Theo thống kê của Hội Cơ xương khớp Việt Nam, tỷ lệ người mắc bệnh xương khớp ở nước ta đứng top đầu thế giới, với khoảng 30% người trên 35 tuổi và 60% người trên 65 tuổi. Các nghiên cứu trên bệnh nhân khớp cho thấy, chỉ sau 5 năm phát bệnh, 60% bệnh nhân sẽ bị mất chức năng lao động bình thường và 16% bệnh nhân mất chức năng đi lại.
Trong đó, thoái hóa khớp háng, hoại tử chỏm xương đùi, gãy cổ xương đùi do té ngã, tai nạn giao thông, tai nạn lao động... đều là những tình trạng nguy hiểm, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và khả năng vận động. Người bệnh không chỉ thường xuyên phải chịu những cơn đau nhức từ vùng bẹn lan xuống vùng đùi, mông mà còn có thể gặp nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị. Ngày nay, cùng với sự phát triển của y học, phương pháp thay khớp háng nhân tạo không cần cắt cơ được xem là "giải pháp vàng" trong điều trị các bệnh lý này.
Nhằm giúp người dân hiểu rõ hơn về ưu điểm vượt trội của kỹ thuật thay khớp háng nhân tạo hiện đại, những ưu điểm vượt trội của đường mổ không cắt cơ giúp người bệnh giảm đau nhanh, rút ngắn thời gian khôi phục vận động, tối ngày 18/7/2023, Đài Truyền hình Việt Nam phối hợp Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh tổ chức chương trình tư vấn trực tuyến "Thay khớp háng nhân tạo, ưu điểm của đường mổ thay khớp háng không cắt cơ". Chương trình có sự tư vấn của các chuyên gia đến từ Hệ thống BVĐK Tâm Anh: TS.BS Tăng Hà Nam Anh - Giám đốc TT Chấn thương chỉnh hình - Hệ thống BVĐK Tâm Anh; ThS.BS.CKII Nguyễn Ngọc Tiệp - TT Chấn thương chỉnh hình, BVĐK Tâm Anh Hà Nội; ThS.BS.CKI Đặng Khoa Học - TT Chấn thương chỉnh hình - BVĐK Tâm Anh TP. Hồ Chí Minh.
Chia sẻ tại chương trình, TS.BS Tăng Hà Nam Anh cho biết, khớp háng là khớp cầu lớn nhất cơ thể, gần như "gánh" sức nặng của toàn bộ cơ thể. Khi khớp háng bị hỏng, bề mặt khớp không còn trơn tru, không cử động và không chịu được sức nặng của cơ thể nên buộc phải thay khớp. Thay khớp háng chính là thay phần chỏm xương đùi và ổ cối của xương chậu bị hỏng bằng khớp nhân tạo.
Về chất liệu, đối với phần chuôi xương đùi (tức là đầu trên của xương đùi), khớp nhân tạo đa phần được làm bằng hợp kim kim loại, thường là Titan có tính chất nhẹ, đàn hồi, cứng, tốt và có độ bền lâu dài. Phần chỏm có thể làm bằng kim loại, gốm sinh học hoặc ceramic. Phần lót vào ổ cối thay thế cho phần xương chậu bị hư hỏng thì có thể dùng polyetylen – một loại polyme trơn tru như khớp thật, có độ bền tốt, hoặc có thể sử dụng ceramic hoặc gốm sinh học. Nghiên cứu cho thấy trong điều kiện tối ưu, tuổi thọ của các khớp nhân tạo này có thể kéo dài lên đến 20 – 25 năm, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chất lượng xương của bệnh nhân, việc tuân thủ chỉ định điều trị cũng như chăm sóc sau phẫu thuật.
Hiện nay, kỹ thuật phẫu thuật thay khớp háng nhân tạo với đường mổ không cắt cơ như SuperPath, đường mổ phía trước trực tiếp, đường mổ phía trước ngoài (còn gọi là đường mổ "bikini") được xem là bước tiến vượt bậc so với các phương pháp phẫu thuật thay khớp truyền thống.
Nếu như thay khớp háng theo phương pháp truyền thống phải tách cơ mông, cắt rời một phần các cơ xoay ngoài ra khỏi vị trí bám của nó vào xương để bộc lộ khớp, tăng nguy cơ trật khớp háng khi ngồi thấp; thì với kỹ thuật thay khớp háng với đường mổ không cắt cơ, bác sĩ sẽ tiến hành bộc lộ phẫu trường và thay khớp háng mà không cần cắt cơ và bao khớp, giúp bảo tồn nhóm cơ xoay ngoài; giảm tỷ lệ trật khớp háng. Đường mổ của kỹ thuật thay khớp háng không cần cắt cơ chỉ dài khoảng 6-8cm, ngắn hơn nhiều so với 16cm của đường mổ truyền thống nên đảm bảo tính thẩm mỹ, giảm đau, giảm mất máu, thời gian phẫu thuật nhanh, giảm thời gian sử dụng thuốc gây tê, gây mê.
"Người bệnh thay khớp háng theo phương pháp mổ truyền thống cần nhiều thời gian hồi phục. Trong khi, nằm bất động 10 ngày có thể mất 5% lượng cơ của cơ thể, từ đó nguy cơ gặp tai nạn té ngã tăng tới 2-4 lần; đồng thời người bệnh có thể gặp các biến chứng loét tì đè, viêm phổi, nhiễm trùng tiểu, nhiễm trùng khớp, huyết khối tĩnh mạch... Thay khớp háng bằng đường mổ không cắt cơ có thời gian hồi phục nhanh hơn, người bệnh có thể đi lại nhẹ nhàng ngay ngày đầu tiên sau phẫu thuật nên tránh được tối đa các biến chứng. Khi vết thương đã lành, người bệnh có thể thực hiện được các động tác "cấm kỵ" trong mổ thay khớp háng truyền thống như vắt chân chữ ngũ, ngồi xổm…", TS.BS Tăng Hà Nam Anh nhận định.
TS.BS Tăng Hà Nam Anh chia sẻ những ưu điểm vượt trội của kỹ thuật thay khớp háng nhân tạo với đường mổ không cắt cơ.
Theo ThS.BS.CKI Đặng Khoa Học, loại khớp háng tốt nhất là khớp phù hợp với kích thước xương, mật độ xương và đặc điểm bệnh lý của người bệnh. Để tối ưu hiệu quả điều trị, tại BVĐK Tâm Anh, mỗi người bệnh sẽ được chụp X-quang khớp háng, trục chi và cột sống kích thước chuẩn bằng hệ thống chụp X-quang C-arm đặc biệt, sau đó đưa lên phần mềm lập kế hoạch trước mổ Traumacad chuyên biệt để lập trình kế hoạch cụ thể về kích thước, lát cắt trước mổ. Dữ liệu khớp háng của người bệnh sẽ được số hóa, đưa vào hệ thống máy tính để các bác sĩ đo đạc, lên kế hoạch phẫu thuật chi tiết.
Từ "bản thiết kế trước mổ" này, bác sĩ sẽ dễ dàng mô phỏng những tình huống trong mổ, lựa chọn loại khớp, kích cỡ khớp, vị trí đặt khớp và kỹ thuật mổ phù hợp nhất với đặc điểm sinh học của mỗi người. Nhờ đó, người bệnh được trả lại cấu trúc giải phẫu khớp háng như ban đầu, tránh được các biến chứng như gãy xương hay lỏng khớp sau phẫu thuật. Đồng thời, với sự phối hợp khám chữa bệnh toàn diện, đa chuyên khoa, sau phẫu thuật, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe, mức độ tổn thương và can thiệp, người bệnh sẽ được bác sĩ phục hồi chức năng hướng dẫn luyện tập phục hồi chức năng theo phác đồ các thể hóa; giúp người bệnh sớm khôi phục sức cơ mông, đùi, cột sống và nhanh chóng lấy lại dáng đi thăng bằng như bình thường. Các bác sĩ, chuyên gia Dinh dưỡng sẽ cân đối, lựa chọn thực đơn cho từng bữa ăn để đảm bảo nguồn năng lượng giúp bệnh nhân mau chóng hồi phục sức khỏe.
ThS.BS.CKI Đặng Khoa Học chia sẻ về phần mềm lập trình kế hoạch trước mổ Traumacad hiện đại.
Giải đáp thắc mắc của khán giả về việc thay khớp háng nhân tạo cho người lớn tuổi có nhiều bệnh nền như tim mạch, huyết áp, gan thận, hô hấp, tiểu đường... ThS.BS.CKII Nguyễn Ngọc Tiệp cho biết, nếu người bệnh kiểm soát tốt tình trạng bệnh thì có thể phẫu thuật. Hiện tuổi tác không phải là chống chỉ định của phẫu thuật thay khớp háng. Theo BS Tiệp, BVĐK Tâm Anh từng tiếp nhận và điều trị thành công nhiều trường hợp bệnh nhân cao tuổi bị tổn thương khớp háng nghiêm trọng, trong đó có người bệnh 102 tuổi bị tiểu đường, có tăng huyết áp, từng đặt stent mạch vành.
Một khán giả gửi câu hỏi tới chương trình: "Có cần bảo dưỡng khớp sau phẫu thuật thay khớp không?", BS Tiệp cho hay, 3 tháng đầu sau mổ, người bệnh nên đi thăm khám để được đánh giá cơ lực xung quanh khớp, nhận biết sớm những biến chứng do thay khớp nếu có, kiểm tra vấn đề rối loạn dinh dưỡng sau mổ... ; sau đó, cần tái khám định kỳ 1 lần/năm. Việc bảo dưỡng khớp khi cần thiết chỉ thực hiện theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh tránh tự ý bơm tiêm chất nhầy vào khớp do có thể bị nhiễm trùng, hoại tử.
Theo ThS.BS.CKII Nguyễn Ngọc Tiệp, tuổi tác không phải là chống chỉ định của phẫu thuật thay khớp háng nhân tạo.
Hiện Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh đang triển khai chương trình ưu đãi tài trợ 20 triệu đồng/ca cho 200 trường hợp thay khớp háng lối trước. Chương trình kéo dài từ năm 2023 - 2024 hoặc cho tới khi hết số lượt ưu đãi. Ngoài ra, trung tâm có nhiều gói khám và điều trị nhiều bệnh lý về xương khớp đòi hỏi kỹ thuật cao với mức chi phí hợp lý.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!