Hôm nay (21/7), đại diện của gần 30 công ty dược phẩm và y học cổ truyền Việt Nam đã có mặt tại Hội thảo hội thảo tăng cường quản lý sử dụng các thành phần tự nhiên hợp pháp và bền vững trong sản xuất thuốc đông dược. Sự kiện do Viện nghiên cứu các bài thuốc dân tộc Việt Nam phối hợp với Tổ chức TRAFFIC (Mạng lưới Giám sát buôn bán động vật hoang dã) tại Việt Nam tổ chức.
Theo nghiên cứu của Cơ quan điều tra môi trường quốc tế (EIA) công bố vào tháng 11/2021, từ năm 2010, Việt Nam liên quan đến hơn 700 vụ bắt giữ động vật hoang dã với tổng cộng ít nhất 123 tấn ngà voi, 111 tấn vảy tê tê và 2,7 tấn sừng tê giác.
Cùng từ năm 2010, căn cứ vào các vụ bắt giữ động vật hoang dã trên toàn cầu, Việt Nam liên quan đến hoạt động buôn lậu bộ phận và sản phẩm của ít nhất 18.000 cá thể voi, 1110.000 cá thể tê tê và 976 cá thể tê giác. Tuy nhiên, những con số này chỉ phản ánh một phần nhỏ tệ nạn mua bán, sử dụng động vật hoang dã mà Việt Nam liên quan vì phần lớn hoạt động buôn lậu diễn ra mà không bị phát hiện.
Sử dụng động, thực vật hoang dã như các vị thuốc trong các bài thuốc y học cổ truyền có lịch sử từ hàng nghìn năm và đã ăn sâu vào tiềm thức của một bộ phận người dân. Tuy nhiên, việc khai thác quá mức các loài động, thực vật hoang dã đang đặt ra thách thức cho sự phát triển bền vững. Ngành dược và các thầy thuốc y học cổ truyền đóng một vai trò quan trọng trong việc chấm dứt các hành vi sử dụng dược liệu và thành phần có nguồn gốc từ các loài động vật hoang dã trái pháp luật như một vị thuốc chữa bệnh hiệu quả theo y học cổ truyền cũng như định hướng việc sử dụng các dược liệu và thành phần hợp pháp và bền vững. Đây cũng là phần nào nguyên nhân cho việc tổ chức Hội thảo lần này, với mục đích thúc đẩy việc sử dụng các dược liệu và thành phần hợp pháp, an toàn và bền vững trong sản xuất thuốc đông dược.
Chia sẻ tại hội thảo, TS Trần Xuân Nguyên, Trưởng ban chuyên môn Hội Đông Y Việt Nam cho biết, nhiều người vẫn còn lầm tưởng về tác dụng bị thổi phồng của các vị thuốc cổ truyền từ động vật hoang dã. Nhiều người vẫn tìm mua các sản phẩm như mật gấu, cao hổ, sừng tê giác, vảy tê tê... mà không biết chúng đều là các sản phẩm bất hợp pháp. Chúng không có công dụng thần dược như quảng cáo, thậm chí còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ dịch bệnh từ việc trực tiếp sử dụng và mua bán chúng.
TS Trần Xuân Nguyên, Trưởng ban chuyên môn Hội Đông Y Việt Nam chia sẻ tại hội thảo
Theo TS Trần Xuân Nguyên, việc sử dụng sản phẩm từ động vật hoang dã trực tiếp làm gia tăng hoạt động tội phạm săn bắt, mua bán trái phép động vật hoang dã khiến nhiều loài đã biến mất, một số bị đe dọa tuyệt chủng.
"Một số người tin rằng sừng tê giác có thể chữa bách bệnh, đặc biệt là bệnh nan y như ung thư hay dùng để giải rượu hoặc tăng cường sức mạnh nam giới. Tuy nhiên trên thực tế, chưa có tài liệu khoa học nào chứng minh được các công dụng của sừng tê giác như vậy", TS Trần Xuân Nguyên cho hay.
Tiến sĩ Đỗ Thế Lộc, Viện trưởng Viện Nghiên cứu các bài thuốc dân tộc Việt Nam cho biết thêm, hiện nay, thị trường dược phẩm tại Việt Nam đang trên đà tăng trưởng mạnh mẽ. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra thách thức làm sao để khai thác nguồn nguyên liệu tự nhiên này một cách bền vững và hiệu quả. Khai thác quá mức và lạm dụng sử dụng sẽ dẫn đến sự suy kiệt và thậm chí nhiều loài động vật hoang dã chỉ vì các bộ phận và sản phẩm từ chúng được người dân săn lùng đã bị hoặc có nguy cơ tuyệt chủng.
Thiếu tướng, Tiến sỹ, Thầy thuốc nhân dân Đỗ Thế Lộc, Viện trưởng VIMPHAR cho biết: "Chúng tôi nhận thức được vai trò tiên phong và dẫn dắt của mình trong việc chấm dứt việc sử dụng động vật hoang dã và các sản phẩm từ động vật hoang dã trái pháp luật trong các hoạt động liên quan đến dược phẩm. Chúng tôi sẽ tích cực thông tin và khuyến khích cộng đồng y học cổ truyền nói không với các loài động vật hoang dã trong quá trình chăm sóc và điều trị bệnh nhân. Chúng tôi cũng sẽ tiếp tục kết nối và khuyến khích các công ty dược phẩm, các thầy thuốc y học cổ truyền, giám sát họ hành động và thúc đẩy các dược liệu, thành phần và giải pháp an toàn và hợp pháp góp phần bảo tồn đa dạng sinh học và sự sinh tồn của các loài động vật hoang dã".
Thiếu tướng, Tiến sỹ, Thầy thuốc nhân dân Đỗ Thế Lộc, Viện trưởng VIMPHAR chia sẻ
Trong 10 năm qua, Tổ chức TRAFFIC đã và đang nỗ lực thực hiện các can thiệp nhằm thông tin và hỗ trợ các cơ quan quản lý nhà nước về YHCT và các thầy thuốc YHCT về việc sử dụng và kê đơn thuốc với các dược liệu, thành phần an toàn, bền vững và hợp pháp. Ví dụ như, việc xây dựng và phát hành các cuốn sổ tay hướng dẫn sử dụng các vị thuốc có nguồn gốc từ các cây thuốc hợp pháp và bền vững.
Theo Viện Dược liệu, Việt Nam có khoảng 4.000 cây dược liệu đã được chứng nhận. Nguồn dự trữ tự nhiên phong phú này có khả năng đáp ứng nhu cầu về việc sử dụng dược liệu, chất chiết xuất, thành phần trong sản xuất thuốc đông dược, đồng thời hạn chế nhu cầu sử dụng các loài động vật hoang dã cho mục đích này. Đại biểu tham gia Hội thảo đã có cơ hội chia sẻ ý kiến, quan điểm và thảo luận về những ý tưởng, hành động cụ thể nhằm góp phần giải quyết vấn đề này; ví dụ như thực hiện các hoạt động đào tạo cho nhân viên và khách hàng của doanh nghiệp về các dược liệu, thành phần bền vững và hợp pháp.
Sau khi Hội thảo kết thúc, 10 doanh nghiệp y, dược phẩm và 2 Viện nghiên cứu về y học cổ truyền đã ký cam kết không sử dụng dược liệu, thành phần có nguồn gốc từ các loài động vật hoang dã trái pháp luật và sẽ lồng ghép các nội dung về động vật hoang dã vào chương trình đào tạo nội bộ của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp cũng cam kết sẽ truyền tải thông điệp truyền thông thay đổi hành vi về việc sử dụng các thành phần, dược liệu hợp pháp, an toàn và bền vững trên các kênh truyền thông của mình.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!