Theo bác sĩ, thạc sĩ Nguyễn Tuấn Lâm (Tổ chức Y tế Thế giới - WHO), thuốc lá hiện nay, nếu xét về nguyên lý vận hành, có hai dạng cơ bản cơ bản, là thuốc lá điếu, hút trực tiếp và thuốc lá điện tử. Tuy nhiên, thuốc lá điện tử lại chia ra thành nhiều thể loại khác nhau, như thuốc lá điện tử dùng dung dịch, thuốc lá điện tử đốt sợi, thuốc lá bằng pin và thuốc lá điện tử hỗn hợp, tức là có thể dùng cả dung dịch và có thể đốt được sợi thuốc lá bằng pin.
Nếu phân loại ở góc độ sử dụng thì thuốc lá điện tử có thể chia thành loại dùng một lần, không sạc được và sạc được nhiều lần. Trong nhóm thuốc lá điện tử sạc nhiều lần lại có nhiều loại, có thể thay ống dung dịch, nạp lại dung dịch, pha trộn muối nicotine….Nhãn mác, thương hiệu của thuốc lá điện tử thì nhiều không kể hết. Điều tệ hại là tất cả các loại thuốc lá điện tử đang được quảng bá rộng rãi rằng nó không độc hại hoặc là ít độc hại hơn thuốc lá thông thường.
Các loại thuốc lá điện tử cơ bản
Trên thực tế, thuốc lá điện tử vẫn vô cùng độc hại.
Thứ nhất là dung dịch tạo mùi cho thuốc lá điện tử đang lưu hành trên thị trường hiện nay rất khó kiểm soát. Có tới hơn 20 ngàn hương vị. Nguồn gốc xuất xứ, quy trình sản xuất, hàm lượng, chất lượng thành phần của các hương liệu này đều không rõ ràng. Về cơ bản, đó là các chất hóa học hướng vị. Khi các chất này được trộn với các chất khác đóng vai trò dung môi cho nicotine, như Propylene Glycol hoặc Glycerin, trong môi trường nhiệt độ cao, sẽ phát sinh thành các chất độc hại khôn lường.
Các nghiên cứu đã chứng minh, trong quá trình đốt các dung dịch tạo khói, tạo mùi hoặc đốt các sợi thuốc, thuốc lá điện tử có thể phát thải ra các chất như Acrolein, Volatine Organic Chemical, Acetaldehide, Carbone Monoxide, Policyclique Aromatic Hydrocarbone, Nicotine, Formadehide….Trong số này, có nhiều chất đã được xác định là tác nhân gây bệnh ung thư.
Nguy cơ mắc ung thư đối với người sử dụng thuốc lá điện tử phụ thuộc rất nhiều vào cách hút và tần suất hút. Điều nguy hiểm là với các chất hướng vị, tạo mùi phong phú và hấp dẫn, người sử dụng đang có xu hướng dùng thuốc lá điện tử ngày càng nhiều với tần suất hút ngày càng gia tăng.
Biểu đồ về nguy cơ mắc ung thư do hít Formaldehyde và Acetaldehide trong thuốc lá điện tử
Thống kê trong nội địa nước Mỹ của cơ quan quản lý thực phẩm và chất kích thích của Hoa Kỳ (FDA) cho thấy, tính đến đầu năm 2020, có tới gần 3 ngàn trường hợp bệnh nhân phổi có liên quan tới thuốc lá điện tử phải nhập viện, trong đó, 15% dưới 18 tuổi; 37% từ 18 đến 24 tuổi. 68 ca tử vong có liên quan tới thuốc lá điện tử cũng đã được ghi nhận ở 29 tiểu bang của Mỹ.
Mối nguy hại thứ hai từ thuốc lá điện tử là nguy cơ phát nổ của pin. Không ít trường hợp cấp cứu vì nổ pin thuốc lá điện tử đã được ghi nhận trên phạm vi toàn cầu. Các vụ nổ làm cho người sử dụng bị thương ở răng, miệng, quai hàm, mắt, mũi,… hoặc chịu các thiệt hại lớn nhỏ về vật chất.
Các tác nhân có trong thuốc lá điện tử tác động, gây tổn thương cấp tính rất phổ biến
Thuốc lá điện tử nổ gây nguy hại cho người sử dụng
Mối nguy hại thứ ba của thuốc lá điện tử - cũng là mối nguy hại mà các bậc cha mẹ cần quan tâm nhất là dung dịch và sợi thuốc dùng cho thuốc lá điện tử rất dễ bị trộn các chất ma túy gây nghiện. Các chất ma túy phổ biến thường được trộn vào sợi thuốc và dung dịch thuốc lá điện tử là Canabis và Marijuana. Cùng với Nicotine, các chất này tác động xấu tới não bộ của thanh, thiếu niên và của thai nhi.
Do tính chất đa dạng của thuốc lá điện tử, việc kiểm soát của chính quyền các nước đối với loại thuốc lá này cũng đang gặp rất nhiều khó khăn. Hơn 30 quốc gia trên thế giới đã ban hành lệnh cấm nhập khẩu thuốc lá điện tử. Ở khu vực châu Á, có Lào, Campuchia, Thái Lan, Hàn Quốc...
Thông tin từ Chương trình Phòng chống Tác hại Thuốc lá Quốc gia (Vinacosh) cho biết, ở Việt Nam, hiện chưa có phòng thí nghiệm để kiểm nghiệm thuốc lá điện tử. Việt Nam chỉ đủ khả năng kiểm nghiệm được hàm lượng Tar và Nicotine trong thuốc lá điếu, trong khi thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, với hơn 20 ngàn hương liệu, còn có nhiều loại chất độc hại khác mà thuốc lá điếu không có. Trong lúc này, một số công ty đa quốc gia đang tìm cách vận động để thúc đẩy việc cho phép sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng một cách chính thức tại Việt Nam.
Tổ chức Y tế Thế giới đã khuyến cáo thuốc lá điện tử, trên thực tế, nguy hại không khác gì thuốc lá thông thường. Đồng thời, kêu gọi chính phủ các nước nên cấm hoặc nên quản lý chặt chẽ việc xuất, nhập khẩu, mua bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đặc biệt là việc sử dụng thuốc lá điện tử của giới trẻ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!