Những năm gần đây, sự xuất hiện của các không gian nghệ thuật công cộng góp phần làm đẹp cảnh quan cho các địa phương. Tuy nhiên việc thiếu cơ chế quản lý, bảo vệ khiến việc duy trì các không gian này gặp nhiều khó khăn.
Không thể phủ nhận các công trình nghệ thuật công cộng đang có những tác động mạnh mẽ đến đời sống xã hội, tuy nhiên cần sớm có cơ chế quản lý phù hợp để các không gian nghệ thuật công cộng phát huy hiệu quả hơn nữa giá trị của mình.
Đầu năm 2020, bãi rác ven sông Hồng biến thành không gian nghệ thuật với những tác phẩm sáng tạo từ vật liệu tái chế. Gần 5 năm trôi qua, công trình này đã xuống cấp nặng nề, nhưng chưa được sửa chữa kịp thời.
"Từ ngày làm đến giờ, tôi chưa thấy công trình được phục chế, sửa chữa", bà Nguyễn Bích Ngọc (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) chia sẻ.
Con đường gốm sứ ven sông Hồng. (Ảnh: Báo Tin tức)
Nghệ thuật công cộng không phải là những tác phẩm đóng khung trong bảo tàng hay phòng trưng bày, mà hòa vào đời sống cộng đồng nên thường chỉ giữ được nguyên vẹn giá trị trong vòng 3 - 5 năm, sau đó sẽ bị xuống cấp, cần tu sửa thậm chí thay mới. Tuy nhiên hiện tại, ở nước ta chưa có bất cứ một cơ chế rõ ràng nào cho nghệ thuật công cộng, thậm chí chưa rõ ràng cả về khái niệm mang tính pháp lý.
"Thực tế chưa có chính sách gì cụ thể để hỗ trợ các dự án. Chưa bao giờ các dự án này được gọi là dự án nghệ thuật công cộng. Về bản chất, nó chỉ là dự án mang tính chất cải tạo chỉnh trang...", họa sĩ Nguyễn Thế Sơn (Giám tuyển nghệ thuật, Giảng viên Đại học Mỹ thuật Hà Nội) cho biết.
Tất cả các công trình nghệ thuật công cộng đều được xây dựng dựa trên nhu cầu của các địa phương. Kinh phí ban đầu hầu hết từ nguồn xã hội hóa và không bao gồm cho công tác bảo vệ, duy tu, sửa chữa. Trường hợp hiếm hoi, Con đường gốm sứ ven sông Hồng từ khi hoàn thành đến thời điểm này được 2 lần tu sửa, nhưng lần gần nhất cũng từ năm 2017.
"Rất mong có một nguồn kinh phí để duy tu bảo dưỡng nó, giống như chúng ta duy trì cây xanh vậy", họa sĩ Nguyễn Thu Thủy (tác giả Con đường gốm sứ) bày tỏ.
Sự khắc nghiệt của thời gian, những tác động của con người và việc thiếu cơ chế cụ thể khiến nhiều không gian nghệ thuật công cộng không chỉ không phát huy hết giá trị, mà còn có có nguy cơ trở thành gánh nặng của cảnh quan đô thị giữa ranh giới của đẹp và chưa đẹp.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!