Việc hỗ trợ nhà ở cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo thuộc dự án 5 - Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 đang được thực hiện tại các địa phương trên cả nước, trọng tâm là các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo.
Mục tiêu tổng quát của chương trình là thực hiện giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo. Việc xác định đúng đối tượng, thực hiện hỗ trợ chính xác, kịp thời cho dự án bởi vậy cũng là vấn đề cốt yếu được đặt ra.
Tuy nhiên, mới đây, Chuyển động 24h đã nhận được những phản ánh của người dân trên địa bàn xã Lâm Phú, huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa về những băn khoăn trong việc không nhận được nguồn kinh khí hỗ trợ nhà ở thuộc dự án này.
Bản Đôn, xã Lâm Phú, huyện Lang Chánh, những ngày cuối năm nay này, nhiều ngôi nhà của những hộ cận nghèo được thay da đổi thịt thế nhưng nhiều người không vui vì ''đống nợ'', ''ngủ không ngủ được chỉ lo nợ thôi''.
Trong ngôi nhà kiên cố với mái tôn mới lợp, nền đá hoa cũng mới lát nhưng cả hai vợ chồng ông Sơn đều chẳng mấy vui vẻ cũng bởi khoản nợ gần 60 triệu để sửa chữa mái và nền nhà vẫn đang treo trên đầu, sắp đến ngày phải trả khi năm hết, Tết về…
Có những hộ sửa chữa, lại có những hộ đã xây mới hoàn toàn với chi phí không hề nhỏ trong đó, phần lớn chi phí cũng đi vay. Sửa nhà, làm nhà, chuyện vay mượn là khó tránh khỏi nhất là khi các hộ gia đình này đều thuộc diện hộ nghèo trong suốt nhiều năm.
Có hộ mới chuyển sang cận nghèo được 1 năm song, nỗi lo về gánh nặng tài chính lại đến cùng với những bức xúc bởi các hộ cho rằng, họ chưa sẵn sàng hay chủ động vay nợ để sửa nhà, làm nhà nếu không nhận được thông tin sẽ được hỗ trợ chi phí sửa chữa, xây mới nhà từ chính quyền địa phương.
''Tính từ từ thu xếp tiền mới sửa lại nhưng nghe bên thôn nói được hỗ trợ nên em cố gắng vay mượn thêm sửa chữa lại luôn'', một người dân cho biết.
Việc sửa chữa, xây mới nhà ở được các hộ hoàn thành vào giữa năm 2024. Thế nhưng, đến giữa tháng 12 năm 2024, khi mãi chưa nhận được chi phí hỗ trợ, họ lên xã hỏi thì lại được thông tin, gia đình không thuộc diện được hỗ trợ sửa chữa, xây dựng nhà ở…
- Lý do là do gia đình có điều kiện, tự làm, tự chi trả…
- Làm xong rồi thì lại bảo gia đình em đỡ hơn người khác… Chả hiểu đỡ như thế nào… Nhưng bọn em chỉ đi vay, đi mượn thôi…
Cũng theo các hộ gia đình, trước khi quyết định tiến hành xây dựng, sửa chữa nhà, họ đã được kí bản cam kết phải hoàn thành theo đúng thời hạn quy định để nhận được kinh phí hỗ trợ.
Xây dựng, sửa chữa nhà trong tâm lý sẽ nhận được một khoản kinh phí hỗ trợ nhà ở theo quy định để san bớt khó khăn về kinh tế khi thực hiện tu sửa nhà cửa. Tuy nhiên, sau đó lại không nhận được khoản hỗ trợ này, việc gặp khó khăn về kinh tế với các gia đình hộ nghèo, cận nghèo nhiều năm là điều khó tránh khỏi. Nhưng vì sao lại có tình trạng các hộ gia đình đã nhận được thông tin hỗ trợ nhà ở rồi lại không còn nằm trong danh sách nhận hỗ trợ sau khi đã hoàn thành công trình?
Thực hiện hỗ trợ nhà ở cần thực hiện đúng quy trình
Một trong những lí do khiến các hộ dân đặt trọn niềm tin và cấp tập hoàn thành việc sửa chữa, xây mới nhà vào tháng 6 năm 2024 chính là bản cam kết. Bản cam kết ghi rõ: thực hiện xây dựng, sửa chữa nhà ở đúng thời gian. Thời gian tiến hành là tháng 5 năm 2024. Thời gian hoàn thành là tháng 6 năm 2024…
Không có bất cứ một thông tin nào trong bản cam kết thể hiện nội dung "nếu được hỗ trợ"… Việc danh sách mới dừng lại là danh sách đề nghị cũng không được thông tin rõ với người dân. Khi bản cam kết yêu cầu hoàn thành trước tháng 6 năm 2024 thì danh sách quyết định sau nhiều lần điều chỉnh, bổ sung phải đến tháng 9 năm 2024 mới được công bố.
Chị Lò Thị Huê, cán bộ UBND xã Lâm Phú, huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa cho hay: ''Ban chỉ đạo không nắm rõ được nội dung là đi tiến hành bình xét, về đây niêm yết - xã đề nghị huyện, huyện phê duyệt mới đưa người dân cam kết. Nhưng đây đưa cho BCĐ xã thì lại tự ý làm luôn thì không đúng''.
''Do sơ suất của BCĐ xã là chưa chặt chẽ, chưa khoa học dẫn đến chốt chưa chuẩn. Khi chưa có phê duyệt danh sách mà có bản cam kết với người dân là không đúng'', ông Lê Đức Tiến, Phó Chủ tịch UBND huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa cho biết.
Cũng theo đại diện UBND huyện, danh sách các hộ nhận được hỗ trợ nhà ở sau nhiều lần rà soát, điều chỉnh từ hơn 2.700 hộ xuống còn hơn 1000 hộ. Thế nhưng, rõ ràng bên cạnh nỗ lực đảm bảo đúng người, đúng đối tượng thì đúng quy trình và minh bạch thông tin với người dân cũng là điều cần thiết để đảm bảo hiệu quả của một chính sách tốt.
Hiện, một số hộ dân cũng đã làm đơn đề nghị chính quyền địa phương xem xét lại việc không nhận được hỗ trợ chi phí sửa chữa, xây mới nhà cho cho hộ nghèo, hộ cận nghèo theo quy định.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!