Thiết bị bay không người lái (drone) ngày càng trở nên phổ biến và mang lại nhiều tiện ích trong đời sống xã hội. Nông dân có thể sử dụng drone để phun thuốc trừ sâu hay gieo hạt trên đồng ruộng, giúp giảm bớt sức lao động. Bên cạnh đó, drone còn được sử dụng trong các màn trình diễn ánh sáng đẹp mắt, đang dần trở thành điểm nhấn trong các lễ hội.
Tuy nhiên, thiết bị bay không người lái cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, an toàn hàng không và trật tự xã hội. Công an thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, đã triệt phá một chuyên án sử dụng drone để buôn bán ma tuý, một lần nữa đặt ra vấn đề cấp thiết về việc siết chặt quản lý hoạt động mua bán và sử dụng drone để phòng ngừa tội phạm.
Tại một trang trại rộng hơn 3000 m² ở khu phố Trung Hoà, thành phố Từ Sơn, một đối tượng cùng vợ đã sử dụng flycam để giao nhận tiền và ma túy với các con nghiện bên ngoài trang trại. Đối tượng này khai nhận rằng, để tránh bị theo dõi, hoạt động diễn ra từ 23h đêm đến 4h sáng. Cả bên bán và bên mua không phải gặp mặt trực tiếp nhưng đã nhiều lần thực hiện hành vi phạm tội thành công.
Đối tượng Đỗ Quang Vinh, Từ Sơn, Bắc Ninh, cho biết: "Em dùng dây buộc chai nhựa vào flycam, điều khiển flycam đến chỗ có tín hiệu đèn pin điện thoại để người mua ma túy cho tiền vào. Sau đó lại điều khiển flycam về trang trại, lấy tiền rồi cho ma túy vào chai nhựa chuyển lại cho họ".
Đối tượng sử dụng băng dính đen để che đèn tín hiệu trên drone nhằm tránh bị phát hiện. Trung tá Lê Minh Thảo, Đội trưởng Đội cảnh sát điều tra tội phạm về ma tuý, Công an thành phố Từ Sơn, Bắc Ninh, cho biết: "Các đối tượng thường bay drone theo nhiều hướng khác nhau để tránh bị lực lượng chức năng xác minh và xử lý. Đây là một thủ đoạn rất mới trong việc buôn bán ma tuý".
Cơ quan công an cảnh báo rằng, bên cạnh các tác dụng tích cực như trong nông nghiệp và xây dựng, việc sử dụng drone không đúng mục đích có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất an ninh trật tự. Thượng tá Nguyễn Đức Văn, Phó trưởng Công an thành phố Từ Sơn, Bắc Ninh, nhấn mạnh: "Tội phạm có thể sử dụng drone để buôn lậu, gây nguy hiểm đến mạng lưới điện hay các bồn chứa nhiên liệu, hoặc sử dụng để rải truyền đơn tuyên truyền, kích động quần chúng nhân dân. Các cơ quan tình báo nước ngoài cũng có thể sử dụng drone để quay phim chụp ảnh các cơ sở trọng yếu của nhà nước, và các đối tượng khủng bố có thể gắn chất nổ tấn công những cơ sở quan trọng."
Theo các chuyên gia an ninh mạng, sự xuất hiện tràn lan và thiếu kiểm soát các hội nhóm mua bán, sửa chữa drone có thể tạo điều kiện cho kẻ xấu. Anh Vũ Ngọc Sơn, Giám đốc kỹ thuật Công ty Công nghệ An ninh mạng quốc gia Việt Nam, cho biết: "Việc lập ra các hội nhóm này rất dễ dàng, và khi việc định danh tài khoản mạng xã hội chưa được thực hiện đầy đủ, cần nâng cao ý thức của người dân và tăng cường kiểm tra giám sát để xử lý kịp thời."
Đầu tháng 5 năm 2023, Điện Kremlin ở Nga, một trong những nơi được bảo vệ nghiêm ngặt nhất thế giới, đã bị tấn công bởi hai thiết bị bay không người lái gắn thuốc nổ. Trước đó, tại Trung Quốc, lực lượng chức năng đã triệt phá một đường dây sử dụng drone để buôn lậu smartphone, với trị giá ước tính lên đến hơn 1800 tỷ đồng.
Siết chặt quản lý thiết bị bay không người lái
Nghị định 36/2008 của Chính phủ về quản lý tàu bay không người lái và thiết bị bay siêu nhẹ nghiêm cấm:
Hoạt động bay khi chưa có phép. Điều khiển bay trong vùng cấm. Không chấp hành lệnh của cơ quan quản lý điều hành giám sát hoạt động bay.
Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người dân khi sử dụng thiết bị bay không người lái vẫn không biết hoặc cố tình phớt lờ quy định. Việc bay không phép, bay ở vùng cấm để rồi bị bắn hạ hoặc bị xử lý vi phạm không còn là chuyện hiếm.
Thượng tá Nguyễn Đức Văn, Phó trưởng Công an thành phố Từ Sơn, Bắc Ninh, chia sẻ: "Thiết bị này có thể bay rất cao, từ 500 mét đến cả nghìn mét. Lực lượng quản lý của Bộ Quốc phòng cũng không thể xuống cơ sở để quản lý hết được. Tôi đề nghị ngoài công tác quản lý của Bộ Quốc phòng, cũng nên giao cho UBND các cấp cũng như lực lượng chức năng phối hợp quản lý để đảm bảo chặt chẽ."
Sau chuyên án "Vận chuyển ma túy bằng Flycam" được triệt phá thành công, những cuộc họp như thế này được tổ chức thường xuyên hơn. Công an TP Từ Sơn đặc biệt quan tâm đến công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân về việc sử dụng flycam.
Luật sư Lê Thị Hiền Lương, Giám đốc Công ty Luật Khải Chính, Đoàn luật sư TP. Hà Nội, cho biết: "Hành vi sử dụng thiết bị bay không người lái không phép sẽ bị xem xét xử lý vi phạm hành chính theo quy định tại Điều 7 Nghị định 144/2021 của Chính phủ về xử phạt hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Mức phạt cao nhất có thể lên đến 40 triệu đồng. Trường hợp vi phạm gây thiệt hại cho sức khỏe của người khác từ 31% trở lên sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác theo quy định tại Điều 138 Bộ luật Hình sự và có thể bị xử phạt lên đến 3 năm tù. Trường hợp gây thiệt hại tính mạng người khác sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vô ý làm chết người theo quy định tại Điều 128 Bộ luật Hình sự và có thể bị xử phạt lên đến 10 năm tù."
Dự thảo Luật Phòng không nhân dân trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 7 cũng có nhiều quy định mới nhằm siết chặt quản lý thiết bị bay không người lái. Theo đó, người trực tiếp điều khiển thiết bị phải đủ 18 tuổi trở lên, có đủ năng lực hành vi dân sự và có kiến thức về hàng không.
Thiếu tướng Trần Đức Thuận, Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội, cho biết: "Dự thảo Luật cũng quy định về thẩm quyền cấp phép bay. Luật giao Bộ Quốc phòng cấp phép, trừ trường hợp giao Bộ Công an. Bộ Công an cấp phép cho các chuyến bay của tàu bay không người lái và phương tiện bay siêu nhẹ trong thực hiện các nhiệm vụ thực thi pháp luật và phải thông báo đến Bộ Quốc phòng để phối hợp quản lý. Trường hợp cấp phép bay cho hoạt động bay trong khu vực cấm, hạn chế bay ở các khu vực khác có ảnh hưởng đến hoạt động của tàu bay quân sự, thì phải có sự thống nhất của Bộ Quốc phòng. Trường hợp cấp phép bay trong khu vực cảng hàng không, sân bay và các khu vực khác có ảnh hưởng đến hoạt động của tàu bay dân dụng thì phải có sự thống nhất của Bộ GTVT."
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!