĩ Yersin đã truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ người dân ở Nha Trang nói riêng và trên thế giới nói chung.

Trong một lần qua Việt Nam, nhìn cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp của Vịnh Nha Trang, ông rời tàu lên bờ thám hiểm để rồi năm sau quyết định quay trở lại sống và làm việc ở đây cho đến trọn đời. Trong một bức thư từ Nha Trang gửi cho người bạn thân ở viện Pasteur Paris, Yersin viết: "Hãy đến đây với tôi, ông sẽ biết ở đây thú vị như thế nào, thời tiết không nóng nhiều, cũng không lạnh lắm, một không khí thanh bình tuyệt đối và nhiều công việc cần làm". Nha Trang khi ấy là mấy xóm chài thưa thớt, nghèo đói, chỉ có thiên nhiên tươi đẹp, thế nhưng đây cũng là xứ sở của nông nghiệp đang rất cần phát triển trồng trọt và chăn nuôi; nhiều dịch bệnh đang cần sự giúp đỡ của khoa học.

Đại nạn dịch hạch, một trong những căn bệnh khủng khiếp trong lịch sử loài người, đỉnh điểm vào năm 1894 bệnh hoành hành ở Hồng Kông( Trung Quốc). Sau thời gian sang Hồng Kông (Trung Quốc) nghiên cứu trong điều kiện khó khăn, bác sĩ Yersin là người đầu tiên tìm ra trực khuẩn dịch hạch. Năm 1895, ông thành lập viện Pasteur ở Nha Trang và điều chế thành công huyết thanh chữa bệnh. Từ đó nền y học không còn phải lo sợ trước chứng bệnh truyền nhiễm này nữa.

Đầu thế kỷ 20, ông tham gia hội đồng sáng lập và là Hiệu trưởng đầu tiên của Đại học Y Khoa Đông Dương (nay là Đại học Y Hà Nội). Nhưng Hà Nội cũng chỉ có thể giữ chân ông được 2 năm. Ông quay trở lại Nha Trang, thực hiện chuỗi những ngày làm khoa học và thám hiểm khắp núi rừng Đông Dương. Ông là người đã tìm ra cao nguyên Lang Biang, quy hoạch Tp. Đà Lạt. Sau một chuyến thám hiểm ngắn, Yersin tiếp tục phát hiện ngọn núi Hòn Bà. Ông dùng số tiền từ những giải thưởng khoa học để xây dựng con đường dài 30 cây số quanh co uốn khúc từ Suối Giao lên Hòn Bà.

Yersin là nhà bác học thông thái trong rất nhiều lĩnh vực, đồng thời ông cũng là bác sĩ của những người dân nghèo. Yersin sống và làm việc ở Nha Trang hơn 50 năm. Trong 57 năm hoạt động khoa học, Yersin hoàn thành 55 công trình nghiên cứu khoa học có giá trị trong các lĩnh vực y học, thú y học, nông học, dân tộc học, địa lý... Là nhà thám hiểm, nhà nông học, A.Yersin thực nghiệm nhiều giống cây cao su, ca cao, cà phê, trà… từ châu Âu vào Việt Nam. Ông đặt nền móng cho ngành thú y Đông Dương, ông xây dựng trại nuôi ngựa tại Suối Dầu lấy huyết thanh sản xuất vắc xin. Là nhà thiên văn học, ông dự báo thời tiết giúp cho ngư dân Xóm Cồn đi biển, tránh giông bão. Ông nuôi trồng và sản xuất ra các sản phẩm để có nguồn kinh phí nghiên cứu khoa học, giúp đỡ người nghèo và khám chữa bệnh không lấy tiền.

Du khách cuốn theo câu chuyện hấp dẫn về cuộc đời của bác sĩ Yersin.

Phòng làm việc của bác sĩ Yersin.

Ngày 1/3/1943, bác sĩ Yersin từ trần tại nhà riêng ở Nha Trang, ông để lại di chúc: "Tôi muốn được chôn ở Suối Dầu. Hãy chôn tôi nằm úp xuống. Yêu cầu ông Bùi Quang Phương giữ tôi lại tại Nha Trang, đừng cho ai đem tôi đi nơi khác. Mọi tài sản còn lại xin tặng hết cho Viện Pasteur Nha Trang, và những người cộng sự lâu năm. Đám tang làm giản dị, không điếu văn". Dù vậy, rất đông người tìm đến để đưa tiễn ông về nơi an nghỉ cuối cùng. Đoàn người đưa tang dài đến hơn ba cây số. Năm 2013, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã truy tặng danh hiệu người Công dân danh dự Việt Nam cho bác sĩ Alexandre Yersin.

Đến nay, du khách vẫn đến Khu bảo tồn thiên nhiên Hòn Bà để được chìm đắm trong không gian của núi rừng và lắng nghe câu chuyện truyền cảm hứng của nhà bác học Alexandre Yersin. Ngôi nhà gỗ 2 tầng nằm yên bình trên đỉnh đồi, mây phủ mờ mịt, với những sắc hoa dường như chỉ thấy được ở xứ lạnh còn lưu giữ những kỷ vật của một con người cả đời tận hiến cho vùng đất xa lạ. Hành trình này không chỉ dành cho những người con Nha Trang mang ơn ông, hay những ai học nghề y, làm nghề y, mà còn dành cho bất cứ ai yêu thiên nhiên và muốn biết thêm về một câu chuyện đẹp đẽ kỳ diệu trong đời.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!