TP Hồ Chí Minh, một đô thị hiện đại và năng động bậc nhất cả nước, đang phải đối mặt với một thực trạng đáng buồn: tình trạng xả rác nơi công cộng. Những con đường, vỉa hè, gầm cầu và kênh rạch đều trở thành những "điểm đen" rác thải. Vấn đề này không chỉ gây mất mỹ quan đô thị mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống và sức khỏe cộng đồng.
Nguyễn Hữu Cảnh là một trong những con đường đẹp nhất tại thành phố, nhưng ẩn sau vẻ đẹp ấy là tình trạng đổ trộm rác thải diễn ra liên tục. Ngay dưới chân cầu vượt, rác thải lại được chất đống ngày qua ngày.
Theo ghi nhận, từ đầu tháng 8, rác thải đã được dọn dẹp, nhưng chỉ sau một thời gian ngắn, cảnh tượng tương tự lại tái diễn. Hình ảnh rác bừa bãi đã trở thành quen thuộc, với những ghi nhận từ ngày 4/8, 8/8 và 21/8 cho thấy tình trạng này không hề được cải thiện.
Tình trạng không chỉ xảy ra ở khu trung tâm mà còn nghiêm trọng hơn ở các cung đường vắng hoặc vùng ven.
Theo báo cáo mới nhất của Sở Tài Nguyên và Môi Trường TP Hồ Chí Minh, toàn thành phố hiện có 155 điểm ô nhiễm còn tồn đọng rác thải. Đáng chú ý, 131 trong số đó đã từng được dọn dẹp sạch sẽ nhưng lại tái diễn tình trạng ô nhiễm.
Chợ tự phát và thách thức quản lý đô thị
Tình trạng đổ trộm rác thải, dù đã phổ biến, nhưng vẫn còn lén lút. Thế nhưng, có những vi phạm về trật tự đô thị diễn ra một cách ngang nhiên và kéo dài nhiều năm mà thành phố chưa thể xử lý dứt điểm. Điển hình là tình trạng chợ tự phát và buôn bán lấn chiếm lòng lề đường, đang xảy ra ở rất nhiều nơi.
Chỉ cách nhau một bức tường, chợ Phạm Văn Hai ở quận Tân Bình trở nên vắng vẻ trong khi chợ tự phát bên ngoài lại hoạt động tấp nập. Con đường có lộ giới 10 mét giờ đây không còn nổi 1 mét cho người đi bộ. Các tiểu thương đều biết rằng việc buôn bán ở đây là sai trái, nhưng ai cũng có lý lẽ riêng để biện hộ.
Mới đây, đoạn đường Tên Lửa nối dài ở quận Bình Tân đã được thông xe để xóa nút cổ chai, nhưng mặt đường đối diện lại ùn tắc nghiêm trọng do tình trạng lấn chiếm làm chợ tự phát. Chợ tự phát đã hoạt động lâu nay, ai cũng biết và thừa nhận, nhưng chính quyền vẫn chưa xử lý dứt điểm.
Ông Lưu Văn Nam, Phó Chủ tịch UBND phường 12, quận Gò Vấp cho biết: "Hiện nay, khi lắp đặt hệ thống camera thì mới chỉ xử lý được xe lôi, xe ba bánh. Còn xử lý xe máy thì rất khó khăn."
Tuyến đường Phạm Văn Bạch, mặc dù đang được mở rộng với hy vọng giải quyết tình trạng kẹt xe, nhưng cũng đã bị lấn chiếm làm nơi họp chợ đông đúc từ sáng sớm đến tối muộn. Dọc các tuyến đường đông xe qua lại như đường Cô Giang (Quận 1), đường Tân Mỹ (Quận 7), không khó để bắt gặp các khu chợ tự phát lấn chiếm lòng lề đường.
Giải pháp đối phí với tình trạng xả rác và chợ tự phát ở TP Hồ Chí Minh
Để giải quyết tình trạng xả rác và chợ tự phát, chính quyền các quận huyện ở Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều sáng kiến và giải pháp. Mặc dù chưa phải là giải pháp tổng thể trên toàn địa bàn, nhưng chúng rất có giá trị tham khảo, đúng với quan điểm "muốn thì sẽ tìm ra cách."
Một trong những sáng kiến nổi bật là "Đem rác lên phường, đừng đem rác ra đường" được thí điểm tại quận Phú Nhuận. Chương trình mở các điểm thu gom miễn phí cho rác thải cồng kềnh, giúp người dân biết nơi để đổ rác đúng quy định. Ông Phạm Bảo Toàn, Trưởng phòng Tài nguyên Môi trường quận Phú Nhuận, cho biết: "Chúng tôi học hỏi từ nước ngoài và thiết lập các điểm thu gom thuận lợi cho người dân."
Tuy nhiên, tại một phường ở quận 7, tình trạng xả rác không đúng nơi quy định vẫn xảy ra. Khi chính quyền dọa công khai hình ảnh vi phạm lên mạng xã hội, nhiều người lập tức cảm thấy xấu hổ và lo sợ. Anh Lê Huỳnh Minh Trí, Phó bí thư khu phố 8, cho biết: "Nhìn thấy bảng số xe thôi, mình cũng tìm ra được người vi phạm."
Ngoài ra, thành phố cũng đã thí điểm cho thuê vỉa hè, tổ chức chợ đêm và phố chuyên doanh nhằm giảm tình trạng lấn chiếm lòng lề đường. Nhiều chuyên gia đánh giá cao những giải pháp này và kỳ vọng thành phố sớm có giải pháp đồng bộ.
Theo chuyên gia, thành phố cần nâng cao hiệu quả thu gom rác thải, nhất là rác quá khổ, rác thải xây dựng. Cắm biển hướng dẫn nơi đổ rác đúng quy định. Tổ chức kinh tế vỉa hè và quản lý chợ truyền thống hiệu quả. Thực hiện nghiêm việc xử phạt vi phạm gắn với xử lý trách nhiệm người đứng đầu ở những địa bàn có sai phạm.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!