Trong thời phong kiến, ngày mùng một Tết thường được các vua chúa chọn làm ngày để đổi niên hiệu hoặc làm những việc có ích giúp đỡ dân chúng. Năm 1324, vua Trần Minh Tông đổi niên hiệu là Khai Thái. Vua Lê Thái Tông nhằm ngày mùng một Tết Canh Thân(1440) đổi niên hiệu thành Đại Bảo. Cách đây 1032 năm, vua Lê Hoàn còn chọn ngày Tết là ngày "tịch điền" (cày ruộng) tại núi Đọi và núi Bàn Hải. Lễ hội tịch điền được tổ chức nhằm khích lệ người dân hăng say lao động và cũng là để cầu mong mưa thuận, gió hòa, mùa vụ được bội thu.
Tết còn là ngày các vua chúa xưa tri ân tới đấng sinh thành và lễ bái tổ tiên. Thời nhà Trần, các vua thường nhằm ngày 30 tháng Chạp để cùng văn võ bá quan sang bái yết Thái Thượng Hoàng. Ngày mùng một Tết là ngày vua đến cung Trường Xuân, hướng về lăng tổ tiên để vọng bái. Tới thời nhà Nguyễn, tập tục tết có phần thay đổi đôi chút, ngày 30 trong Hoàng cung sẽ được dựng cây nêu nhằm xua đuổi tà ma. Sang tới ngày mùng 1 Tết, các Hoàng đệ, cùng Hoàng tử, Công chúa sẽ tới lạy 5 lạy nhà vua để chúc mừng năm mới.
Trong bài viết "Giải nghĩa 'mồng một Tết cha, mồng hai Tết mẹ, mồng ba Tết thầy' được đăng tải trên Báo điện tử Vnxpress, TS Nguyễn Hùng Vĩ, nguyên giảng viên Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ rằng: "Nói về mồng một Tết cha, cụ Phan Kế Bính (đỗ cử nhân Hán học năm 1906, là nhà báo vừa có cựu học, vừa có có tinh thần duy tân) đã ghi lại chuyện về mồng một Tết. Cụ viết rằng "sáng mồng một thì làm cỗ cúng gia tiên… Cúng xong thì con cháu ra mừng tuổi ông bà cha mẹ, lạy hai lạy. Ông bà cha mẹ mừng cho con cháu mỗi đứa một vài xu hoặc một vài hào gọi là tiền mừng tuổi… (sách Việt Nam phong tục, 1915). Cúng gia tiên thì chắc chắn là cúng bên nội, nhà cha, theo phong tục xưa".
Cho tới ngày nay, nét truyền thống này vẫn được người Việt gìn giữ để tỏ lòng biết ơn đấng sinh thành. Ngày mùng một là ngày các con, cháu sum họp về nhà ông bà, cha mẹ chúc Tết.
Ngày Tết cha hiện nay được hiểu như thế nào? Nó có giống và khác gì ngày xưa?
Đón xem Thế hệ số lúc 18h30 ngày hôm nay trên VTV6 để hiểu hơn về ngày Tết ý nghĩa này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!
