Tang vật, phương tiện trong vụ khai thác cát trái phép trên tuyến sông Cái Nhỏ, thuộc xã Bình Thạnh, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp
Tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long là 03 địa phương có trữ lượng cát cấp phép khai thác 2023 – 2026 nhiều nhất Đồng bằng sông Cửu Long và cũng đứng đầu khu vực về công suất khai thác/năm (theo thống kê của Cục Khoáng sản Việt Nam).
Ở tỉnh Đồng Tháp, nếu như năm 2022, UBND Tỉnh cấp phép khai thác cát sông với công suất khoảng 6 triệu m³/năm thì năm 2023, giảm còn 4 triệu m³. Trong khi đó nhu cầu cát của tỉnh này giai đoạn 2022 – 2025 lên đến khoảng 43 triệu m³. Chính vì vậy, một số dự án phát triển cơ sở hạ tầng ở địa phương đang thiếu hụt nguồn cát nghiêm trọng, ảnh hưởng tiến độ thi công và giải ngân vốn đầu tư, chưa kể nhu cầu cát cho xây dựng dân dụng cũng là con số không hề nhỏ. Khi cát ngày càng hút hàng, cầu vượt cung, giá cát tăng thì hoạt động khai thác cát sông trái phép diễn biến hết sức phức tạp.
Thông tin về Đại úy Trần Hoàng Ngôi, cán bộ Đội Cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế và môi trường, Công an huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long bị thương, đứt lìa hai chân do bị cuốn vào chân vịt ghe của 02 đối tượng đang khai thác cát trái phép trên tuyến sông Hậu là minh chứng cho những khó khăn, gian nan, nguy hiểm trong cuộc chiến chống "cát tặc".
Theo thông tin ban đầu, khuya 23/11/2023, Công an huyện Trà Ôn cử bốn chiến sĩ tuần tra đảm bảo an ninh trật tự trong lĩnh vực tài nguyên, khoáng sản. Tổ phát hiện ghe gỗ không số hiệu do hai người đang khai thác cát trái phép tuyến sông Hậu nên ra lệnh dừng để kiểm tra. 02 người này không chấp hành lệnh dừng nên tổ công tác bắn chỉ thiên. Nhóm đã lao ghe vào tàu của tổ tuần tra nên bốn chiến sĩ rơi xuống sông. Ba chiến sĩ leo lên được ghe, còn Đại úy Ngôi bị cuốn vào chân vịt ghe dẫn đến đứt lìa hai chân. Dù đã qua cơn nguy kịch nhưng đôi chân người chiến sỹ hình sự đã không còn vẹn nguyên. Đây không chỉ là nỗi đau của riêng bản thân anh mà còn là nỗi đau của gia đình, của những người đồng đội đã và đang ngày đêm đấu tranh với tội phạm.
Công tác đấu tranh với hành vi khai thác cát sông trái phép được xem là một mặt trận trong công tác bảo vệ môi trường. Nhiều vụ việc liên quan đến hành vi này trên địa bàn tỉnh đã được Công an Đồng Tháp phát hiện, ngăn chặn và xử lý nghiêm. Tuy nhiên, vì nguồn cát khan hiếm, một số đối tượng trong và ngoài tỉnh đã sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn để đối phó với lực lượng chức năng. Như vụ khai thác cát sông trái phép vào tối ngày 03/11/2023, trên tuyến sông Cái Nhỏ thuộc ấp Bình Mỹ A, xã Bình Thạnh, huyện Cao Lãnh, Phòng Cảnh sát giao thông vừa phối hợp Công an huyện Cao Lãnh tổ chức tuần tra, kiểm soát. Qua đó, phát hiện 02 đối tượng đang khai thác cát trái phép lên ghe gỗ có trọng tải 45 tấn. Khi phát hiện lực lượng Công an, 02 đối tượng đã nhảy xuống sông bơi vào bờ bỏ trốn. Kiểm tra phương tiện, lực lượng Công an phát hiện trên ghe có lắp đặt hệ thống bơm hút cát và có khoảng 20m3 cát trên ghe. Để thoát khỏi sự truy bắt của lực lượng chức năng, các đối tượng đã xem thường chính mạng sống của mình bằng cách nhảy xuống sông để bơi vào bờ hoặc bỏ chạy sang địa bàn giáp ranh. Không chỉ vậy, một số đối tượng còn manh động tấn công lại lực lượng Công an hòng tẩu thoát.
Điển hình là vào ngày 14/9/2022, trên tuyến sông Tiền thuộc thủy phận ấp Nhứt, xã An Phong, huyện Thanh Bình, Phòng Cảnh sát giao thông, Công an tỉnh bắt quả tang đối tượng Dương Tuấn Thanh, sinh năm 2004, ngụ tỉnh Tiền Giang và Nguyễn Thanh Tâm, sinh năm 1997, ngụ tỉnh Đồng Nai sử dụng phương tiện ghe gỗ có trọng tải khoảng 60 tấn đang thực hiện hành vi khai thác cát sông trái phép. Khi phát hiện Tổ công tác, các đối tượng còn có hành vi chống đối sử dụng 02 vòi nước xịt mạnh vào lực lượng đang thi hành công vụ, khiến phương tiện của các anh chao đảo, nước bắn tung tóe khắp người. Nhờ kinh nghiệm trong công tác trấn áp tội phạm, các anh đã nhanh chóng áp sát phương tiện, bắt giữ các đối tượng và an toàn vào bờ.
Những đối tượng khai thác cát trái phép hoạt động ngày càng tinh vi, thường lựa chọn khai thác cát ở những địa phương vùng giáp ranh như tuyến sông Tiền thuộc thủy phận huyện Châu Thành giáp tỉnh Vĩnh Long; xã Bình Thạnh, huyện Cao Lãnh giáp tỉnh Tiền Giang. Quá trình khai thác cát trái phép, các đối tượng thường chọn vào ban đêm, hoạt động lén lút ở các khu vực hẻo lánh ít phương tiện thủy qua lại, thuê người canh đường, liên tục thay đổi thời gian hút cát, thông tin cho nhau khi phát hiện lực lượng tuần tra. Một số đối tượng còn dùng máy bơm hút cát từ lòng sông lên thẳng điểm tập kết. Bên cạnh đó, chủ các phương tiện khai thác cát trái phép còn sử dụng lao động không có hợp đồng, không có giấy tờ tùy thân, thường là các đối tượng ngoại tỉnh, chưa có tiền án, tiền sự về hành vi khai thác khoáng sản trái phép, cho ăn, ở, sinh hoạt trên tàu.
Để đấu tranh có hiệu quả với hoạt động khai thác cát sông trong thời gian tới, Công an tỉnh đã chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân cung cấp thông tin có giá trị cho lực lượng chức năng; thực hiện đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ như: rà soát các đối tượng nổi trên địa bàn, nắm chắc tình hình kịp thời ngăn ngừa, đấu tranh đối với hành vi liên quan đến khai thác, vận chuyển, mua bán cát trái phép. Đồng thời, tăng cường tuần tra, kiểm soát trên các tuyến đường sông nhằm ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến khai thác khoáng sản nói chung và khai thác cát trái phép nói riêng; chủ động phối hợp với các ngành chức năng trên địa bàn tỉnh quản lý, kiểm soát chặt hoạt động khai thác, mua bán, các bến bãi, điểm tập kết cát; kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật có liên quan đến hoạt động khai thác cát; từ đó góp phần bảo vệ an ninh, an toàn nguồn tài nguyên khoáng sản ở địa phương.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!