Ngôi làng cổ Đông Sơn nằm ở bên bờ nam sông Mã.
Nơi đây, không chỉ là nơi lưu dấu một nền văn hóa huy hoàng, Đông Sơn còn là minh chứng cho sự bền bỉ của những giá trị truyền thống giữa dòng chảy hiện đại.
Trong khi nhiều làng cổ dần mai một hoặc chỉ còn là những khu di tích bảo tồn, Đông Sơn vẫn là một ngôi làng có người sinh sống, với nhịp sống đời thường nhưng thấm đẫm hơi thở thời gian. Những mái nhà cổ hàng trăm năm tuổi, những bức tường đất nâu vàng, những con đường gạch đỏ dưới bóng tre trúc… tất cả vẫn vẹn nguyên như một thước phim tua chậm về làng quê Bắc Bộ xưa.
Những con ngõ nhỏ trong làng có tên Nhân, Nghĩa, Trí, Dũng—những phẩm chất đáng quý của con người, như một lời nhắc nhở về nếp sống nghĩa tình. Không gian trầm mặc, cổ kính là vậy, nhưng bên trong, Đông Sơn không hề tĩnh lặng. Trẻ nhỏ cắp sách đến trường, người lớn quét sân, phơi thóc, hay trò chuyện râm ran bên hiên nhà. Đôi khi, khách lạ ghé thăm còn được mời một chén trà xanh, cùng nghe những câu chuyện về làng, về những đổi thay mà Đông Sơn đã chứng kiến qua bao thế hệ.
Đến tham quan làng cổ Đông Sơn, du khách sẽ được đi qua những con ngõ với tên gọi đặc biệt như: Nhân, Nghĩa, Trí, Dũng
Nói đến Đông Sơn là nói đến một nền văn hóa có niên đại hơn 2.000 năm, nơi ghi dấu những bước chân đầu tiên của người Việt cổ. Cách đây đúng một thế kỷ, chính tại mảnh đất này, các nhà khảo cổ đã tìm ra những hiện vật thuộc nền văn hóa Đông Sơn: trống đồng, rìu đồng, giáo đồng, khuôn đúc công cụ... Những phát hiện này không chỉ khẳng định sự phát triển rực rỡ của nghề luyện kim thời kỳ đầu mà còn mở ra cánh cửa nghiên cứu về đời sống cư dân Việt cổ.
Những hoa văn trên trống đồng Đông Sơn – biểu tượng của nền văn minh cổ đại Việt Nam – mô tả cảnh săn bắn, múa hát, chèo thuyền, và cúng tế. Đó không chỉ là nghệ thuật mà còn là những trang lịch sử khắc trên kim loại, kể lại cuộc sống của tổ tiên ta thuở xa xưa. Ngày nay, dù đã trải qua hàng nghìn năm, những dấu ấn ấy vẫn in sâu trong đời sống và văn hóa người dân làng Đông Sơn.
Ngôi nhà cổ còn giữ được nhiều nét cổ kính
Dù thế giới bên ngoài thay đổi từng ngày, người Đông Sơn vẫn giữ gìn những nét văn hóa truyền thống, từ cách gìn giữ những mái nhà cổ, đến những phong tục được truyền đời. Hàng năm, lễ tế Thành hoàng làng vẫn được tổ chức vào đầu xuân để cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Hội vật, hát chèo, rước kiệu… vẫn là những hoạt động thu hút sự tham gia của cả người dân và du khách.
Người Đông Sơn vẫn giữ nếp sống đậm tình làng nghĩa xóm. Dù mỗi gia đình có giếng nước riêng, cả làng vẫn cùng nhau dùng chung năm giếng thơi cổ, mỗi xóm một giếng, như một biểu tượng cho sự gắn kết cộng đồng. Những buổi chiều muộn, bà con lại tụ tập bên giếng làng, trò chuyện, chia sẻ như bao đời nay vẫn vậy.
Không chỉ bảo tồn giá trị văn hóa, làng cổ Đông Sơn còn trở thành một điểm đến du lịch đầy sức hút. Du khách tới đây có thể ghé thăm bảo tàng văn hóa Đông Sơn, tận mắt nhìn thấy những cổ vật từng làm rạng danh nền văn minh này, hoặc đơn giản là dạo bước trên những con đường nhỏ rợp bóng tre, để cảm nhận sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại.
Có tuổi đời hàng trăm năm với tường trình bằng đất, mái ngói rêu phong.
Qua bao biến động lịch sử, Đông Sơn vẫn đứng đó, lặng lẽ chứng kiến những đổi thay của thời cuộc. Những mái ngói cũ kỹ vẫn vững vàng dưới mưa nắng, những con đường gạch đỏ vẫn in dấu chân người, những câu chuyện làng quê vẫn tiếp tục được kể… Đông Sơn không chỉ là một di tích khảo cổ, mà còn là một phần của dòng chảy văn hóa Việt Nam.
Đến Đông Sơn, người ta không chỉ tìm thấy hình ảnh của một làng quê cổ kính, mà còn cảm nhận được tinh thần của một vùng đất chưa bao giờ mất đi bản sắc. Trong nhịp sống hiện đại, Đông Sơn như một nốt trầm lắng, vừa bình dị, vừa sâu lắng, gợi nhớ về một thời kỳ vàng son vẫn còn vang vọng đến hôm nay.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!