Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước cho biết, 180 phiên bản tái liệu, tư liệu, hình ảnh, bản đồ, bản vẽ kỹ thuật về Thăng Long - Hà Nội thế kỉ XIX đến giữa thế kỉ XX sẽ được lựa chọn giới thiệu đến công chúng qua triển lãm "Thành xưa, Phố cũ".
Đây là sự kiện Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước phối hợp với Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội tổ chức nhân dịp kỷ niệm 69 năm ngày giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2023).
Theo Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, triển lãm bao gồm hai chủ đề lớn: "Thành bên Phố" và "Chuyện phố Tây - phố Ta". Trong đó, "Thành bên Phố" cho thấy thành Thăng Long - Hà Nội được nhà Nguyễn cho xây dựng theo kiểu Vauban. Đây là một kỹ thuật xây dựng thành lũy được đặt theo tên của nhà thiết kế công sự nổi tiếng của Pháp, thế kỷ XVII.
Thành có dạng hình vuông, khá rộng. Mỗi mặt thành có ba pháo đài, nghĩa là có ba thành liên tháp, hai pháo đài có góc nhô ra và hai pháo đài một mặt. Các mặt ở trung tâm cũng như phía Bắc, Đông, Tây và hai đầu phía Nam được phòng vệ bởi các lũy bán nguyệt.
Cửa Đông thành Hà Nội nhìn từ phía ngoài.
Các tài liệu ở chủ đề "Chuyện phố Tây - phố Ta" sẽ cho thấy, sau khi chiếm được Hà Nội, người Pháp đã nhanh chóng thực hiện ý tưởng biến Hà Nội thành một thành phố kiểu Âu với việc chọn hồ Hoàn Kiếm làm trung tâm và điểm xuất phát cho kế hoạch này. Ngay từ năm 1883, người Pháp đã đề ra kế hoạch xây dựng những khu phố mới ở phía Đông Nam hồ theo lối kiến trúc Pháp - đây chính là khu phố Tây với lối kiến trúc khác hẳn với khu buôn bán cũ- khu phố Ta ở phía Bắc. Như vậy, hồ Hoàn Kiếm chính là cầu nối giữa khu phố Tây và phố Ta.
Song song với việc hoàn thiện khu vực trung tâm hồ Hoàn Kiếm, người Pháp đã tiến hành chỉnh trang khu vực 36 phố phường của Hà Nội. Đặc biệt, cùng với kế hoạch phá hủy thành Hà Nội, người Pháp đã từng bước xây dựng một trung tâm chính trị lớn tại khu vực phía Tây thành Hà Nội. Hàng loạt tuyến đường lớn nhỏ được mở trong khu vực thành như: phố Victor Hugo (nay là Hoàng Diệu), đại lộ Carnot (nay là Phan Đình Phùng), đại lộ Nationale (nay là phố Chu Văn An), đại lộ République (nay là phố Hoàng Văn Thụ), phố Brière de l’Isle (nay là phố Hùng Vương), đại lộ Puginier (nay là phố Điện Biên Phủ), đại lộ Giovaninelli (nay là phố Lê Hồng Phong)…
Tại khu vực này, người Pháp đã cho xây dựng Phủ Toàn quyền Đông Dương (1901 - 1905), Sở Tài chính Đông Dương (1925 - 1928), Trường Albert Sarraut (1915).
Dự kiến, triển lãm chính thức ra mắt công chúng từ ngày 6/10 tại khu di sản Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!