Quảng Ngãi đang từng bước "đánh thức dòng sông Trà" bằng việc quy hoạch, đầu tư phát triển đô thị khác biệt, ấn tượng, hấp dẫn... lấy dòng sông Trà Khúc làm trung tâm.
Dòng sông Trà Khúc đã nằm trọn giữa lòng thành phố Quảng Ngãi từ năm 2013, sau khi mở rộng địa giới hành chính ra hướng đông - bắc, với 23 đơn vị hành chính: 9 phường, 14 xã. Đến năm 2015, thành phố Quảng Ngãi được công nhận là đô thị loại II, đánh dấu một bước ngoặc phát triển mới.
Quảng Ngãi đã tập trung nguồn lực thực hiện các dự án 2 bên bờ sông Trà Khúc, xây dựng trên sông một số công trình mới, từng bước hình thành đô thị hướng đến biển. Nổi bật là đã đầu tư 2 con đường đẹp nhất Quảng Ngãi hiện nay là đường Hoàng Sa ở bờ Bắc và đường Trường Sa ở bờ Nam sông Trà Khúc. Đồng thời, xây dựng thêm nhiều cây cầu lớn, hiện đại bắc ngang sông Trà và từng bước hình thành khu đô thị hiện đại.
(Đường Trường Sa và đường Hoàng Sa hai bên bờ sông Trà Khúc)
Góp ý về quy hoạch phát triển đô thị của Quảng Ngãi, Tiến sĩ Võ Trí Thành (Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh) cho rằng, Quảng Ngãi cần tham khảo mô hình đô thị của một số thành phố trong nước và thế giới có điều kiện tương tự. Từ đó, đề ra giải pháp quy hoạch, kế hoạch thực hiện phù hợp, có sự khác biệt để nhận diện. Nhiều đô thị hiện đại trên thế giới được lấy con sông làm trung tâm như Venice (Italy), Paris (Pháp), London (Anh) và Thượng Hải (Trung Quốc). Mới đây, Thành phố Hồ Chí Minh cũng tổ chức lấy ý kiến rộng rãi, hiến kế phát triển đô thị lấy sông Sài Gòn làm trung tâm. Do đó, nên tận dụng 2 bên sông Trà Khúc để quy hoạch và xây dựng đô thị, tạo cảnh quan và không gian xanh liên hoàn, tạo nơi sinh hoạt cộng đồng. Những công trình phải gắn kết với nhau để không những phát triển đô thị mà còn kéo theo phát triển văn hóa, du lịch.
Những năm gần đây, Quảng Ngãi đã từng bước xây dựng đô thị 2 bên bờ sông và kể từ đó, dòng sông Trà đã dần dần được "đánh thức" để hiện thực hóa khát vọng đô thị xanh, hướng biển của Quảng Ngãi. Nhiều công trình, dự án lớn từ ngân sách và ngoài ngân sách, với thiết kế hiện đại, đa mục tiêu đang được triển khai thực hiện tại các khu vực dòng sông Trà Khúc đi qua.
Cuối năm 2020, hoàn thành cầu Cổ Lũy, với tổng vốn đầu tư 2.300 tỷ đồng, nối liền 2 bên bờ sông Trà ở đoạn cuối gần giáp biển. Cổ Lũy là cầu dây văng hiện đại và đến thời điểm này, Cổ Lũy là chiếc cầu đường bộ thứ 5 nối đôi bờ dòng sông Trà Khúc.
Công trình Đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc (tổng vốn đầu tư 1.498 tỷ đồng) sẽ hoàn thành trong năm 2023 để đưa vào sử dụng. Đây công trình chống xâm nhập mặn, giữ nước tạo cảnh quan phục vụ phát triển đô thị và du lịch. Quảng Ngãi đang tính toán xây dựng các tuyến kè, hình thành bến thuyền và các hạ tầng khác để phát triển du lịch, tạo cảnh quan xanh ở phía thượng lưu Đập dâng. Phía hạ lưu sẽ hình thành Khu đô thị sinh thái Đảo Ngọc - đang được lập quy hoạch chi tiết 1/500.
(Phối cảnh Đập dâng sông Trà Khúc)
Quảng Ngãi đang triển khai dự án Kè chống sạt lở và tôn tạo cảnh quan bờ Nam sông Trà (đoạn cầu Trà Khúc 1 - bến Tam Thương), nhằm chỉnh trang khu vực ven sông, hoàn chỉnh cơ sở hạ tầng đô thị, giảm thiểu rủi ro do thiên tai. Dự án có quy mô tuyến kè 1,2 km và công viên cây xanh; có tổng mức đầu tư khoảng 200 tỷ đồng. Tiến độ thực hiện dự án từ năm 2022 - 2025. Trong phương án thiết kế kè, có ý tưởng xây dựng một bến tàu du lịch trên sông, phục vụ việc tổ chức các tuyến du lịch bằng thuyền trên sông Trà Khúc, khám phá trung tâm TP.Quảng Ngãi về đêm...
Tại cuộc họp lấy ý kiến phương án thiết kết dự án Kè chống sạt lở và tôn tạo cảnh quan bờ Nam sông Trà, Chủ tịch UBND tỉnh Đặng Văn Minh chỉ đạo phải kết nối dự án này với các dự án khác đã, đang và sẽ thực hiện trên dòng Trà Khúc. Các dự án đã hoàn thành gồm 6 cầu (đoạn qua thành phố Quảng Ngãi có 5 cầu); dự án đang trong quá trình hoàn thành là Đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc; các dự án đang triển khai là xây dựng phát triển hạ tầng đô thị TP.Quảng Ngãi, dự án chỉnh trị sông Trà Khúc.
Mới đây, tỉnh cũng đã xúc tiến đầu tư xây dựng mới cầu Trà Khúc 1, với tổng mức đầu tư 1.495 tỷ đồng, để thay thế cầu hiện hữu; đồng thời triển khai xây dựng cầu Trà Khúc 3 (gần 800 tỷ đồng) bắc qua sông Trà, nối huyện Tư Nghĩa với huyện Sơn Tịnh.
Dự án Xây dựng phát triển hạ tầng đô thị thành phố Quảng Ngãi là dự án vốn vay Ngân hàng Thế giới, với tổng vốn đầu tư khoảng 4.150 tỷ đồng; Tiến độ thực hiện từ năm 2023 - 2028. Dự án gồm 4 hợp phần, trong đó hợp phần 1 là xây dựng hệ thống thoát nước mưa kết hợp kè chống sạt lở cho sông, kênh hiện trạng và cải tạo các hồ trên địa bàn. Hợp phần 2 là xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước thải. Hợp phần 3 là xây dựng tuyến đường trục chính (nối từ Quốc lộ 1 đến đường ven biển Dung Quất - Sa Huỳnh) và hợp phần 4 là cầu Trà Khúc 1. Dự án này khi hoàn thành sẽ kết nối với các dự án khác tạo ra hạ tầng liền mạch, tiện tích và đảm bảo các mục tiêu khi phát triển đô thị đi đôi với chống ngập lụt hiệu quả.
Cân bằng giữa yếu tố nhân tạo với tự nhiên: Phát biểu chỉ đạo về kết nối các dự án trên sông Trà Khúc, Chủ tịch UBND tỉnh Đặng Văn Minh cho rằng, từ xa xưa, chính dòng nước đã đem lại nền tảng cho sự sống, xây dựng nên những nền văn minh. Vì vậy, việc lấy sông Trà Khúc là trung tâm phát triển đô thị là đúng đắn nhưng phải chú trọng công tác quy hoạch, đảm bảo sự thuận tiện về giao thông, thủy lợi, nét hài hòa trong kiến trúc, cũng như lợi ích chung của toàn xã hội. Quy hoạch phải hướng đến sự cân bằng giữa yếu tố nhân tạo với tự nhiên, không để bị chiếm dụng và xây dựng tùy tiện làm cho dân cư mất cơ hội tiếp cận không gian xanh của sông nước.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!